Alþýðublaðið - 17.12.1971, Blaðsíða 4

□ Menpn: Er hvorlti hægí ?,3
snúa viJ né ha!da áfr£m?
n MiiíiS t3lsS en iítiS gert.
□ Heidiir msngunin áírsm 23
aukast?
□ Fóik Ji3íf að láta heyra
duglega í sér.
ÖIXUM er í dag ljóst að
jörðitt tr stt’-lega að spillast.
Menn keppast við að ski-ifa um
l»að i blöð og mæla með ým>i-
um úrræðum hversu þeð megi
verða að við hættum að
skemma og byrjum að bæta.
Eitt af því sem um er rætt er
að iiætt;, £ð nota ÐDT skor-
dýraeitur, enda það komið um
allan heim, finnst meira að
segj?, í mörgæsum á Suður-
skair's'amli, en bá upplýsist að
ef við ekki hefðum getað not-
að þetta efni mundi aldrei hafa
tekizt rð rækta ný afbrigði af
korntegundum einsog hveiti-
tegund dr. Borlaugs sem bylt-
ingu er að vaida meðal van-
þró ði’a þjóða.
MÁLTD ER því ails ekki ?in-
fr't: Þpð r'r hvorki hægt að
snúa við cða halda áfram! Og
se.-ín^rlega er lítið yert til að
snú- v;ð. Velar spúa jafnmiklu
eit'-i útl loftið og áður og rit-
• • 'i'-..- ratláianlrga í
h 'lð f-á hverfu húsi á byggðu
hrlí. Einu ihú'r jarða’-innar
ekki spillr ;tórlega .i;’rð-
jr-i c-u hinir fru’nstæðustu,
lieM villimenn, eh þrim erum
v:ð hihir svokölluðu siðmennt-
uðn inenti (bví>ð svo s°m það
í rpun’nni þýðii) pð ú '.'ýma. í
rpfni framfrra og menningar.
t "'rv ' m ‘-f'; gv s’ð-tn mór
d''*< fv-=t í im<r ;>ð f-r-v rð
sTr ira um hett~. srm í dag er
kellað msiigun, m:’*i só’ :tak-
Iega eftir grein í Skraddai’a-1
þönkum í vikublaðinu Fálkan-!
um þarr.ð lútandi haustið 1965.5
Og þessi ár hefur sívaxandi;
fjöldi ma«na eytt miklu bleki
í að benda á voðann, menn.
sem ttkið er mark á,. þeirra, á * 1
meðal heimsIL'ægir vísinda- 5
menn, en í ranninni er ekki’vt
gert. Ekkerfr licfur verið lagað
sem umtalsvert getur talizt. Að
vísu voru nokkur eitur-kip i
fæld af liöfunum með hávaða
og samþykktir gerðar í stórum
stíl, mf ir., að siegja zlþjóðlegar 1
sa.mþykktir, en ég spái því a.ð
eftir 5—6 ár komi í ljós að!
allnn tímann heíuv mengunin
hrldið áfram.
VERST er þá að menp bvrj i
enn á nýjum frrmkvæmdum
án b?vs að vita hvert þær leiða.
Mikið af menguninni stafav af
því að mcnn hugsuðu ekki mál
in til enda. Fi-amleidd er vara
en menn t ika eikki til athug-
unar fyrivfram hvað á að
gf’M við úrganginn. Búin eru
til hreinsiefni, en enginn hugs-
r” um hvernig á að hreinsa þ u
á fcrott. Hér á Iandi skoln'-t
þvottaefni úií hafið frá hverju
einasta lieimili, efni sem smátt
og smátt s"fnast fvrir í sjón-
um og spilla honum. Miklu
verr-. f': ástandið í síærri borg-
u’". barsem loft’ð er líka orð-
ið svo s’æmt að ,’uenn þyrltu
að ganga með gasgrimur.
ÉO ER Aí) rifja. þetta upp
F-f því að ég er uggandi um að
nokkuð verði gert e.f viti fyrreti
í algert óefoi er komið. Við höf
um bannað pð steypt sé eitur-
efmim í hafið en 'amt má stór-
sfeemmandi skolp frá borgum
við pllt /\ti.~ntsh;i.f sfrevma útí
h'ifið. Ég hef bverei komið þar
nem v" uvöurlun j búðum er
meiri en í IToHandi. Og mér
var sagt r»ð það st~f-ði af því
»ð búsmæður létu búðir ekki
kcman unn aTi’"if en verð
1 oqa.iv«ru cftir gæðum. F.ins
tcl ég að meneunin verði ekki
sigruð nema fólk almennt ge.ri
meira p» tala iim bonn. heldtl1*’
Inti d’glegr í sér hevra,
SIGVALDI.
fí,,m hr;»*
fp«»l
tplcfr C3f
vr~nvj"S»i i»pcc
crpi i'l- q
r’r hö! Iróð-’i—er f raiin 0"
vcru kanrnpr lísnnar.
Lao tse.
[~] F*V\svf'rá,”an Skpggs'á hef
ur ge’ið út níu vandaðav bsek
ur, sem a”ar cru komnar á
bókanrarkaðinn — DULRA2N
IR ÁFANGAR eftir Ó!af
Tryggvason á Akureyri, sem
Icingu er' þ ðiunnur af af-
skipíum aí' dulrænum málefn
nm. Þesst hé’t f'-Rar um feg-
urð íramha’dslífsins og mikil-
va'T'. ástiVð r o > velvilja í sám
s’.ip'um 'mannai ávinninginn
a? fýfa'ausvi lf!’s’irevtni og
gild.i bænarinnar fyrir mann-
in og v ’ ■ vc" 'i hans. —
AFTTJH í ALDIS e u sðgvr
o' ssgr’r úv ýmsum átíum í
skrás '■‘.n’n-ri Osears Clausen
cg mm l’-.r vrra i”.'■vað
flrna, gimí’.cgt og frífflr t, ng
við margra liæli. Oscar Claus
en er'úm þessar mur.dir meffal
□ Fundizt hefúr loðfíll við"
ána Tírektjafch í Jakútíu í sí-
frcnnu jarðlagi í Síberíu. Þess-
ar dýrmæitu fornmenjar voru
fluttar til Jakútsk.
„Við fengum þarna nærri
heila bein,agrind,“ sagði B.
Rúsanov, maðurinn sC’m stjórn
aði uppgreftrinum.
Dýrið hafur legið í grafhveif
,ingu“ sinni í um 80 þús. ár,
eða um það bil h'elmingi Icn.g
ur en hinn heimsfrægi Béré-
f.ov-mammút, sem famnst fyr-
ir 70 árum. Þetta er mikil bú-
bót fyrir vísindin.
Á teikningum eru ví'gtennur
loöfílanna ýmist aðbeygðar
eða frábeygðar. Vísindamer.n
deildu stöðugit um þetta, þar
eð þeir höfðu ekki fundið
hsuskúpu, þar sem vígtenn-
urnar hefðu varðveitzt. Nú er
þessi deila á enda; t&nnurnar
beygjar.t inn á við. Mammút-
arnir hafa notað þær eins og
skóf'lu við fæðuleit. Þesisi fund
ur gerir það einnig kleift að
varpa Ijósi á ýmis önnur vanda
mál varðandi líkamsbyggingu
hins gamla jötuns.
Þá hafa vísindin hlotið ann-
an happafsng. Nálægt hinum
fræga Bérlékh „kirkjugarði“
ma mmútemna hefur fundizt
fjöldi beina úr ungum loðfíi-
um. Augljóst er, að á Bérélekh
var ekki kirkjugarður náttúr
unnar; hér hefur maðurinn
veríð á veiðum.
Þegai’ leiðangurin.n var að
Ijúka st-örfum, bar enn nýtt
við. Aftur var hér að verki
Kristófer Strútsjkov, sem vís-
að haíði á mammútinn. í þetta
skipíi skýrði hann frá því, að
á bakka árinnar Indígírka
ftæði dýrrlöpp upp úr jörð-
inni, albakin hári. Leiðangur-
inn hélt þangað í snat-ri og
gróf upp úr klakanum vis-
und.
Vísundurinn var búinn að
iiggja þarna Um 40 þús. ár,
segir B. Rúsakov. Þetta er
fyrati fundur sinnar tegundar
í heiminum og hefur því gíf-
urlega víúndalciga þýðingu.
SkipuLaigðar rannsóknir jarð-
fræðinga og líffræðinga á hon
um veita svör við mörgum
spurningum varðandi þróun
mamm!(t,afánunnar í þsssum
köldusitu héruðum landsins, en
jafnframt svo auðugum af
minjum um hina lön.gu horfnu
dýr fornaldar.
Stelndór um tvær bækur
Guffmundur Fríme’in:
Rósin frá Svartamó
Akureyri 1971,
Bókaútgáfan Skjaldborg.
□ Eftir aff hafa setiff á fremsta
Ijóffíkáldabekk þjóðarinnar nm
árabil, tók Guffmundur Frímann
upp á því á efrí á’rum sínum aff
skvifa sögiir, stuttar og' langar,
en leggja ljóffp.gerffina á liilluna,
fyrir almenningsaugum a.m.k.
Þótt honum hafi marg't vel t.ek-
izt í sagnagerffinni, sa.kna ég
samt. Ijóð'anna, enda þótt ljóff-
skáldiff gægist oft fram í sögun-
um.
Hin nv.ia bók hans, sem hér
Það er meira af góðlátlegri
kímni í sögunum, og minna um
vovrffle'ga atburði, sem stund-
um íþyngdu fyrri isöfnunum um
oif. Ástamál eru hið síendur-
te'kna efni, sem Guðmundur fer
með af næmleika og skilningi.
Viðskiirtin við Bakkus taka líka
furðumikið rúm. Og þótt hanti
jsetji þetta fram í ski’ingiilegu
Tjc.-i fof hann með það af raun-
i sæi, því að alvaran er aLltaf að
| baki.Jarðarför pifck-etspilarans er
þar gott dæmi, þótt gamansam-
lega sé frá sa,g.t, kemur ádeilan
og aivaran skýrt fram, og eink-
um þykir mér honum veil tak-
.act mcð piltunginn Bokka og
verður lítilsháttar grtiff er þriðja allt hans atferli og hugsanir. —
smá-agnasafn hans, en auk þesis Ekki er gott að gcra sagnanna
g”,f hann út cina langa skáid- mikinn mun, mér þykir fyrsta
sögu. í þcs. u nýja safni eru ails sagan, Ur.dir Ógönguhlíðum bszt
étta sög'ur. Naumast er þess að og sfce-mmtilegust, athyglisverð
Eins og ég fyrr gat um er víða
grunnt á ljóðskáldinu í söguna
þesrum, kemur það bezt fram í
náttúrulýsingum, þar er bæði
málarinn og hið lýriska Ijóð-
j skáld að verki. Guðmundur skrif
j ar gott og fagurt mál, en ekki
i skill ég í svo smekfcvífium manni,
i að hann skuli ckki sjá hversu
hin kiljai-rka sérvizka að tengja
mörg •iméovð í’ eitt, óprýðir let-
urflötinn og spillir málsmekk
manna.
!
Jón”S Árnason:
SJÓR OG MENN
Akurevri 1971,
Eókaútgáfan Skjaldborg’.
Höf. hieifir getið sér mikinn orð
stír fyrir sjóm.annasöigur sínar
svo að þessi fyrsta bók han3
vænta, 'að þar komi fram nýjar j er Bruggara«agan, og margt má kiemur nú út í -nnai’i útgáfu eft-
hliðar á Guðmundi sem sagna le?a út úr i-ögunni um Feykis- j ir 15 4,.. gr það raunar ekki
skáJdi, en þó tel ég þetta- safn hólaokáldið, svo að eitthvað sé a]g«ngt að slífcar bækur komi í
hið bezta .smásagnasafn hans. — : neínt.
vinsæl.ustu sagnainanrai hér-
Icndra. og njíta ritverk hans
vinsælda meffal bókátólks. —
BÓKIN UM SIGVALDA
KÁLDALÓNS, maii ég þann
mann, eltir Gunúar M.’ Míar?n •
úss, er saga tchskáldsins og
læknisihs Sigvaídá Kaldaláns.
Békin skiptist í þrjá áffaíhluta:
„Lictf.ma&ui inh óg J.ífið“, éh'
þai’ stgir frá foreldrum Katcla
Tóhs, uppvexíi hars ? Reyfeji-
V'k, frá námsárum hahs og
h vc-n’g íínlistih átti alla tíff'
huy hans, Eii ni.g se-’ir þar
frá starísárur-iim í Ármúla,
Flatey o-v Grindavík. en allir
þ'ssú’ staff'r urffu sögufræeir
vegna dvalar hans þar. „Frá
vinafundum“ eru minningfi'-
þættir vin;>. hans og' vandj-
mahna, sem hver um sig iýsi.»*
Sigvalda Krldalóns' á sér tæð
,ii) hdtt og eins og þeir lcynnt-
ust homim. Þriffji affalhluti
bckarinnar er „Skrá vfir söng
lög Kaldalóns”. Þá cv-r.ftast í
bókinni myndaörk, 16 bÞffsíff
ur, meff myndum úr lífi hans.
— LÁTRABJÁRG eftir
Mag'nús Gestsson cr saga
Framh. á bls. 11.
mörgum útgáirum. Því verður
ekki neitað, að höf. ritar hressi
legan stíl sem flcil.lur vel að efn-
inu, sjávarseltu og veiðiskap. —
Lýsinigar hans á vinnubrögð-um
og dag'Iegu lífi á sjónum eru skýr
ar oig mýndríkar, og vinsældir
bóka hans bcr3 því vitni, að þær
séú ravmsannar. því fclk kýs nú
einu sinnt það s?m það þekkir
b-zt, •■vö "irn sjá má af vinsæld
u'm Guðriín.u frá Liymdi. En.
beitr, f"u"oæi bókarinar geifur
b'pnni ct:)rfi sem m = nningarsögu-
legri h'imild. Fn bókin er meira
en þurrar lývingar á vaðri og
vinmibröeðum. alls staðar koma
F'n.n v:ð sög'u. og hcf. hittir
víða véil í mavk með mknnlýs-
Frarnh. á bls. 11,
4 FÖstudagur 17. des. 1971