Helgarpósturinn - 22.12.1994, Side 14

14
MORGUNPÓSTURINN JÓLIN
FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1994
Auður: (Mæðulega) Mér finnst
þetta mikill viljastyrkur, að geta
útilokað þessar kvaðir og vænting
ar.
höfundur, Gunnar Þorsteinsson, forstöðu-
maður Krossins, Sævar Ciesielski, fyrrver-
andi fangi sem hefur undanfarið baríst fyrír
því að fá mál sitt tekið upp að nýju, Sölvína
Konráðs sálfræðingur og Auður Haralds rít-
höfundur.
Sigurður A. Magnússon: Mín
fyrstu jól eru kannski ekki dæmi-
gerð íslensk jól fyrir mann af
minni kynslóð þar sem við bjugg-
um við mikla fátækt í Pólunum,
sem voru á þeim tíma eitt helsta fá-
tækrahverfi Reykja-
víkur ásamt Bjarn-
arborg. Fyrir mér
voru jólin því dap-
urleg og fremur
kvíðaefni en hitt,
þar sem að þau liðu
án þess að ég gæti
gefið systkinum
mínum neitt.
Þegar ég óx úr grasi
og varð um tíma
strangtrúaður
fengu jólin mikið
inntak um tíma og
eru enn gleðiefni í trúarlegum
skilningi og ég verð leiður yfir því
hvernig er farið með þessa fæðing-
arhátíð frelsarans.
Blm.: En fyrstu kapítalísku húllum-
hœ jólin? Það var ekki fyrr en ég
varð blaðamaður eins og þú og fór
að eiga peninga til að geta keypt.
Auður: Fyrir mér eru jólin streita,
basl, anticlimax, erfiðleikar,
óánægja og eigingirni. Jólin hafa
alltaf verið svo andskoti slæm.
Sævar: Skemmtilegustu jólin sem
ég hef upplifað voru hjá afa og
ömrnu í Gnúpverjahreppi. Þá var
ég átta ára gamall. Það var keyptur
kassi með eplum og appelsínum og
við vorum öll í svo miklum friði.
Jólagleðin var ekki síst fólgin í því
að vera einn með sjálfum sér úti í
náttúrunni.
Gunnar: Faðir minn var drykkju-
maður og þegar ég hugsa til baka
þá vakna blendnar tilfinningar til
jólanna. En þó að við gætum ekki
veitt okkur mikið þá reyndum við
krakkarnir að fara í sendiferðir og
bera út blöð og gefa hvert öðru
gjafír. En ég minnist þess að oft og
tíðum fann maður þessa him-
nesku jólagleði, nærveru guðs
sem er unnt að finna, hvort held-
ur við erfiðar kringumstæður í
Reykjavík eða í fangelsi austur á
Litla-Hrauni.
SölvIna: Mín fyrstu jól voru þegar
ég fæddist því ég er jólabarn en ég
man eftir mér mjög lítilli, kannski
þriggja ára, í bleikum kjól og lakk-
skórn. Mamma mín var að koma
frá Danmörku og ég sé hana enn
ljóslifandi fyrir mér þar sent hún
sat við jólatréð í satínkjól. Ég hafði
þá ekki séð mömmu í heilt ár og
minningin er um mikla gleði.
Næsta jólaminning er með dálítið
öðru sniði því að þá vorum við
bróðir rninn næstum því búin að
brenna húsið ofan af fjölskyldunni.
Við vorurn með stórt jólatré með
lifandi kertum. Ég var dálítið fljót á
mér að kveikja.
Auður: Ég býyfir dálítið sér-
kcnnilegri reynslu sem hefur oft
komið sér vel á kreppuárum í lífí
mínu. Ég ólst upp í sárustu fátækt
hjá efnafólki. Mamma keypti ekki
jólapappír því að það jafngilti því
að henda peningum. Jólatré var
ekki né heldur kerti vegna eld-
hættunnar en það þótti auk þess
óþarfa bruðl. Jólaslcraut var
látið eiga sig því það gat
brotnað. Eftir að ég full-
orðnaðist vildi ég breyta
þessu en eignaðist þá brjálað
barn sem kom í hciminn
jólahatari og er enn.
Gunnar: I dag vekja jólin oft
hryggð í mínum huga því að
mér finnst þau hafa gengið
svo afskaplega mikið af
grunni sínum. Það er búið að
stela jólunum. Örfáir vita
hvað jólin merkja og gera sér
grein fyrir innihaldi þeirra.
Það er sungið um allt land,
Hallelúja, frelsari fæddur, en
þó að við sjáum Jesúbarnið erum
við ekki meðvituð um verk þess
þegar það fullorðnaðist. Fyrir utan
hræsnina í þessu öllu, en hún er til
dæmis sú að ef einhver segir halle-
lúja frá hjartanu og vill vera frels-
aður, er hann litinn hornauga.
Blm.:Ert þú litinn hornauga?
GuNNAR:Þetta er að breytast en
Blm.: En Gunnar, eruð þið herskáir í
að boða fagnaðarboðskap jólanna?
CiUNNAlcVið komum saman söfn-
uðurinn á miðnætti á Þorláks-
messukvöld. Við eyðum saman 15
til 20 mínútum til að minna okk-
ur sjálf og lýsa því yfir að þetta sé
hans fæðingarhátíð. Við biðjum
hann að fyrirgefa okkur og þjóð-
inni fyrir það óefni sem jólahaldið
er komið í. Við tökum þátt í þessu
jólahaldi nánast eins og það er en
stundum með vondri samvisku.
Sölvína: Við héldum nú upp á jól-
in áður en Jesús fæddist. Mér
finnst oft og tíðum dregin mjög
dökk mynd
upp að jólun-
um. Við þurf-
um ekki að
taka þátt í
þessum villta
dansi frekar en
við viljum og
hverjum og
einum er frjálst
að halda jól
samkvæmt
sinni forskriff.
Blm.: Og dans-
inn hefur engin óþœgileg áhrif á þig.
Sölvína: Ekki nokkur. Fyrir mér
koma jólin ekki þegar kaupmenn
á Laugaveginum byrja að setja
jólaljós í glugga. Þau koma á að-
fangadag þegar ég byrja að
skreyta tréð og sjóða hangikjötið.
Við komum saman í minni fjöl-
skyldu og gleðjumst á jólunum en
ég minnist þess ekki að trúin hafi
átt svo mikinn þátt í því. Við höf-
um bara gaman að því að safnast
saman og vera fjölskylda. Þetta er
stór systkinahópur og ég á börn,
barnabörn og tengdabörn.
Sölvína: Ég er nú búin að gera
laufabrauð.
Auður: Það er ekki málið, heldur
hve stór hópur fólks ætlast til að
aðrir haldi jól fyrir það. Það eru
Þóra Krístín Ásgeirsdóttir fékk til sín hóp
gesta tilað ræða jólin í víðrí merkingu. Hvað
erjólakvíði, jólabijálæði, jólagleði. Hvemig
voru jólin og hver er boðskapurjólanna?
Gestimirvoru: SigurðurA Magnússon rít-
áður fyrr þegar menn frelsuðust í
lifandi samfélag við guð þá lædd-
ust þeir með veggjum. En í dag er-
um við herskáir í okkar boðun.
Sigurður A.: Við gengurn alltaf
með kross í barminum í KFUM í
gamla daga til að allir gætu séð að
við værum frelsaðir.
ótrúlegar gjafakvaðir og þegar ég
var einstæð móðir með þrjú börn
þurfti ég að gefa 36 gjafir. Allar
samningaumræður um eitthvað
annað voru kæfðar í fæðingu. Ef að
þú gefur ekki, sögðu gefendurnir
og þiggjendurnir. Þá gerum við
það samt.
Sævar: Ég held að þetta stafi af því
að fólk kann eklci að gefa raun-
veruleg verðmæti eins og hlýju og
vináttu og þarf þess vegna að láta
dýrar gjafir í staðinn.
Auður: Ég reyndi að bregðast við
þessu með því að búa til gjafirnar
sjálf en varð vör við að það þótti
mjög púkó.
Auður: (eins og
véfrétt í framan)
Eitt Það versta
sem ég hef séð er
barn sem fékk yfir
fjörutíu jóla-
pakka og sparkaði
i hrúguna þegar
hann hafði tætt af
allan pappírinn
og spurði: „Er
þetta allt og
sumt?“
Sölvína: (efms) Hvar erþetta
barn, og er það til?
Auður: (glaðlega) Ég skal senda
þér hann yfir jólin, hann er orð-
inn 27 ára gamall og hefur lítið
breyst. Þú færð hann ódýrt og það
fylgja sængurföt.
sitt umhverfi og gaf fordæmi fýrir
því að menn hugsuðu um lítil-
magnann og þá sem voru kúgaðir.
Það hefur enginn bylt öðru eins.
Mínar mótmælaaðgerðir voru því
allar í kristilegum anda og náskyld-
ar því uppeldi sem ég fékk í
KFUM.
Sigurður: Hvort sem jólin vekja
upp raunverulega löngun til að
gefa eða fólk friðþægir sig fyrir allt
jólabrjálæðið þá safnast meira af
peningum til góðgerðarstarfsemi
um jólaleytið. Það er auðvitað já-
kvætt.
Sævar: (spekingslega) Jólin eru sá
tími sem Jesús fær uppreisn.
Sölvína: Nú? Ég hélt að það væru
páskarnir.
Auðuk: Mér finnst Jesús aldrei
jafn niðurlægður og á jólunum.
En nú lágu leiðir jólabarnanna
Gunnars og Sigurðar saman á Þor-
láksmessu árið 1968 og það var ekki
til að boða fagnaðarcrindið. Það var
Gunnar: (Rekur upp hláturs-
roku.) Ef við tökum minn þátt í [
þessum slag á Þorláksmessu þá
var það á pólitískum forsendum
og einlægri löngun til að breyta
þessu þjóðfélagi og gera það rétt-
látara. A þessum tíma kynntist ég.
líka þjóðfélaginu frá sjónarhóli
skoðandans. Skömmu seinna sá
ég að það var ekki rétt að reyna að
breyta þjóðfélaginu utan frá því
engin eggjakaka verður góð ef
hún samanstcndur af fúleggjum.*
Það þurfti að breyta fólkinu og fá,
Krist til að starfa lifandi í hjörtum ■
þess. Skömmu seinna gaf ég mig
trúnni og fór hina leiðina. Hún
virkar.
Blm.: Finnið þið einhvern baráttu-
vilja ájólunum, eða byltingarþörf?
Gunnar: (kátur) Ja, það er
ég að vona.
Sölvína: Ég ætla að fá að
vera eigingjörn og þó að
heimurinn svelti þá ætla
ég að halda mín jól. Ég
ætla ekki að gefa andvirði
jólatrésins til Hjálparstofnunar
en ég get tekið upp budduna og
gefið eitthvað annað. Ég vil gleðj-
ast og hafa það huggulegt og
smart. Þessi brjálæðislegu jól hafa
farið fram hjá mér. Ef ég á pening
eyði ég honum, gjarnan í sjálfa
mig eða gjafir til annarra. Þá oft
bækur sem ég les fyrst og gef
svo...
í sögufrœgum mótmœlum sem hafa
verið kennd við kommúnisma og
byltingarsinnuð ungmenni.
Sigurður: (Verður allur upphafinn
og yngist unt 20 ár.) Manneskjan
Jesús, óháð því að hann var sonur
Guðs, var mesti byltirigarmaður
sögunnar. Hann gagnrýndi stöðugt
Gunnar: Fólki finnst að hamingj-
an eigi að koma uppúr jólapökk-
unum en allt er þetta auglýsinga-
mennska og eftir situr aðeins gal-
tóm. Ég náði samkomulagi við
börnin mín um að við slepptum
jólatrénu og í stað þess að ráðast á
lifandi tré og deyða það og henda
því í ruslið eftir jólin þegar það er
orðið ræksni. Þá tókum við pen-
ingana og gáfum til Hjálparstofn-
unar kirkjunnar. Það var
samstaða um þetta í fjöl-
skyldunni.
Blm.: En eftirþví sem tómið
stœkkar, hleypur þá ekki á
sncerið hjá ykkur guðs-
mönnunum? Þenst ekki
söfnuðurinn út?
(hlátur)
Sölvína: (ísmeygilega) Finnst þér
elckert gaman, Gunnar, að sjá lítið
barn taka upp jólagjöf?
Gunnar: Jú, Jú.
Sigurður: (dapur) Það er jafn leið-
inlegt að sjá barn
sem hefur enga yf-
irsýn yfir vitleys-
una. Þegar gjafa-
flóðið flæðir yfir
alla bakka.
Jólaboð
Morgun-
póstsins