Alþýðublaðið - 22.04.1972, Síða 5

útgáfufélag Alþýöublaðsins h.f. Ritstjóri
(áb.). Aðsetur ritstjórnar Hverfisgötu 8-10.
Sighvatur Björgvinsson
Blaðaprent h.f.
RIKISUTVARPIÐ -
SKYLDUR OG STÖRF
Kikisútvarpiö er sameign
allrar þjóðarinnar. Það á að
leitast við að endurspegla þau
viðhorf og þær skoðanir, sem
uppi eru meðal þjóðarinnar á
hverjum tima jafnframt þvi,
sem útvarpið flytur efni til
skemmtunar og fróðleiks.
Þetta leggur ákveðna kvöð á
herðar þeirra, sem útvarpinu
stjórna. Þeir verða að gæta
þess, þegar viðkvæm deilumál
eru rædd eða kynnt i útvarpinu,
að óhlutdrægni sé gætt eins og
framast er kostur. Útvarpinu er
ekki uppálagt aö neita flutningi
á efni, þar sem skoðanir koma
fram á ákveðnum málum eða
deilur standa um. Því er hins
vegar fyrirskipað að leitast við
að gera þar ekki einni skoðun-
inni hærra undir höfði en ann-
arri,- sjá til þess að óhlutdrægni
sé gætt.
Þetta er eðlileg og sjálfsögð
krafa til þessa stærsta og
áhrifamesta fjölmiðils á is-
landi. útvarpið er þjóðareign og
þjóðin verður ávallt að geta bor-
ið fyllsta traust til þess. Þess
vegna eru reglurnar um óhlut-
drægni útvarpsins settar.
i tið fyrrverandi útvarpsráðs,
sem laut formennsku alþýðu-
flokks mannsins Benedikts
Gröndals, urðu stórkostlegar
breytingar á útvarpsrekstrin-
um. Fyrir þá tið hafði sá skiln-
ingur verið lagður i óhlut-
drægnisreglurnar, að i útvarp-
inu r .í-tti ekki ræða mál, sem
skoðanir væru skiptar um. Fyrir
þá tið bar t.d. stjórnmbl ekki á
góma i útvarpinu nema i sér-
stökum dagskrárliðum,- þing-
fréttum, útvarpi frá Alþingi og
kappræðum stjórnmálaflokka,-
og flest önnur mál, sem skoðan-
ir voru eitthvað skiptar um,
voru einfaldlega útlæg gerð úr
rikisútvarpinu. Þrátt fyrir þctta
voru deilur um útvarpsefni
ákaflega tiðar og viðkvæmni
manna i sambandi við flutning
og efnisval með ólíkindum.
Þessi gömlu sjónarmið um
efnisval, þessa rikisrekna fjöl-
miðils voru löngu orðin úrelt.
Óhlutdrægni útvarpsins átti
vitaskuld ekki að túlka þannig,
að banna ætti flutning á öllu þvi
efni, sem einhver styrr gat stað-
ið um. Slik framkvæmd gerði
ekki annað en að standa i vegi
fyrir eðlilegri og sjálfsagðri
þróun útvarpsrekstrar á ts-
landi.
Fyrrverandi útvarpsráð
breytti þvi þessum gömlu
vinnuaðferðum. Það opnaði út-
varpið fyrir skoðunum og um-
ræðum jafnt um stjórnmál sem
um önnur mál, og veitti útvarp-
inu og starfsfólki þess aukið
frelsi til eðlilegra athafna, þó af
sjálfsögðum ástæðum innan
ramma óhlutdrægni í efnisvali
og efnisflutningi. Það sýndi sig
strax, að þessi stefna útvarps-
ráðs var rétt og þjóðinni að
skapi vegna þess, að ýmsir þeir
útvarpsþættir, þar sem skoðan-
ir voru kynntar og deilumál
rædd, urðu fljótt eitt allra vin-
sælasta útvarpsefnið.
Það er mesti misskilningur,
sein Þjóðviljinn hélt t.d. fram i
forystugrein nýlcga, að rikisút-
varpinu hafi verið stjórnað á
þessum tima með meirihluta
stjórnarsinna gegn minnihluta
stjórnarandstæðinga. Atkvæöa-
greiðslur i útvarpsráði frá þess-
um tima leiöa i Ijós það, að svo
var alls ekki. Það kom t.d.
margoft fyrir. að mál voru ráðin
til lykta i útvarpsráði með
meirihluta, sem skapaðist af at-
kvæðum fulltrúa stjórnarand-
stöðul''lokkanna og annars st-
jórnarflokksins.
Það er þvi misskilningur, og
sýnir meira en litla vanþekk-
ingu viðkomandi á rekstri rikis-
útvarpsins, ef þvi er haldið
fram, að útvarpinu hafi verið
stjórnað eftir harðpólitiskum
linum. Eigi að túlka skrif Þjóð-
viljans svo, að þaö sé ætlunin að
taka þá reglu upp nú, þá væri
það hinn mesti skaði, fyrir út-
varpsreksturinn sjálfan, en litl-
ar likur eru þó á þvi, að Þjóð-
viijinn sé þar að túlka skoðanir
útvarpsráðsins sjálfs og það er
það, sem ræður, en ekki þeir
Þjóöviljamenn, þótt áhrifamikl-
ir þykist vera.
Útvarpsráð það, sem nú situr,
er skipað ungum og áhugasöm-
um mönnum. Þeir vilja halda
áfram þeirri þróun, sem hafin
var af fyrrverandi útvarpsráði,
þar sem rikisútvarpið var opnað
fyrir skoðunum og straumum,
sem eiga sér stað i þjóðfélaginu.
Það verður hins vegar að gæta
þess, nú, sem fyrr, að sú leið
getur verið vandrötuð og um-
fram alit verður að gæta þess,
að þjóðin geti ávalit borið traust
til útvarps og sjónvarps fyrir
óhiutdrægni i meöferð við-
kvæmra deilumála. Það er
ómögulegt að stjórna þeim mál-
um svo, að enginn geti nokkurn
tima að fundið og einstaka sinn-
um tekst slysalega til, en slikt er
þó sjaldgæft og réttlætir það
engan veginn, að snúið sé aftur
til gömlu flutningsbannsstefn-
unnar, sem blessunarlega er
löngu gengin sér til húðar.
LAXNESS
70 ARA
A morgun, sunnudaginn 23.
april, verður Halldór Laxness,
rithöfundur, sjötugur.
1 afmæliskveðju, sem Gylfi Þ.
Gislason, formaður Alþýðu-
flokksins, ritar i Alþýðublaðið
segir hann m.a. svo:
„Við hlið Snorra Sturlusonar
er Ilalldór Laxness frægastur
islendinga. Snorri setti svip á
sögu islendinga á 12. öld og hef-
ur haft djúp áhrif á örlög þeirra
og fleiri þjóða á þeim öldum,
sem siðan eru liðin. Halldór
Laxness er ekki aðeins sonur
tuttugustu aldar á islandi, held-
ur einn af þeim, sem i rikustum
mæli hafa mótað sögu lands á
þessari öld, einn mestur rit-
höfundur, sem uppi er i sam-
timanum.”
Ilalldór Laxness er meira en
inikill rithöfundur, hann er
meira cn mikill listamaður.
Hann er einnig mikill mannvin-
ur. Sú afstaða hans kemur alls
staðar fram í ritverkum hans og
vegna þess, hve Halldór Lax-
ness er gjörhugull athugandi,
mikill mannþekkjari og hversu
listavel hann hcldur á penna þá
verða lýsingar hans á fólki og
atburðum öllum ógleymanlegar
og boðskapur Halldórs, boð-
skapur umhyggjunnar fyrir
litilmagnanum og væntumþykja
hans fyrir þvi hógværa og litil-
láta, íestir djúpar rætur.
Sérhver dagur, sem unnendur
góðra bókmennta geta dvalizt I
félagsskap Halldórs Laxness
við lestur ritverka hans, er
hátiðisdagur. A hátiðardegi i lifi
skáldsins sjálfs senda liinir fjöl-
mörgu vinir hans og að-
dáöendur um heim allan honum
lilýjar kveðjur, árnaðaróskir og
þakkir.
MAGNIÍS BÝÐ-
UR í LÆKNA
Rikisstjórnin hefur lagt fram á
Alþingi frumvarp til laga um
heilbrigðismál. Margt er þarflegt
i þvi frumvarpi, þótt sumt orki
tvimælis. Meðal annars er sú ný-
skipan læknishéraða, sem þar er
brotið upp á, tilraun, sem sjálf-
sagt er að gera, til þess að reyna
að leysa að einhverju leyti hinn
alvarlega læknaskort i dreif-
býlinu. Bygging læknamiðstöðva,
sem i var ráðist að tilhlutan fyrr-
verandi heilbrigðismálaráð-
herra, hefur vissulega bætt úr
brýnni þörf og sjálfsagt er að
haldið sé áfram á þeirri braut, en
við hliðina á þvi þarf einnig annað
að koma til og getur sú skipting
læknishéraða, sem frumvarp
rikisstjórnarinnar gerir ráð fyrir
vissulega komið þar sterklega til
greina. Reynslan verður svo að
dæma um, hvort sú tilraun tekst.
En það er fyrirsjáanlegt, að
nokkur timi muni liða áður en sú
tilraun getur farið að bera
árangur. Og á meðan herjar
læknaskorturinn á ibúa dreif-
býlisins. Það vandamál verður
þvi einhvern veginn að leysa á
meðan, og það strax.
Magnús Kjarlansson hefur ák-
veðnar bráðabirgðaráðstafanir i
huga, en þær orka svo sannarlega
tvimælis, svo ekki sé meira sagt.
Hann hyggst leysa hinn aðkall-
andi læknaskort i dreifbýlinu á
þann veg, að bjóða læknastúdent-
um háa fjárstyrki til náms gegn
þvi, að þeir undirgangist að
starfa i dreifbýli ákveðinn tima
eftir að þeir hafa lokið námi.
Þannig hyggst Magnús kaupa
lækna til þess að fara út á land
með þvi aö veifa háum styrkveit-
ingum framan i peningaknappa
stúdenta.
Þessi ráðstöfun orkar mjög tvi-
mælis. Stúdentar sjálfir munu
sennilega snúast gegn henni. Auk
þess hlýtur sú spurning að vakna,
hvers vegna frekar eigi að
„kaupa” lækna til starfs með
þessum hætti frekar en aðra lang-
skólamenn t.d.Hvað um tann-
lækna t.d., sérhæfða verkfræð-
inga og arkitekta, sem skortur er
á. Þarf þá ekki lika að „kaupa”
þá. Og hvað um hjúkrunarkon-
urnar? Er ekki lika alvarlegur
skortur á hjúkrunarkonum?
Og hvað segja islenzkir
'stúdentar i öðrum greinum en
læknisfræði við þvi, þegar hið
opinbera hyggst muna
stúdentum svo mjög i sam-
ÞAU FÖLHA BLOMIN EITT Ot Ein
bandi viö námsaðstoð? Ætli þeir
telji sig ekki hafa rétt til þess að
sitja við sama borð i þeim efnum
og læknastúdentar og er slik
skoðun ekki bæði eðlileg og rétt-
mæt?
Sú bráðabirgðalausn á læknis-
þjónustuvandræðum dreifbýlis-
ins, sem Magnús bendir hér á, er
þvi bæði íljótræðisl. og ósennil.
mjög, að hún leysi nokkurn
vanda, — miklu sennilegra er að
hún valdi þeim mun meira upp-
Frh. á bls. 6
VEDDEILD
ALÞÝÐU-
BANKANS
A aðalfundi Alþýðubankans,
sem haldinn var s.l. laugardag,
var m.a. samþykkt tillaga, sem
er mjög merkileg og getur, ef hún
nær fram aö ganga, skipt sköpum
i félagslegri aðstöðu verka-
lýðshreyfingarinnar. Tillagan er
um það, að við Alþýðubankann
verði stofnuð sérstök veðdeild
með ákveðnum verkefnum i þágu
verkalýðsfélaga. Er veðdeildinni
ætlað að veita stéttarfélögum
ýmsum og samtökum þeirra alls
kyns lánafyrirgreiðslu til verk-
legra framkvæmda,— m.a. bygg-
ingu orlofsheimila og f.l. þ.h.
Hér i Alþýðublaðinu hefur oft
veriö bent á nauðsyn þess, aö
verkalýðsfélögin létu orlofsmálin
meira til sin taka. M.a. hefur
Alþýðublaðið bent á hættuna, sem
af þvi getur stafað fyrir alþýðu-
fólk, ef einstakir fjáraflamenn
fara að festa kaup á ýmsum
fegurstu sumardvalarstöðunum á
tslandi með fjárgróðasjónarmið
fyriraugum. Nú þegar er farið að
bera nokkuð á slikum landa-
kaupum, og ef framhald verður
þar á verður venjulegt fólk smátt
og smátt hrakið út af fegurstu
stöðum landsins.
Verkalýðshreyfingin getur
spornað við þessari öfugþróun
m.a. með þvi, að byggja sjálf upp
orlofsaðstöðu fyrir almenning.
Það er fjárfrekt verk og til þessa
hafa verkalýðsfélögin næsta litla
lánafyrirgreiðslu getað fengið til
sliks.
Ef veðdeild yrði stofnuð við
Alþýðubankann væri sá grund-
A maðan forsætisráðherra,
Ölafur Jóhannesson, var ungur i
þvi embætti var samræminga-
stofnun f járfestinga- og áætlunar-
mála „blómið i draumi hins unga
manns”, svo vitnað sé i alþekkt
kvæði eftir Tómas Guðmundsson,
sem þó var ekki kveðið um Ólaf
né nokkurn samráðherra hans.
„Ég var dularfulla blómið i
draumi hins unga manns, og ég
dey, ef hann vaknar”, kvað
Tómas. „Dularfulla blómið” i
draumi hins „unga” forsætisráð-
herra, Framkvæmdastofnun
rikisins, virðist hafa orðið að lúta
sömu örlögum og Tómas spáir
sinu blómi i kvæðinu. Það dó um
leið og Ólafur vaknaði. Það dó um
leið og Ólafur reyndi að gera
draum sinn að veruleika. Betur
verður ekki séð.
Á meðan Framkvæmdastofnun
rikisins var mánuðum saman i
burðarliðnum hvfldi vissulega
mikil dulúð yfir þvi, hvernig
rikisstjórnin hygðist byggja þá
stofnun upp og hvaða verkefni
hún hygðist færa henni. A meðan
Framkvæmdastofnunin var hið
„dularfulla blóm” rikisstjórnar
innar, fyrst og fremst til i draumi
ráðherranna, voru það ýmsir,
sem bundu miklar vonir við
væntanlega tilvist slikrar stofn-
unar.
I Sfðan fæddist Framkvæmda-
stofnunin. „Blóminu” hafði loks
verið komið til. Og margir, m.a.
Alþýðuflokksmenn, fögnuðu
! framkomnu frumvarpi um
1 Framkvæmdastofnun rikisins,
studdu það og hjálpuðu rikis-
stjórninni við að fá frumvarpið
samþykkt á Alþingi.
En þetta fagra blóm hennar
Ólafiu virðist nú óðum að fölna.
Hvers vegna? Vegna þess, að
Framkvæmdastofnunin fær ekki
að sinna þýðingarmiklum verk-
um, sem henni voru ætluð, vegna
yfirgangs ýmissa ráðherra i
rikisstjórninni.
Þannig má Framkvæmdastofn-
un rikisins varla koma nálægt
ráðgerðum skuttogarakaupum
fyrir frekju i Lúðvik Jósefssyni.
Hann vill hafa þau mál öll undir
sinum eigin handarjaðri og kærir
sig ekkert um, að Framkvæmda-
stofnun rikisins sé neitt að vasast
] i áætlunargerðum þar um, þótt
I hér sé um að ræða einhverja þá
] mestu fjárfestingu, sem Islend-
j ingar hafa lagt út i á siðustu ár-
I um. Hefur jafnvel komið til orða-
Flokksstarfid
FULLTRÚARAÐ ALÞÝÐUFLOKKSFÉLAGANNA 1 REYKJAVÍK.
Fundur verður haldinn mánudaginn 24. april, kl. 8.30 I Alþýðuhúsinu
við Hverfisgötu.
Fundarefni:
1. Breytingar á lögum Fulltrúaráðsins. Fyrri umræða.
2. Borgarmálefni.
3. Önnur mál.
STJÓRNIN.
hnippinga milli Lúðviks og sumra
stjórnarsinna á Alþingi út af
þessu máli.
Þá var Framkvæmdastofnun-
inni einnig ætlað að sjá um ýmsar
aðrar áætlunargerðir, — svo sem
gerð framkvæmdaáætlunarinnar
fyrir yfirstandandi ár. Það fær
hún að visu að gera, en aðeins
sem þriðja hjól á vagni. Guð og
hver maður veit t.d., að rikis-
stjórnin hefur sérstaka „leyni-
nefnd” i gangi við þann áætlunar-
samning, en leyfir starfsfólki
Framkvæmdastofnunarinnar
svona rétt að vera þar með.
Þannig er þá komið fyrir þess-
ari þörfu stofnun, — blóminu i
draumum Ólafiu. Fyrir frekju og
yfirgangssemi þeirra, sem
bjuggu hana til, fær hún ekki að
sinna þeim þýðingarmestu verk-
efnum, sem henni voru ætluð.
Þannig hyggst rikisstjórnin
dæma Framkvæmdastofnunina
úr leik strax i fyrstu lotu.
OG HOKHÐ
8-66 ‘66
EKKERT SAMRÁÐ
Eru stjórnarflokkarnir hættir
að talast við? Svo mætti af ýinsu
ætla.
Þannig er rikisstjórnin farin
að reifa mál og jafnvel leggja
þau fyrir Alþingi, þar sem sam-
gangurinn á milli stjórnarflokk-
anna hefur verið svo litill, að
sumir stjórnarsinnar koma eins
og af fjöllum. i sumum tilvikum
eru þeir jafnvel eindregið á móti
skoðunum og vilja rikis-
stjórnarinnar. Þannig er t.d.
vitað, að mjög sterk andstaða er
hjá bæði frjálslyndum og
kommum viðýmsum mikil-
vægum ákvæðum i stjórnar-
frumvarpinu um framleiðsluráð
landbúnaðarins og jafnvel ráð-
herrar þeirra munu vcra and-
vigir sumum ákvæðum þess
stjórnarfrumvarps. Og þetta er
ekkert einstakt tilvik. Langt i
frá. Það er eins og hægri höndin
viti ekki, hvað sú vinstri er að
gera.
Laugardagur 22. april 1972