Alþýðublaðið - 30.03.1973, Qupperneq 5

Alþýðublaösútgáfan hf. Stjórnmálaritstjóri Sighvatur Björgvinsson.
Fréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson. Ristjórnarfulltrúi Bjarni Sig-
tryggsson. Ritstjóri og ábyrgðarmaður Freysteinn Jóhannsson. Aðset-
ur ritstjórnar Hverfisgötu 8—10. Sími 86666. Blaðaprent hf.
LÁNSFJÁRMÁL IÐNAÐARINS
Iönaöurinn er fyrir löngu orö-
inn einn af undirstööuatvinnu-
vegum þjóðarinnar. Si-aukin á-
herzla er lögö á uppbyggingu
hans enda gera menn sér þaö
ljóst, aö þaö er einmitt iönaöur-
inn, sem treysta veröur á að geti
veitt viötöku þvi mikla viö-
bótarvinnuafli, sem koma mun
á vinnumarkaöinn á næstu ár-
um og áratugum. Þaö getur iön-
aöurinn aö sjálfsögöu ekki gert
nema vel sé að honum búiö. Þaö
er þvi ekki aðeins mikilvægt
fyrir þennan atvinnuveg einan,
aö mál hans séu ekki vanrækt,
heldur fyrir þjóöarheildina ef
forða á þeim, sem nú eru ungir,
frá atvinnuerfiöleikum siöar á
ævinni.
Þrátt fyrir þetta mikilvægi
iönaöarins hefur svo einkenni-
lega horft við, aö hann hefur átt
fáa talsmenn á sjálfri lög-
gjafarsamkomu þjóöarinnar —
Alþingi. IVÍenn, kunnugir mál-
efnum iönaöarins, hafa veriö
þar fáir — og stundum ekki allt
of vel valdir. A þingi nú má
segja, aö sé aöeins einn maöur,
sem bæöi nýtur álits og viröing-
ar f iönaöinum og er auk þess
gjörkunnugur málum hans af
eigin raun. Sá maður er Pétur
Pétursson, þingmaöur Alþýöu-
fiokksins, en hann hefur gerzt
málsvari iönaöarins á Alþingi
og haldiö uppi haröri sókn þar
fyrir hagsmunamálum hans.
Hefur hann ekkert tækifæri látiö
ónotaö til þess aö benda á,
hvernig löggjafar- og fram
kvæmdavaldiö hafa sett ibnaö-
inn skör neöar öörum undir-
stööuatvinnuvegum þjóöarinn-
ar og hvað gera þurfi til úrbóta.
M.a. hefur Pétur f þessu sam-
bandi sérstaklega rætt lánamál
iönaöarins, en þar hefur veriö
einstaklega illa aö atvinnu-
greininni búiö.
A Alþingi i fyrra voru sett lög
um rekstrariánamál iönaöar-
ins, sem áttu aö setja hann þvi
sem næst jafnfætis öörum at-
vinnuvegum hvað snerti veö-
hæfni hráefnis og birgða. Þótt
nú sé liðið heilt ár frá þvi lögin
voru sett hafa aöeins tvivegis
veriö veitt slik lán til iðnfyrir-
tækja. A þetta benti Pétur
Pétursson I þingræöu nú á dög-
unum og sagöi, aö heldur litiö
færi nú fyrir þessari „iðnbylt-
ingu", sem stjórnvöld hefðu svo
mjög hrósaö sér af. Hvatti hann
til þess, aö stjórnvöld sinntu
þessum málum betur og sæju
a.m.k. til þess, aö lögunum frá i
fyrra um rekstrarlánsfjármál
iðnaðarins yrði betur framfylgt,
en raun ber vitni.
1 framhaldi af þessari áskor-
un Péturs gaf bankamálaráö-
herra, Lúövik Jósepsson, þá
yfirlýsingu, aö hann myndi
beita sér fyrir þvi, aö iðnfyrir-
tækin fengju þá lánsfjárfyrir-
greiöslu hjá bönkunum, sem ráö
er fyrir gert i hinum nýju lög-
um. Jafngilti yfirlýsing hans
loforði um, aö iðnfyrirtæki gætu
snúiö sér beint til bankamála-
ráðherrans sjálfs og myndi
hann sjá til þess, aö þau fengju
þá fyrirgreiöslu i lánsfjárstofn-
unum, sem þau eiga heimtingu
á.
Vonandi stendur bankamála-
ráöherra viö þetta fyrirheit sitt.
Sú er a.m.k. von Péturs Péturs-
sonar, sem lagt hefur mikla á-
herziu á úrbætur I lánsfjármál-
um iönaöarins. Sú barátta þarf
aö bera árangur.

FRÆÐSLUSTOFNUN ALÞYÐU
KAFLAR ÚR FRAMSÖGURÆÐU STEFAHS GUHNLAUGSSOHAR
Eins og Alþýðublaðið hefur
áður greint frá, þá hafa tveir Al-
þýðuflokksþingmenn, þeir Stefán
Gunnlaugsson og Pétur _ Péturs-
son.lagt fram á Alþingi frumvarp
til laga um Fræðslustofnun al-
þýðu. Frumvarp þetta var fyrst
flutt á þinginu i fyrra af sömu
þingmönnum, nema hvað fyrsti
flutningsmaður þess þá var
Siguröur E. Guðmundsson, vara-
þingmaður Alþýðuflokksins i
Reykjavik, sem þá sat á þingi.
Fyrir skömmu var frumvarpið
á dagskrá til fyrstu umræðu i
neðri deild Alþingis og fylgdi
Stefán Gunnlaugsson þvi úr hlaði.
Hann sagði m.a. i ræðu sinni:
Markmið þessa frumvarps, ef
að lögum verður, er að jafna
námsaðstöðu fullorðinna og
yngra fólks. Samþykkt þess ætti
að tryggja að fullorðið fólk geti
átt þess kost að leita þeirrar
menntunar eða þjálfunar, sem
hugur hvers og eins stendur til,
honum að kostnaðarlitlu eða
kostnaðarlausu. Eins og málum
er nú háttað skortir mikið á, að
námsaðstaða sé fyrir hendi til
handa þvi fólki, sem hér um ræð-
ir.
I þessum efnum munum við Is-
lendingar standa að baki frænd-
þjóðum okkar á Norðurlöndum,
að minnsta kosti Svium og Norð-
mönnum. Þar hefur fullorðins-
fræðslan þróazt um langan aldur.
í Noregi mun t.d. 1% af heildar-
kostnaði við fræðslu- og skólamál
vera varið til fullorðinsmenntun-
ar en 10% i Sviþjóð i sama skyni.
Það er okkur Islendingum að
jafnaði keppikefli, ef svo má
segja, að reyna að standa jafn-
fætis nágrannaþjóðunum á sem
flestum sviðum. Og svo hlýtur
einnig að vera i þvi tilfelli, sem
hér um ræðir. Hitt hlýtur þó að
vera þyngra á metunum hvað það
mál áhrærir, sem ég geri hér
að umtalsefni. að fullorðið fólk,
sem orðið hefur af þeirri skóla-
göngu og fræðslu á yngri árum,
sem hugur þess hefur ef til vill
staðið til, en ekki getað notið af
ýmsum ástæðum, á þann rétt á
hendur samfélaginu nú á timum
að þvi sé gert kleift að ráða þar
bót á með viðráðanlegum hætti.
Það fólk, sem þannig stendur á
um, hefur vafalaust flest unnið
fjölskyldu sinni og þjóðfélaginu i
heild hörðum höndum, greitt
skatta sina riki og bæ, staðið und-
ir hinu mikla skólakerfi i landinu
með vinnu sinni ásamt öðrum
þjóðfélagsþegnum, skólakerfi,
sem miðast við uppeldi og mennt-
un æskunnar i landinu fyrst og
fremst.
Á starfi þessa fólks og annarra
skattborgara byggist einnig hið
viðtæka og viðamikla styrktar- og
lánakerfi til námsmanna, sem
stunda langskólanám.
Framfarir
Stórstigar framfarir hafa átt
sér stað á liðnum árum i allri
menntunaraðstöðu ungs fólks hér
á landi, og á döfinni eru veiga-
miklar breytingar i þeim efnum,
flestar i framfaraátt. En á þess-
um timum vaxandi skilnings á
gildi menntunar og góðrar náms-
aðstöðu fyrir æsku landsins, hafa
skilyrðin til menntunaraðstöðu
fullorðins fólks ekki verið bætt
svo neinu verulegu nemi.
Margir, sem nú eru á fulloröins
aldri, fóru á mis við langskóla-
nám vegna þess að þeir áttu ekki
til efnaðs fólks að telja. Með öðr-
um orðum þá skorti fé til að
stunda skólagöngu, eða þeir
þurftu að hjálpa fjölskyldu sinni
strax á barns- og unglingsaldri til
að afla fæðis og klæðis. Af þeim
sökum hefur margur efnismaður-
inn aldrei notið hæfileika sinna til
fulls, sjálfum honum og þjóðinni
allri til tjóns.
Þetta fólk á þá réttlætiskröfu á
hendur þjóðfélaginu, að leiðrétt
verði það misrétti, sem það varð
fyrir á yngri árum, þegar þjóðfé-
lagsaðstæður, sem aldarandi og
fátækt þeirra tima lét viðgangast,
útilokaði það frá þvi að geta
þroskað hæfileika sina svipað og
ungt fólk getur gert i nútimanum.
Fyrir ranglætið, sem það varð
fyrir að þessu leyti, verður að
sjálfsögðu aldr »i að fullu bætt. En
Aðalfundur Alþýðuflokksfé-
lags Reykjavikur var haldinn i
fyrrakvöld i Ingólfscafé, niðri.
Fundurinn hófst á þvi, að frá-
farandi formaður, Sigurður E.
Guðmundsson, setti fund og
lýsti dagskrá. Tilnefndi hann
Guðmund Sigurþórsson sem
fundarstjóra og Guðlaug
Tryggva Karlsson sem fundar-
ritara. Að þvi loknu var skýrsla
stjórnar flutt.
1 skýrslu formanns, Sigurðar
E. Guðmundssonar, kom fram,
að liflegt félagsstarf hefur verið
hjá Alþýðuflokksfélagi Reykja-
vikur á liðnu kjörtimabili.
Stjórnin beitti sér fyrir alls 13
almennum félagsfundum og
opnum fundum um ýmis mál.
Voru sumir þeirra vel sóttir, en
aðrir miður. Þá var haldinn
einn starfsgreinafundur á veg-
um félagsins og beitti félags-
stjórnin i samvinnu við hin
flokksfélögin i Reykjavik sér
fyrir fyrsta kjördæmisþingi Al-
þýðuflokksfólks i Reykjavikur-
kjördæmi. Þá var stofnað á veg-
samtiminn getur komið á móts
við óskir þess fólks, sem vill njóta
frekari menntunar og fræðslu en
það átti kost á i uppvexti sinum,
séu þvi sköpuð skilyrði til þess.
Sjálfboðastarf
Ýmsir aðilar hafa starfrækt
kennslu og fræðslu fyrir fólk á öll-
um aldri utan við hið almenna
opinbera skólakerfi, sem rikið
stendur fyrir. Þeir, sem slikt hafa
haft með höndum, hafa yfirleitt
ekki notið stuðnings frá hinu opin-
bera, og námið þvi verið afar
dýrt. Hér er aðallega um að ræða
ýmsa málaskóla, námsflokka á
vegum nokkurra sveitarfélaga og
bréfaskóla.
Rétt og skylt er að geta þess, að
Menntaskólinn við Hamrahlið
hefur hafið kvöldkennslu til
stúdentsprófs fyrir fólk, sem
jafnframt stundar aðra vinnu.
Mun aðsókn fullorðins fólks hafa
verið miklu meiri að þessari
starfsemi en hægt hefur verið að
sinna. Er þetta framtak skólans
til fyrirmyndar.
En af þvi, sem hér hefur verið
drepið á um möguleika fullorðins
fólks til menntunar- og skóla-
göngu, er augljóst, að þeir kostir,
sem þar er um að velja eru fáir,
óhentugir og dýrir eða svo tak-
markaðir, eins og við Mennta-
skólann við Hamrahlið, að fjöld-
inn allur kemst ekki að.
um félagsins Launþegaráð, sem
skipað er Alþýðuflokksfólki úr
verkalýðshreyfingunni og hefur
sérstaka stjórn. Einnig starfaði
Trúnaðarráð félagsins, sem
einnig lýtur sérstakri stjórn.
Á vegum Alþýðuflokksfélags
Reykjavikur var efnt til ferða-
laga bæði innanlands og til út-
landa. S.l. sumar var efnt til
mjög fjölmennrar og vel heppn-
aðrar sumarferðar um upp-
sveitir Árnessýslu. Þá tókust
árshátiðir félagsins mjög vel og
er skemmst að minnast þeirrar,
sem ný-lokið er, en þar voru
Olof Palmeog frú heiðursgestir.
Þessa starfsemi alla rakti Sig-
urður E. Guðmundsson i skýrslu
sinni, fjallaði um hvern fund
fyrir sig og aðra starfsemi á
vegum félagsins.
Að lokinni skýrslu formanns
las gjaldkeri, Jón Ivarsson,
reikninga félagsins og skýrði þá
og frú Emelia Samúelsdóttir,
formaður skemmtinefndar,
skýrði frá störfum nefndarinn-
ar.
Húsmæöurnar
Annað atriði vildi ég nefna, sem
liggur til grundvallar þeirri til-
iögugerð, sem felst i frumvarp-
inu, en það er nauðsyn þess að
gera einstaklingum kleift, sem
komnir eru á miðjan aldur, og
viija bæta við þekkingu sina eða
rifja upp áður fengna þekkingu. 1
þessum hópi eru t.d. giftar konur,
sem eftir áratuga vinnu á heimil
unum vilja taka til við vinnu utan
þess. Þeirra kostir til að afla sér
vinnu utan heimilisins eru oft
mjög takmarkaðir, af þvi að ekki
er um að ræða að unnt sé að fá
tækifæri til endurhæfingar. Þær
verða oft að sætta sig við að taka
lökustu og verst greiddu atvinn-
una eða hefja ella margra ára
nám. Og þá er að engu metin
mikil og dýrmæt lifsreynsla og
þroski, sem ekki fæst á skóla-
bekk, en er mörgum mikilvægara
til velfarnaðar en skólalærdómur,
þótt góður sé og nauðsynlegur
hverjum manni.
Noröurlönd
Meðal frændþjóðanna á Norð-
urlöndum hefur alþýðuhreyfingin
þ.e. verkalýðs- og launþegasam-
tökin og jafnaðarmannaflokkarn-
ir haft með höndum mikla og öfl-
uga fræðslustarfsemi um ára-
tugaskeið. Hafa þessir aðilar
staðið fyrir almennri fullorðins
menntun, svo og ýmis önnur al-
Talsverðar umræður urðu um
skýrslurnar. Að þeim loknum
las Eggert G. Þorsteinsson til-
lögur kjörnefndar um næstu
stjórn félagsins og fóru fram
kosningar. Sigurður E. Guö-
mundsson var endurkjörinn for-
maður. Með honum i stjórn voru
kjörin: Jón Ivarsson, Helgi Sæ-
mundsson, Björn Vilmundar-
son, Emelia Samúelsdóttir,
Guðmundur Sigurþórsson, Guð-
laugur Tryggvi Karlsson. Til
vara: Pétur Sigurðsson, Thor-
vald Imsland og Ingi B. Jónas-
son. I skemmtinefnd voru kjör-
in: formaður, Emelia Samúels-
dóttir. Meðnefndarmenn: Aðal-
steinn Halldórsson, Gunnar
Vangsson, Sigurj. Kristinsson,
Þóranna Gröndal, Sigurður T.
Magnússon og til vara: Odd-
björg Kristjánsdóttir og Jón
Arnason. 1 nefnd til að endur-
skoða lög félagsins voru kjörin:
Baldvin Jónsson, Aðalsteinn
Halldórsson, Helgi Skúli
Kjartansson, Emelia Samúels-
dóttir og Sigurður E. Guð-
menn fræðslusamtök i þessum
löndum. Slik fræðslusamtök al-
mennings hafa notið svo riku-
legra fjárframlaga úr hendi hins
opinbera bæði rikis og sveitarfé-
laga, að fræðslustarfið hefur ver-
ið þeim afar ódýrt, er hafa notið
þess. Það er sammerkt öllum
fræðslusamtökum alþýðuhreyf-
ingarinnar á Norðurlöndum, sem
öllum stendur til boða, að allir
geti tekið þátt i kostnaðarins
vegna. Þeir, sem helzt notfæra
sér það nám, sem þar stendur til
boða, mun vera fólk, sem ýmist
vill afla sér frekari þekkingar en
það hefur þegar öðlazt, endur-
hæfa sig til nýrri og flóknari
starfa eða læra eitthvað nýtt.
Þegar ákveðnum þekkingarstig-
um er náð, geta menn átt þess
kost að ganga með einum eða öðr-
um hætti inn i hið almenna
menntunarkerfi og halda þar
áfram námi sinu.
Það fyrirkomulag, sem á sér
stað i þessum málum á Norður-
löndum á sér langa sögu og þróun
að baki. Mér sýnist, að sú fullorð-
insfræðsla, sem nauðsynlegt er að
Framhald á bls. 4
mundsson. I kjörstjórn vegna
kjörs i fulltrúaráð: Aðalsteinn
Halldórsson, Guðmundur R.
Oddsson, til vara: Magnús
Gislason og Sigurjón Kristins-
son.
Að loknum kosningunum
ræddi Gylfi Þ. Gislason um við-
horfið i stjórnmálunum, en
fundinum lauk laust eftir mið
nætti.
SRURMIR E. GUBMUNDSSOK EKDURKJORINN FORMADUR >
FRA AÐALFUNDI ALÞYÐUFLUKKSFEL. REYKJAVÍKUR
Föstudagur 30. marz 1973.
o