Alþýðublaðið - 29.11.1969, Blaðsíða 12

12 Alþýðublaðið 29. nóvember 1969
AÐILD
Framhald 7. síStj.
raforllcuöflu'n og fMtoingi, en
ég tei hims Vegar, að aðild
Svéiitarfélaga þurfi ,að aiulkast
frá því, sem nú er, og ölíium
sveitarfélöguim á orkuveitu-
svæði viðeigandi orfkufyrir-
tælkis Verði gefinn kostur á
þxí að gerast eign-araðili eins
og fyrr getur. En varast verð
ur að miða eignaskiptingu
sveitarféllaganna við oríku-
ndtfcun þeirra, þar seim stór-
notlkun í einu byggðarlagi
mundi geta rasfcað verulega
eðlilegri váldaslkiptingu innan
fyrirtælkisins.
Sé rílkið ei-gnaraðilli tel ég
nauðsynlegt, að sveiltarfélög-
in hafi samei'giinllega minnst
51% eignaraðild og að stjórn
fyrirtæfcjanna sé heima í hé-
raði.“
SVEITARFÉLÖGIN
BRAUTRYÐJEND-
URNIR
Um dreifingu raforlbu-nnar
segir Gísli Jónisson, fratm-
ikvæmdastjóri Sambandls ís-
len2Íkr-a rafveitna, m.a.: „í
upphafi raforkuiðnaðarin-s á
íslandi vor-u það sveitarfélög-
in, sem voru brau-tryðjendurn
ir„ Með tUkomu raforkulag-
an-na 1946, þar sem rfkinu
var veittur einkaréttur til að
byggja og rellca rafonkuver,
hófst hlutdei'Id rfkisi'ns í raf-
'orkuiðnaðinum fyrir alvönu.
ENGIN BREYTING í
ÁRATUG
RaÆmagnisvieiltur nfkisins
voru stof-naða-r og má segja,
að meginhlutverk þeirra hafi
verið að annast uppbyggingu
-sveitarafvæðinigarininar. Því
hlutveiki gegndu þær bæðl
með byggingu raforfcuviera,
flutnm-gsviikja og dreifi-
veitna. Bráitt kom þó að því,
að þær hlófu að yfirtaka
dreifiveitur bæjanféla-ga og
komu þannig inn í dreifin-gu
rafonkú í þéttbýliskjörnium
landsms. Sú yfirtaka stöðlv-að
i-st fyrir u.þ.b. 10 árum og
hafa mjög litlar breytingar
orðið á skipan þessara mlála
síðan.
REKSTRARHALLI RR
Menn eru ekfci á eitt sáltt-
ir um það, hvort hin m-ildu
be'nu af-skipti ríkisvalldlsins af
rafvæðingu lamdisins hafi ver
ið ra-forkuiðna5inuim til vel-
farnaðar eða ekiki. Það er þó
staðreynd, að sveltarféJögin
hafa eikki farið varMuta af
m-jög erfiðum fjárhag R-af-
magrusveitna ríkisins.
Þegar sVeitarfélögin ræða
nú um það, að hve mifclu
ley-ti þau eigi sjálf að ann-aist
sín raforfcumlál, er dkki óeðli
l'eiglt, að þeim leiki forvitni á
að vlta, hvers vegna hinn
milkli rekstrarhalli Rafmagns
veitna ríkisin-s hefur orðið.
ORKUÖFLUN OG
FLUTNINGUR
-Mönnum hættir til þess að
kenna óhagkvæm'um rékstri
eingöngu u-m þennan halla,
Enginn vafi er á því, að réka
hafði mátt Rafmagnsv'ei-tur
ríkisins haglkvæmar en gert
hefur verið. En mestur hlu-ti
rebstrarballans l'iggur þó í
hinni mijög svo erfiðu fjár-
miögn-un Rafmag-nsvei-tna riík-
isins og. hröðu upphyggingu.
En þá er spurningin: Er það á
sveiltarafvæðingiunni, sem
hallinn er mestur, eða er það
á otbúöfl'uninni og flutning-
unum?
ER HALLINN Á
SVEITARAFVÆÐ-
INGUNNI?
Ef litið er á reihninga Raf
magnisveiltna ríkisins aftur í
tímann og miðað við, ,að dreifi
veituim þeirra sé reiknað
sama; heildsölúverð og þeim
sveitarfélag-srafvteitumi, sem
kaupa af Rafimagnsveitum
rikisins, bemur í Ijós, að sam
ahsafnaður halli þeirra. frá
upphafi er svo till a-llur á ork’u
öflum og flutningi. en ekki á
dreifingunni. Sveiitarafvæð-
ingin með þeim þóttibýlissvteit
uim, sem Ráímaign-sveitur rík
isins hafa, hefur þvtí ekki ver
ið áá baggi, sem af hefur ver
- ið l'á-tið. -i
SVEITARFÉLAGA
Nú er sveitarafvæðingunni
svo til lofcið, og miá því segja,
að þVí meginhlutverki, sem
Rafimagnsvei'tum nikisins var
ætlað að annast, sé einnig lok
ið. Þó er spurningin, hvort
eðli'legra sé, að ríkið haldi á_
fram hlutdeild sinni :f dreif-
ingu rafoifcu.
Að mínum dómi er dreif-
ing raforku í eðli sínu hlut-
verk -sveitarfélaga, þar sem
um er að ræða staðlbundna
þjón-ustu við þegn-a þeirra á
sama hátt og tilfelið var með
t.d. vatnsveitu, sem m-ér er
e'fcki k-unnugt um, að rfkið
hafi ndkkurs staðar tefcið að
sér að reka fy-rir sveitarfélag.
HEPPILEGRI
REKSTR AREININ G AR
Gí-sli vélk einnig að orku-
veitusvæðunum í erindi sínu
á ráðstefnunni og sagði m-.a.:
— „Orlkuveitusv-æði hinna
ýms-u rafveitna er-u að sjlálf
sögðu mjög misstór, þótt efek
ert þeirra sé landlfræðilega
stórt nema svæði Rafmagns-
veitna ríkisims, .sam er dreift
um allt landið. Oft hefiúr það
verið ti'l umræðú, hvort ékki
sé heppilegra, að rékstirarein-
ingar rafveitna séu stærri en
nú er.
Ef skriður kte-mst á samtein
in-gu sveitarfélága munu raf
veitu-r að sjálfsöigðu sam-ein-
ast l’Tka, þar sém um bæíjarraf
veitur er að ræða.
S VEIT ARST J ÓRNIR
SAMEINIST . . .
Ef gert er ráð fyrir, að
sveitarfélögin ta'ki sj'á-lf við
allri dreifingú raforhu, kem-
ur upp sú spurning, hvernig
eiga sveitavelturn'ar að falla
inn í mynd'na og hversu stór
ar eiga reik'st-rareiningamar
vera? Að sjáll&öigðu er ekk-
ert því -til fyrirstöðu, að tvö
eða flei-ri sveitarfélög samei-n
ist um sín ra-fveiitumjáll ef land
fræðiTegar aðs-tæður leyfa.
í slíkum tilfel'lum þurfa
sve'tarfélöigin að stand-a jafn
rétt'há gagnvart hverju öðru,
t.d. miðað við íbúafjöHda, Það
, fyrirkom-ulag, að ein rafveita
annist þ-á dreifingu hjá næ-r-
-liggjandi svei'tarfélöguím án-
þess að þau hafi nökkiur ítök
né beri n-okkra ábyrgð á
stjórn henna.r, er efcki eðlilegt.
S'l'fct fyri-r'komulag er nú t.d.
hér á höfuðborgarsvæðinu
hjá Rafmagn-sveitu Reýkjavík
ur og Rafv'eifu Hafna-rfjarð-
ar. Eðlilegra væri, að sveitai'
félögin rækju ra-fveiturnar
sameiginleg-a, og k-oma þar
ýmis rek'strarform til greina.
STÆRÐIR
ORKU VEITUS VÆÐ A
.-;v > ■ 'V; 1 S j
Varðandi stærði-r orkuveiltu-
svæða dreifivei-tna má benda
á eftirfarandi -aitriði: ■
■a. Þa-r sem d'reifiveltur eru
þjón'ustufyrirtæki, sem hafa
þurfa gott sam'band við við-
skiptavini sína, mega ork-u-
veitusvæðin éklki vera stærri
en svo, að sæmilegár sam-
göng-ur séu um svæðið allt
árið. Eðli'lég stærð orkuvéiitu
svæða dreifi-vatna hlýtur því
að vera misjlöfn í hinum- ýmsu
landshlutum. Þannig hilýtur
orkuveitusv-æði á Suð-vest-
urlandi t.d. að geta verið
mun sitæirra en orbuveitu-
svæði á Vestfjörðum.
'b. EðliTegt er, að þéttbýlis-
rafveitur verði samieinaðar
rafveitum n'æ-rliggjandi drteif-
býlis. Mieð þvíí móiti fæ-s-t auík-
in nýt'ng starfsli’ðs og tæikja
þéttbýlisrafveitna til góð's fyr
ir nærliggj-andi dreifbýlisraf-
veitiur.
c. Orfcuveitusvæði dreifi-
-vatnanna mundiu verða á-
kvörðuð af -riáðiherra raforlku-
■mála . s'kv. orlku'lögum í sam-
ráði við hlutaðejgan-dl sveit-
arfélc'g. Ti-l' þess að fyrir-
by-ggja, að 1-ítil og einangruð
svæði ve-rði útundan, b-arf ráð
’herra að hafa hei-miild til að
skylda stærri svteitarfélög til
að taika með inn á orfcuveitu
svæði sín lítil s-væði, þar sem
t.d. íbúafjiöttdinn er inn-an
einhvers ákveðins hámarks-
fjölda.“
Fundur í fulltrúaráði Alþýðuflokksins
f dag, laugardaginn 29. nóvember, verffur haldinn
fundur í Fulltrúaráði Alþýðuflokksins í Reykjavík kl.
15.00 í Iðnó, upni.
Aðalmál fundarins verða borgarstjórnarkosningar í
Reykjavík 31. maí 1970. Umræðum stjórna eftirtaldir
borðstjórar: Kristín Guðmundsdóttir, Helgi E. Helga-
son, Gissur Símonarsson, Sighvatur Björgvinsson, Þcr-
grímur Einarsson tfg Árni Gunnarsson. Borðritarar
verða: Vilhelm Júlíusson, Hrafn Bragason, Páll Jóns-
son, Gunnar Gissurarson, Karl Sveinsson og Lísbpt
Bergsveinsdóttir.
DAGSKPÁ FUNDARINS:.
1. Kjörin 9 manna uppstillingarnefnd vegna borgar-
stjórnarskosninga vorið 1970.
2. Arnbjörn Kristinsson form. Fulltrúaráðsins: í upp-
hafi kosningabaráttunnar.
3. Næstu borgarstjórnarkosningar.
Umræðum stjórna 6 borðstjórar ásamt 6 borðrit-
. urum.
Félagar í Fulltrúaráðinu eru hvattir til þess að mæta
vel cg stundvíslega í Iðnó á morgun jklukkan 3 s. d.
STJÓRNIN.
Arnbjörn Kristinsson . Kristín Guðmundsdóttir Helgi E. Helgason Gissur Símonarson
Árni Gunnarsson
Sighvatur Björgvinsson
Þorgrímur Einarsson
l