Alþýðublaðið - 30.04.1970, Blaðsíða 7

Fimlmtuda'gu'r 30. apríl 1970 7
KAUPFÉLAG
fSFIRÐINGA 50
ÁRAí DAG
□ f dag, fimmtudagi'nn 30-.
apríl, er hálf öld liðin frá
stofnun Kaupfélaigs ísfirðinga.
Frumkvöðuil að stofniun félags
ins var séra Guðmundur Guð-
mundsson frá Gufudal og hófst
hann handa um undirbúning að
stofnun félagsins í ársbyrjun
i 920. Stofnfundur var haldinn
30. apríl það ár og voru stofn-
félugar 20 tal'sins. Stofnféð nam
4800 krónum.
í ágústmánuði sumarið 1920
hóf félagið verzhmárrekstur og
verzlaði með almennar matvör-
ur í húsi Bökunarfélaigs ísfirð-
inga, en séra Guðmundur hafði
veitt því félagi forstöðú um
nokkurra' ára' bil.
I- _ . - . r - f" .
Haustið 1921 tók Ketill, son-
ur séra Guðmundar, við kaup-
féiagsstjórnarstarfi hjá félaginu
og stjórnaði því til ársins 1956.
Vann Ketill mikið og gott starf
sem kaupfélagsstjóri,' —
byggði kaupfélagið upþ sem
öflugasta verzlunai’fyrirtæki á
ísafirði og sýndi afburða dugn-
að sem stjórnandi á þeilm ár-
um, sem félaigið átti í hvað
mestum erfiðleikum vegna vöru
akorts ■ og lannairra 'afleiðinga
heimsstyrj'aildarinmaa’ síðari. —
Und-ir stjórn Ketiis gerðist
kaupfélagið aðili að ýmsum at-
vinnurekstri. Árið 1936 hefuar
'félagið fiiskverkrun í Neðsta-
kaupstað o.g ári síðai’ festir það
kaup á Edinborgareignunum,
en til þeirra töldust m.a. fisk-
verkunarstöð, bryggja, þurrk-
hús, nokkur íbúðarhús og
geymsluhús. Hefur kaupfélag-
i'ð endurbyggt margt af þess-
um húsum og hefur þar nú að-
setur m.a. fyrir kjötvinnslu og
kæligeymslur. Kaupfélagið gerð
ist jafnframt hluthafi í útgerð-
arfyrirtækjum, hóf afurðakaup
af bændum og keypti jörðina
Reykjames í ísajarðardjúpi
þar sem m.a. var nokkur mat-
jurtaræktun, á þessum ái’um.
Varð kaupfélagið þanníg fljót
iega eiirm atf stærsiu atvitnnu-
rekendum á ísafirði og er enn,
enda þótt nú sé megimáherzian
lögð á verzlumarþjónustu og
afurðavininslu.
Árið 1930 hóf kaupféla'gið
SMURT BRAUÐ
Snittur — ðl — Bo«
OpiS trá kl. 9.
Lokaff kl. 23.15.
fantið tímanlega i veizlur.
TíRAUÐSTOFAN —
MJÓLKURBARINN
Laugavegi 162, sími 16012.
byggingu á miklu verzlunar-
húsi á horninu á mótum Aust-
urvegar og Aðalstrætis. Var
reist þama mikil bygging, —
þriggja hæða, og samainlögð
lengd hússins meðfram götu 55
metrar. Var vérzlunarhús Kaup
félags ísfirðinga lengi mesta
verzlunarhús .á Vesturlandi.
Kaupmenn _ á ísatfirði höfðu
mjög horn í síðu kaupfél'agsins
á þessum árum enda drógust
verzlumarmáliin inn í harða og
illviga stjórnmálabaráttu á fsa-
firði á þessum árum, — eins
og reyndar flest anniað. Lögðust
þeir mjög á móti bygigimgu
verzlúnarhússins og reyndu
ítrekað að koma í veg fyrir að
af byggingaframkvæmdum
yrði. Eru mia/rgar sögur til af
viðskiþtum kaupmanna og for-
ráðamanna kaupfélaigsins á
þessum árum, sem ísfirðingar
muna og lýsa þær því vel
hversu heitt var í kolunum í
„rauða bænum“ í verzhmarmál
um sem og öðrum félagsmálum
um þessar mundir.
En hin glæslega kaupféliags-
bygging reis- -af grunni og mun
sú bygging enn ver-a einhver
vandaðasta verzhinarbygging á
landinu þótt hún sé orðin um
fjögurra áratuga gömul.
Ýmsum nýjungum var beitt
við byggingu hússins. M.». er
það allt byggt á súlum sem
auðvelda mjög allaa- bi’eytingar
á húsnæðilnu, en liangur tími
leið áður en sú byggingaraðferð
tók að tíðkast almennt í bygg-
ingu verzlunarhúsa hér á laindi.
Mi'klar breytilhgar hafa ver-
ið gerðar á neðstu hæð bygg-
imgarinnar undanfarin ár, en
á nieðstu hæð eru til húsa verzl-
ianir kaupfélagsins, — kjörbúð,
vefnaðai'deild, skódeild og járn
vörudeiid. Auk þeirra verzl-
ana hefur kaupféiagið útibú í
kaupstaðnum sjálfum, og ná-
grannaþorpunum Hnífsdal og
Súðavík.
Kaupfélagið rekur jafnfraimt
Isl/Vurhús, kj ötví nmslustöð og
mj ólkurstöð, en fyrir skömmu
var reist á vegum félagsins- og
bænda á félagssvæðinu ný
mjólkurstöð sem hefur yfir að
ráða nýjustu tækjum til mjólk-
urvinnslu m,a. tækjum til þess
að fitusprengja mjólk og er
öll mjólk til neytenda á ísafirði
seld í pl'astumbúðum.
Frá ársbyrjun 1957 hefur Jó-
hann T. Bjamason gegnt starfi
kaupfélagsstjóra við Kaupfélag
ísfirðinga og núverandi stjó>rn-
airformaður félagsins er Marías
Þ. Guðmundsson.
Alþýðublaðið sendilr Kaiup-
félagi ísfii'ðinga og ísfirðilng-
um öllum árnaðaróskir í til-
efni hálfrair aldai' atfmælis fé-
iagsins jafnframt því, sem blað
ið vill óska féliaginu velfarnað-
ar á komandi árum. •—

Sf>•.:•"■f^v: f ■ i ■■ 'í *'" . # ; ? ' •? ' #
•■ m ' 1 • «. • .ý'. . •-
Verzlunarhús Kaupfélags ísfirðinga.
Afmæliskveðja
□ Mér er það ljúft að árna
Kaupfélagi ísfirðinga og starfs-
fólki þess allra heilla' á háifr-
ar aldar afmæli félagsins. Kaup-
féagið hefur gegnt mikilvægu
hlutverki í viðskipta- og at-
hafnalífi ísafjarðar, og annarra
byggða við ísafjarðardjúp, á liðn
um áratugum. Það hefur verið
almenningsfélag í bezta skiln-
ingi þess orðs, og margir ágætir
menn úr kaupstað, þorpum og
sveitum á féiagssvæðinu hafa
verið virkir og áhugasamir þátt-
takendur i starfsemi kaupfélags
ins.
Isfirzkir iðnaðarmenn höfðu
forgöngu um stofnun kaupfé-
lagsins þann 30. apríl, árið 1920.
Þeir höfðu áður stofnað Bökun-
arfélag ísfirðinga, og reist yfir
það 'hús við Silfurgötu 11. For-
stjóri bökunarfélagsins var séra
Guðmundui’ Guðmundsson, og
varð h.'m • j.ofnfcarat fyrsti tor-
maður og fofstjóri kaupfélags-
1. ns. Ketill, sonur hans, tók við
kaupfélagsstjórastarfinu í árs-
byrjun 1922.
Kaupfélagið verzlaði fyrst í
húsakynnum Bökunarfélags Is-
firðinga, og má segja. að það
hafi vaxið upp í skjóli þess. Síð
an fluíti það verzlun sína í
Hafnarstræti 1, og var á báðum
þessum síöðum eingöngu um
matvælaverzlun að ræða.
Árið 1931 flutti félagið starf-
semi sína í nýbyggt verzlunar-
og skrifstofuhús við Austurveg
2, þar sem iþað hefur síðan starf
að, og rekið fjölþætta verzlun.
Byggingin var á þeim tíma mik
ið þrekvii-ki, og mun óhætt að
segja, að Ketill Guðmundr-son
kaupf élagss íjóri, Jón H- Sig-
mundsson byggingameistari og
Vilmundur Jónsson læknir hafi
átt mestan þátt í að koma henni
upp.
I
Frumlívöðlarnir að stofnun
Kaupfélagr! ísfiröinga ævluðu
þv’ það hluiverk á fyrstu ár-
um þesr, að .bæta verzlunina á
ísal'irði. Þetía tóksí svo vel fyr-
ir þrautseigju og óeigin.gjarnt
starf, að áður en áraíugur var
Jóhann T. Bjarnason
Marias Þ. Guðmundsson
liðinn frá stofnun féla.asi.ns. rak
það stæ-’siu maivöruverzlun í
bænum.
I bvrjun apngrs áratugsins
reisti það myndarlegasta verzl-
unarhús á síaðnum, og er sú
bygging til þessa dags reisulegri
en önnur verzlunar- og slirif-
sioíuhús, á Xsafirði.
Það brautryðjandastarf, sem
ég hefi nú nefnt, hefur haft
ómetanlega þýðingu fyrir kaup-
félagið, (og verður þeim mönn-
um, sem þar lögðu fram fórn-
fúst starf og holl ráð, seint full
þakkað.
.1 t
Hjá því gat ekki farið,! að aðr
ir en íbúar ísafjarðar sæ.iu sér
hag í því, að skipta við K.Í., og
með tímanum færði iþað út verzl
unarsvæði sitt um ísafjarðar-
djúp. Utibú voru stofnuð í Hnífs
dai, Bolungarvík og Súðavík.
Einnig tók kaupfélagið að sér
afurðasölu fyrir bændur á fé-
lagssvæðinu, og mjólkursölu allt
til Öndundarfjarðar. Hygg ég,
að óhætt muni að segja, að fyrr
og síðar 'hafi þau viðskipti verið
bændum einkar hagstæð, saman
borið við 'það, sem annars staðar
gerist.
5 I
V
Blómleg verzlun 'byggist ó því
öðru fremui, að atvinnavsé næg
og atvinnutekjur manná góðar
á verzlunarsvæðinu. Stjórnend
ur og félagsmenn K.í. ihafa marg
sinnis sýnt góðan skilning á
þessu, einkum þegar erfiðleik-
ar hafa steðjað að í sjpvarút-
vegi. Þá hefur félagið o|t tekið
mikinn iþátt í atvinnurekstri
beint og óbeint, og boitið sinn
skerf af tapinu.
Að öllu samanlögðu tel ég
mér óhætt að fullyrða,-" að; án
þeirrar margþættu starfsemi,
sem Kaupíélag ísfirðingp hefur
rekið um hálfrar aldaij skeið,
væri ísafjarðarkaupstaður minni
eii hann er í dag.
Mér. hefur þótt.ónægjdlegt að
eiga þess nokkurn kost -að starJ'a
með kaupíélagsmönnum að mál
efnum félagsins. Vil ég fyrir
mitt leyti þakka það samstarf,
og þau kynni, sem af því hafa
leitt. Ég endurtek heillaóskir
mínar til félagsins ó þessum
merku tímamótum. Vona ég, að
Kaupfélag ísfirðinga megi vel
farnast á ókomnum órum, fé-
lagsmönnum og öðrum íbúum
á féiagssvæðinu til gagns og
blessunar.
Birgir Finnsson.
Umræðufundur um
æskulýðsmál
★ í kvöld kl. 20,30 verður
umræðufundur í Félagsheimili
Kópavogs um æskulýðsmál, tn
æskulýðssamtök stjórnmálla-
flokkanínia stand'a að furi'dinium.
Fimm framsögumenm, einn Lá
hverjum flokki sem býður friairn
við bæj arstj ó markosnihgamiar,
halda ræður, en að þeim lokn-
um verða almennar umræður í
eina klukkustund, en síðari
flytja framsögumenn lokairœð-
ur.
Framsögumenn verða: Af
h.álfu Alþýðuflokksins Óttar
Yngvason, AlþýðubaimdialaigsinB
Sigurður Grétar Guðmumdsisön,
Framséknarflok'ksins SigU'rðúr
Geirdal, Sj álfstæðilsflokksiins
Herbert Guðmundsson og Sam-
tökum frjálslyndra og , vinistri
manna Jón Bragi Bjarnason. —
Fundur þessi er opinn öllum 1-
búum Kópavogs. jf
SB.