Alþýðublaðið - 15.03.1973, Page 5

Alþýðublaðsútgáfan hf. Stjórnmálarit-
stjóri Sighvatur Björgvinsson. Frétta-
stjóri Bjarni Sigtryggsson. Ritstjóri og
á b y r g ða r m a ð u r Freysteinn
Jóhannsson. Aðsetur ritstjórnar
Hverfisgötu 8-10. Sími 86666. Blaðprent
hf.
MAÐUR TIL HAAG!
Bæði Alþýðuflokkurinn og Alþýðublaðið hafa gerf
sér far um að varðveita þjóðarsamstöðu í landhelgis-
málinu. Við höfum reynt að forðast allar deilur um
málið og þegar upp á þeim hefur verið fitjað — en
málgögn stjórnarflokkanna og þá einkum og sér í lagi
Þjóðviljinn hafa að fyrrabragði hvað eftir annað ráð-
irt að Alþýðuflokknum og Alþýðuf lokksmönnum með
svikabrigzlum í landhelgismálinu — höfum við hvatt
til þess, að allt slíkt verði látið niður falla svo einíng
þjóðarinnar megi varðveitast. Þótt ýmsar aðgerðir
ríkisstjórnarinnar og einstakra ráðherra í landhelgis-
málinu hafi orkað tvímælis hafa Alþýðuf lokkurinn og
Alþýðublaðið ekki notað þau tækifæri til þessað vekja
upp ágreining, þótt sumir aðrir hafi ekki neitað sér
um það. Alþýðuflokksmenn verða því ekki með
neinum sanni sakaðir um óheilindi i garðstjórnvalda í
landhelgismálinu. Þvert á móti hafa þeir lagt sig
fram um að láta ekki ágreining koma upp á yfir-
borðið og hvatt aðra til þess að fara með gát, þegar
þeir hafa viljað vekja upp deilur um málið.
En það er ekki hægt að ætlast til þess, að Alþýðu-
flokkurinn þegi við öllu. Þvert á móti ber honum
skylda til þess að vara við, ef hann telur, að menn
kunni að vera í hættu um að gera sig seka um mjög
alvarleg mistök í meðferð þessa afdrifaríka lífshags-
munamáls þjóðarinnar. Þeir tímar eru nú. Þess
vegna lét formaður Alþýðuflokksins, Gylfi Þ. Gísla-
son, þau alvarlegu varnaðarorð falla í útvarps-
umræðunum á dögunum, sem vakið hafa athygli
hugsandi manna um lánd allt.
í ræðu sinni benti Gylfi á, að senn hæfist síðasti
þátturinn í meðferð landhelgismálsins fyrir alþjóða-
dóminum í Haag. í þeim tveim tveim stigum málsins,
sem áður hefur gengið dómur í,hafa engir mætt fyrir
dóminum til þessaðgæta hagsmuna íslandsog halda
á málstað þess. Ef það endurtekur sig nú, á síðasta
stigi málsins, að enginn mæti til þess að gæta réttar
Islandsfyriralþjóðadómsstólnum i Haag er það alveg
dæmalaust í allri sögu dómsins. Það hefur aldrei
gerzt, að ríki, sem undirskrifað hef ur viðurkenningu á
alþjóðadóminum — en það gerði ísland um leið og
landið gerðist aðili að Sameinuðu þjóðunum — hafi
ekki mættfyrirdómnumfráþvífyrstaðmál kom fyrir
hann < og þar til meðferð í öllum stigum var lokið. Ef
enginn mætir nú fyrir Islands hönd er það algert eins-
dæmi í sögu alþjóðadómstólsins og allir þeir, sem
einhver samskipti hafa við útlönd vita, að það yrði
Islendingum til mikils álitshnekkis — og þá ekkert
síður hjá mjög vinveittum þjóðum við málstað
íslands í landhelgismálinu. Þar við bætist hversu
óskynsamlegt það er að láta taka þetta mikla lífs-
hagsmunamál þjóðarinnar þrívegis til dóms hjá
alþjóðadómstóli án þessaðdómendurnirog aðrir þeir,
sem með málinu fylgjast, heyri nokkru sinni íslenzka
rödd i réttarhaldinu.
En þetta eru þó ekki meginatríðin. Annað er mun
þyngra á metunum.
öllum er Ijóst, sem fylgzt hafa með þróun land-
helgismálsins á alþjóðavettvangi undanfarið, að
tíminn vinnur með okkar málstað. Eftir því, sem
lengra hefur liðið hefur hver sigurinn á fætur öðrum
unniztog því sem næst öruggt ertalið,að væntanleg
hafréttarráðsstefna S.Þ. samþykki stefnu, sem í
öllum aðalatriðum sé samhljóða okkar stefnu í land-
helgismálum — geti jafnvel gengið mun lengra. En
þessir viðburðir geta ekki orðið fyrr en á næsta ári í
fyrsta lagi. Þessvegna er um aðgera fyrirokkurað
nota tímann vel þangað til og umfram allt að tefla
hvergi í tvísýnu, en það gerum við ef við sendum nú
ekki málsvara til Haag.
Verði enginn til þess að halda á okkar máli, þegar
Haag-dómurinn tekur landhelgismálið fyrir á næst-
unni er alveg eins líklegt, að dómur falli nú í haust —
eftir nokkra mánuði. Éf við hins vegar sendum mál-
svara til Haag getum við tafið dómsúrskurðinn í tvö,
jafnv. þrjú ár—þ.e.a.s. fram fyrir hafréttarráðstefn-
una þannig aðmálstaðurokkarfyrirdómstólnum geti
notið góðs af þeim sigrum, sem fyrirf ram er talið vist,
að vinnast munu eftir því sem tímar líða fram.
Það er algert ábyrgðaríeysi af íslenzkum stjórn-
völdum að tefla í þá tvísýnu að dómur falli í Haag
þegar í haust. Það er okkur jafn mikið í hag og
Bretum og Vestur-Þjóðverjum er það í óhag, að
dómsuppkvaðningin sé dregin á langinn. Þess vegna
hefur formaður Alþýðuflokksins mælt sín alvarlegu
viðvörunarorð til rikisstjórnarinnar. Þau eru mælt í
fullri hreinskilni og með þjóðarhag að leiðarljósi.
'miw
-
Fcrðamenn I bátsferð á einu sikinu í Briigge
Bríigge hreinsar
þefill síki sín
Helzta umræðuefni borgarbúa
i Brugge i Belgiu I vetur er litur
vatnsins i „de reien”, en svo
nefnast siki þau, sem eru um j
þvera og endilanga borgina og
hinar vel varðveittu byggingar
hennar frá miðöldum standa
við. Til skamms tima, eða allt
fram á siðasta ár, var vatnið i
sikjunum kolsvart. Að sumar-
lagi stafaði frá þvi megnan
ódaun, er ruddi sér hratt til
rúms sem einkenni á borginni.
A árinu 1971 hóf hún hins vegar
skipulega hreinsun sikjanna og i
siöastliðnum mánuði kom fyrsti
árangur hennar i ljós, vatnið
varð grænt. Enda þótt ljóst sé,
að ódaunn muni óhjákvæmilega
gera vart við sig um heitasta
skeið næsta sumars, hafa efa-
semdir þegar breytzt i varkára
bjartsýni. Vistfræðilegur ófarn-
aður er ekki, þegar öllu er á
botninn hvolft, nein nýjung i
Brugge.
Brugge var helzti verzlunar-
staður Evrópu i byrjun 15. ald-
ar, en siðan fór vegur hennar
minnkandi af vistfræðilegum
orsökum. Skýrasta og sterkasta
dæmi þeirrar þróunar er þegar
forarleðja safnaðist saman
forðum daga i Zwinánni, sem er
um það bil 20 km löng og tengir
borgina við hafið. Borgaryfir-
völd hirtu aldrei um að verjast
leðjunni með þeim afleiðingum,
að skipin hættu að koma en
héldu til Antverpen i staðinn.
Eftir það varð Brligge minni-
háttar borg og ibúar hennar
voru að mestu leyti meðlimir
hinna ýmsu trúarreglna, allt
þar til vegur hennar fór að vaxa
á nýjan leik á 20. öldinni, er hún
gerðist ferðamannabær. Slkin I
borginni voru tiltölulega hrein,
allt fram til 1950. Margir ibúar
hennar muna enn eftir þvi að
hafa veitt stóra fiska og krabba
i sikjunum. Megin-upptök
vatnsins, sem i sikjunum er, er
skurðurinn mikli milli borganna
Ghent og Brúgge, en hann á ræt-
ur að rekja til hinna mjög svo
iðnvæddu landsvæða i Norður-
Frakklandi. Með tilkomu nýrra
efna og efnasambanda spillist
þetta vatn mjög. Til viöbótar
kom, að eigið skolpvatn borgar-
innar, sem rennur út i sikin,
mettaðist i vaxandi mæli af
hreinsiefnum (þvottaefnum).
Og á siðustu 15 árum hefur bæði
jurta- og fiskalif smám saman
horfið. Að lokum var ódaunninn
frá sikjunum orðinn svo mikill,
að ferðamannastraumurinn
hraðminnkaði. A timabilinu
1970-1971 fækkaði þeim ferða-
mönnum, sem fóru i skemmti-
ferðir um síkin, úr 271 þúsund
manna i 150 þús. manns. Þessi
tala óx aftur i 205 þúsund á sið-
asta ári, einkanlega vegna þess,
að hið svala regnsama veður
dró úr ódauninum.
Fyrri borgarstjórnir höfðu
mun meiri áhuga á þvi að reisa
nýjan iðnbæ I Zeebrugge en að
lækna sikin. Ný borgarstjórn
tók viö völdum árið 1971 og er
Michel Val Male borgarstjóri.
Setti hún hreinsun sikjanna efst
á verkefnalista sinn. Lét hún
gera umfangsmikla áætlun um
hreinsun þeirra og er ráðgert,
að hún muni kosta 6 milljónir
dollara, en þar af mun rikið
væntanlega greiða 4,5 milljónir
dollara. Fyrsti hluti þessarar
áætlunar er að loka fyrir vatns-
strauminn úr Ghent-skurðinum
mikla og afla i staðinn hreins
vatns úr nálægum lindum. Lauk
þessum þætti áætlunarinnar I
desember-mánuði siðastliðnum.
Lætur nærri, að um það bil 50
þúsund lltrum af hreinu vatni sé
dælt inn I sikin á degi hverjum.
Unnið er nú að framkvæmd
annars hluta áætlunarinnar,
sem fólginn er I þvi, að hreinsa
botn síkjanna svohið nýja vatn
fái hreinan botn. Þriðji liður
áætlunarinnar er að byggja nýtt
skólpkerfi I borginni og tekur
það að sjálfsögðu lengri tíma.
En nú þegar er 30 prósent af úr-
gangsefnum borgarinnar leitt
burt úr sikjunum. Gert er ráð
fyrir þvi, að þessi hlutfallstala
muni hækka smám saman þar
til hún hefur náð næstum 100
prósentum á árinu 1976.
1300 einstaklingar yfirheyrðir í dönsku morðmáli
ÓDÆÐIÐ ÁTTI SÉR STAÐ
FYRIR 25 ÁRUM, EN LÖGREGLAN
ER ENN AÐ RANNSAKA MÁLIÐ
Rannsóknariögreglan danska
hefur yfirheyrt næstum þvf 1300
einstaklinga vegna 25ára gamals
tvöfaids morömáls, sem enn er
óupplýst, og af og til snýr fólk sér
til lögreglunnar vegna máisins,
segir danska blaöið Politiken.
Hinn 55 ára gamli skrifstofu-
stjóri Vilhelm Jakobsen og kona
hans, sem var tveim árum yngri,
fundust þann 19. febrúar 1948
myrt I húsi sinu viö Peters Bangs
vej I Kaupmannahöfn. Þeim hafði
verið misþyrmt og allar vlsbend-
ingar höfðu veriö fjarlægöar, en
ýmsar falskar höfðu veriö skildar
eftir. Morðinginn eða morð-
ingjarnir hafa gefið sér rúman
tima til þess að drýgja ódæðis-
verkið.
Vmsar kenningar hafa veriö
rannsakaðar á þeim langa tima,
sem slðan hefur Iiðið, — m.a.
samband við okurlánastarfsemi,
mótspy rnuhreyfinguna eða
njósnastarfsemi. En engin af
kenningunum hefur reynst fela I
sér lausnina. Hvorki skrifstofu-
stjórinn né kona hans virðast
nokkru sinni hafa átt aðild að ein
eöa neinu óvanalegu. Hins vegar
var varla um ránmorð að ræða,
jafnvel þótt svo mætti virðast. t)r
ávisanahefti skrifstofustjórans
hafði verið gefin út 8.500 kr.
ávisun á „sjálfan mig” en þeirri
ávísun hefur aldrei veriö fram-
ivlsað.
Þaö var hreingerningakona,
sem kom aö hjónunum Iátnum
um morguninn. Moröinginn eöa
moröingjarnir höföu sett kodda
undir höfuö skrifstofustjórans og
lagt tvo brotna stólfætur I kross
yfir brjóst hans. Augljós
ummerki voru eftir átök I húsinu.
Bæöi boröiampi og hamar hafa
verið rannsakaðir, en samt hefur
ekki tekizt aö skera úr um, hvert
morðvopniö var. Bæöi fórnar-
dýrin iétust vegna höfuðhögga.
Kenning, sem enn hefur ekki
veriö hrakin, er, aö einn eöa tveir
geöbilaöir menn hafi veriö aö
verki, og skrifstofustjórinn og
kona hans hafi oröiö fórnardýr
þeirra af einberri tilviljun
Annars gátu allar kenningar
veriö sannar á þessu Ijósfælna
timabili rétt eftir hernámiö, segir
Politiken.
Fimmtudagur 15. marz. 1973
o