Helgarpósturinn - 13.10.1994, Qupperneq 11

FIMMTUDAGUR 13. OKTÓBER 1994
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
11
Lilja Skarphéðinsdóttir, þroskaheft tveggja barna móðir
Lilja Skarphéðinsdóttir ásamt
stelpunum sínum tveimur, en inn-
an tíðar á hún von á því þriðja.
Síðan hefur hún tekið þá ákvörð-
un að láta taka sig úr sambandi.
„Það er þá líka mín eigin ákvörð-
un.“
Get ekki hugsað
mér Irfið án namanna
Lilja Skarphéðinsdóttir er
þroskaheft tveggja barna móðir sem
býr hjá foreldrum sínum. Af hálfu
foreldra Lilju, sem nú er 28 ára
gömul, kom aldrei til greina að láta
hana gangast undir ófrjósemisað-
gerð. Enginn hefur líka farið fram á
það, hvorki við foreldra Lilju né
hana sjálfa. „Mér finnst þessi um-
ræða sem kom upp í síðustu viku
mjög þörf,“ segir móðir Lilju,
Helga Jóhanna Guðjónsdóttir.
„Mér finnst alla vega sjálfsögð
mannréttindi að bera þessi mál
undir viðkomandi,“ bætir hún við.
Aðstæður Lilju eru þannig að
hún býr hjá foreldrum sínum í
fjögurra herbergja blokkaríbúð í
Breiðholtinu. „Það fer ágætlega um
okkur fimm í íbúðinni eftir að hin-
ir fuglarnir flugu úr hreiðrinu, en
oft gat áður verið þröng á þingi.“
Til stóð að Lilja færi í eigin íbúð,
enda mæðgurnar báðar á þeirri
skoðun að Lilja geti alveg séð um
sig sjálf. „Það verður þó eitthvað að
bíða,“ segir Lilja. Hún telur þó ekki
loku fýrir það skotið að búa ein ein-
hvern tíma í framtíðinni. Enn um
sinn vill Lilja vera í faðmi fjölskyld-
unnar, því þriðja barnið er á leið-
inni sem hún á von á í nóvember.
En hvernig sérð þú fyrir sérfram-
tíðina, heldur þú að það verði ekki
erfitt að vera ein með þrjú börn?
„Nei, ekki á meðan ég hef svona
sterka fjölskyldu á bak við mig.
Hins vegar held ég að ég hefði aldr-
ei getað þetta án fjölskyldu minnar.
Ég er þó ákveðin í að eiga ekki fleiri
börn. Eftir þetta ætla ég að láta taka
mig úr sambandi. En það er þá líka
mín eigin ákvörðun.“
Lilja segir foreldra sína aldrei
hafa tekið fram fyrir hendurnar á
sér í einu né neinu; hún hafi alltaf
fengið að taka allar ákvarðanir sjálf.
Því samsinnir móðir hennar.
Betri móðir en margar
Eldri stelpa Lilju, Karen Rós, er
fimm ára gömul og á hún hana
með sama manni og barnið sem
hún á von á nú. En að sögn
mæðgnanna hefur samband Lilju
við barnsföður sinn gengið upp og
ofan í nokkur ár. Yngri dóttirin,
Helga Björg, sem er tveggja ára á
hins vegar annan föður.
Sú tveggja ára var eingöngu
heima þegar blaðamann bar að
garði og virtist hvergi banginn við
blaðamanninn, heldur talaði heil
ósköp og virtist alsæl með lífið. „Ég
er að venja hana við í leikskólanum,
en hún fær bara að vera hálfan dag-
inn til að byrja með. Það verður að
venja hana við áður en nýja barnið
kemur í heiminn," útskýrir Lilja.
„Ég tel það alveg öruggt að Lilja
sé betri móðir en margar konur
sem teljast með normal-greind, svo
er hún mjög þolinmóð við börnin,
alveg einstaklega. Ég hef reyndar
alla tíð haldið því fram að Lilja sé
bara svolítið á eftir, svolítið sein að
hugsa þótt hún sé skilgreind
þroskaheft,“ segir Helga. „Ég er líka
nokkuð örugg með það að hún hafi
ekki fæðst þroskaheft heldur hafi
eitthvað komið fyrir hana þegar
hún var ung. Þegar Lilja var nokk-
urra vikna gömul þurfti hún til
dæmis að gangast undir mjög erfið-
an uppskurð þar sem hún hélt eng-
um mat niðri. Það var hins vegar
ekki fyrr en Lilja var orðin nokk-
urra ára gömul að hún greindist
þroskaheft.“
Bara ungbarna-
eftiriitio
Lilja hefur 86 þúsund í tekjur á
mánuði, en þar inn í eru örorku-
bætur, barnameðlög og barnabæt-
ur. „Inn í þessu er líka umönnunar-
styrkur með eldri stelpunni, um
4.000 krónur á mánuði, sem kemur
til að því að þeir töldu hana í grein-
ingu vera eitthvað á eftir,“ segir
Lilja. Amman er þó ekki sammála
þeirri greiningu. „Ég held að það sé
vitleysa að hún sé á eftir. Börn eru
auðvitað mjög misjöfn en ég get
ekki séð að hún sé neitt á eftir jafn-
öldrum sínum. Það sem ég held að
sé með Karenu er að hún er bara
svona þver. Hins vegar tel ég hana
hafa verið setta í greiningu af því
móðir hennar er á eftir og faðir
hennar einnig, en hann fékk heila-
bólgur þegar hann var lítill. Þetta er
í það minnsta ekki það alvarlegt að
hún þurfi að fara í sérskóla,“ segir
hún.
Hefur eitthvað veriðfylgst sérstak-
lega með börnunum?
„Nei, aðeins á sínum tíma í gegn-
um þetta hefðbundna ungbarnaeft-
irlit. Að öðru leyti hefur enginn haft
afskipti af börnunum,“ segir Helga.
Hvernig sástu lífið fyrir þér þegar
þú varst yngri, áttir þú von á því að
eignast fjölskyldu?
„Nei, ég sá það aldrei fyrir mér.
Nú gæti ég hins vegar ekki hugsað
mér Iífið án barnanna minna. Þetta
er það besta sem nokkur getur
hugsað sér. Börn eru svo mikil lífs-
fylling."
En hvernig er svo daglegu lífi Lilju
háttað?
„Ég er heimavinnandi húsmóðir
og hef reyndar aldrei unnið úti. En
kannski geri ég það einhvern tíma í
framtíðinni, þegar börnin eru orð-
in stór. Ég geri því lítið annað en að
hugsa um börnin mín, fer stundum
út að hitta fólk, en afar sjaldan. Og
svo stefni ég að því að komast í eig-
ið húsnæði. Ég get þó ekki farið í
leiguhúsnæði. Ég hef ekki efni á
því. Ég verð að komast í félagslega
íbúð. En stundum fæ ég frí frá for-
eldrum mínum og þau frá mér og
börnunum þegar þau fara upp í
sumarbústað.”
Lilja er einmitt vinkona ínu
Valsdóttur sem einnig er þroska-
heft. En hún sagði frá því á Stöð 2 á
dögunum að litlu hefði munað að
hún hefði gengist undir ófrjósemis-
aðgerð. „Það er enginn vafi á því að
ína getur séð um börn. Hún er
mjög dugleg stelpa,“ segir Lilja.
GK