Alþýðublaðið - 11.04.1973, Qupperneq 7

gu:
I sögunnar
■ fyrst 31. júli, sem
Irinu. Hrein tilviljun,
in um fyrsta mót
inn var á Byltingar-
tíún einnig. Spurði
, hvaða leið hann ætti
^ð komast sem fyrst
lviljun var hún á leið
tt. Þau fylgdust að.
saman. Þetta fyrsta
i varð til þess, að hún
boð hans.
5 hittust þau oft. Þeg-
ar var ástin orðin svo
iu ákváðu að ganga i
. En það var ekki svo
S að þvi. KGB maður
Irinu og ráðlagði
legja skilið við Norð-
inga. Þau vildu samt
t upp. Að lokum leit-
d til vinar sins, blaða-
9<
nabandiö!
j til Andrei, sagði
jrinn. Og Höjstad fór
ók málið að sér. Hann
Martin Höjstad á
þar sem honum var
lt i lagi væri með gift-
igsetningin var meira
ákveðin: 18. október.
jusamur þáði Höjstad
)ð til Andrei, sem nú
ða um stjórnmál við
istad sagðist tilbúinn
’na að bæta sambúð
Sovétrikjanna. Iraun
ddi það, að hann væri
í til þess að afhenda
’nileg skjöl sem þakk-
íjálpina. Einnig lofaði
rei að útvega honum
ið sendiráðsbygging-
eftir að Höjstad hafði
i loforð sá hann eftir
í Andrei vildi ekki
leitt röfl.
r þjónustan er hinnar
li KGB-maðurinn.
með var Ole Martin
iominn i klærnar á
lan fárra daga hafði
KGB-manninn fá ým-
cjöl, upplýsingar um
;rfi og til viðbótar við
saman opnaði hann
bygginguna fyrir fjór-
um KGB-monnum nótt eina,
þegar hann var einn á verði i
byggingunni. Þar fengu þeir að
valsa um i fleiri klukkustundir.
— Hjónabandið með Irenu
gekk fyrir öllu, sgði Höjstad.
Skömmu siðar var Höjstad
sendur aftur heim til Noregs.
En enginn, hvorki i sendiráðinu
né heima, vissi, að hann væri
njósnari.
Kom flokksmanninum í
samband við Rússana
Aður en Höjstad hélt á braut
hafði Andrei gefið honum leið-
beiningar um, hvernig hann ætti
að koma Irinu út úr Sovétrikj-
unum. Fyrst ætti hann að skrifa
henni tvö ástarbréf til þess að
„merkja sér hana”. Siðan átti
hann að sækja um endurnýjun á
diplómatavegabréfinu. Þvi
myndi verða neitað. Þá ætti
hann að sækja um venjulega
vegabréfsáritun. Þvi myndi
einnig verða neitað. Þá átti
hann að leita til formanns ein-
hvers stjórnmálaflokkanna i
Noregi. Þeim formanni myndi
verða boðið til sovézka sendi-
ráðsins. Þvinæst ætti Höjstad að
sækja um áritun aftur og þá
myndi hann fá leyfi til að fara til
Sovétrikjanna að sækja sina
elskulegu Irinu.
Ole Martin Höjstad fylgdi ná-
kvæmlega fyrirmælum KGB-
mannsins. Hann hafði samband
við flokksformanninn (sem ekki
er upplýst hver er) og flokksfor-
maðurinn fór i heimsókn i
sendiráðið. En þegar Höjstad
frétti ekkert um vegabréfsárit-
unina og timinn var kominn
langt fram yfir hinn fastsetta
giftingadag, þá gafst hann upp
og gaf sig fram við yfirvöld fyrir
njósnir.
Að endingu ákærði
hann sig sjálfur
1 langri skýrslu til Tim Greve,
deildarstjóra I utanrikisráðu-
neytinu, skýrði hann frá þvi,
sem hann hefði af sér brotið.
Skýrsluna sendi hann 27.
nóvember s.l.
Hann var strax handtekinn og
settur i gæzluvarðhald. Allt frá
þeim degi hefur hann setið i
fangelsi.
Og það var á meðan hann sat i
fangelsinu, sem honum bárust
Framhald á bls. 4
ónustustarfsmaðu
ivagnafarmur af Hol-
m.
var nú kunnuglegur,
9
[giumenn eiga þá betri.
sel véfengir reiður Hol-
r veitingareikninginn.
þúaðég sé fifl?”,öskr-
i á veitingamanninn.
rra — en mér kynni að
. > >
nir í fyrsta sæti
irjar eiga sér fáar
r um Breta. „Okkur
r ekkert sniðugir. Þess
ilæjum við ekki að
egja Þjóðverjarnir.
• eigasérþeimmun fleiri
i Skota, sem eru án efa
læti sem brandarakall-
estum þjóðum. Ein er
Skotar höfðu ævilangt
verið vinir — unz MacTavish
kom að konu sinni i rúminu með
MacDuff.
Hinn ævareiði MacTavish
greip riffilinn sinn, tók eitt skot-
hylki upp úr skúffunni á eldhús-
borðinu, setti það vel og vand-
lega i riffilinn, spennti gikkinn
og öskraði á MacDuff: „Taktu
þér stöðu beint fyrir aftan kell-
inguna. Ég ætla að skjóta ykkur,
MacDuff sagði nei. Þá hættu
MacTavis og MacDuff að vera
vinir. \ .
En sigildasta gamansagan
um Breta kemur þó frá Frakk-
landi. Hún beinist að þvi, hve
Bretar séu kaldlyndir. Sagan
segir, að Frakki nokkur hafi
verið handtekinn fyrir að sofa
hjá liki.
„Ég hafði ekki hugmynd um,
að konan væri dauð. Ég hélt að
hún væri ensk?”
en í apasamfélaginu á sér
stað glögg stéttaskipting
Þeim mun betur, sem
menn kynnast öpum, þeim
mun betur þekkjum við
manninn. Hægt er að læra
heilmikið um barnauppeldi
með þvi að fylgjast með öp-
um.
Þetta segir dýrafræðing-
urinn og sálfræðingurinn
Niels Bolvig, sem nær óslitið
hefur athugað apana i Afriku
um 26 ára skeið. Nú heldur
hann athugunum sinum
áfram i dýragarðinum i
Kaupmannahöfn, en þar
reynir hann að draga athug-
anir sinar saman i ákveðnar
niðurstöður.
Niels Bolvig lauk
magisterprófi frá Kaup-
mannahafnarháskóla árið
1938. 1946 bauðst honum
staða sem aðstoðarkennari
við háskólann i Jóhannesar-
borg i Suður-Afriku, en þar
tókst honum að koma á sam-
starfi á milli dýrafræðinga
og yfirmanna þjóðgarðanna,
sem áður höfðu hatað hver
annan.
Tók apaunga í fóstur
1 Suður-Afriku tók Niels
Bolvig þátt i mörgum spenn-
andi leiðangrum. Hann tók
boði um styrk til að athuga
hegðun baviana jafnvel þótt
hann viðurkenndi strax i
upphafi, að á þeim málum
hefði hann enga þekkingu.
Þekkinguna öðlaðist hann
siðar, eftir fyrst að hafa orð-
ið sér úti um hóp baviana.
—- Til að byrja með var
mjög erfitt að fá tima til að
fylgjast með hegðun baviana
við náttúrlegar aðstæður,
segir hann. Ég tók á móti
fjölmörgum evrópskum og
bandariskum visindamönn-
um, sem voru á leið út i
frumskóginn til þess að
kynna sér lif baviananna við
náttúrlegar aðstæður, en á-
vallt var ég lokaður inni i há-
skólanum.
Engu að siður varð Bolvig
einn af brautryðjendum at-
hugananna á baviönum úti i
náttúrunni. Inni á milli at-
hugaði hann svo lifnaðar-
hætti górillunnar i Uganda.
Um hrfð gekk hann húsara-
apaunga i móður stað og
þannig komst hann i sam-
band við bandariska sál-
fræðinginn Harry Harlow.
— Ég lærði heilmikið af
litla húsaraapanum, segir
Bolvig. Apaungar hljóta
fastmótað uppeldi, sem
minnir um margt á uppeldi
mannsbarna. Meðal annars
komst ég að raun um, að,
apamóðirin á það mjög oft á
hættu að verða slæm móðir.
Kom fílsunga
til fullorðinsára
Niels Bolvil var í Uganda
nokkur ár. Þá var honum
boðin prófessorsstaða i
Nigeriu, en þar stofnsetti
hann litinn dýragarð.
— Ég er eina mannveran,
sem hefur nært filsunga á
mjólk úr flösku allt frá fæð-
ingu og tekizt að koma hon-
um til fullorðinsára, segir
hann. Mér var gefinn unginn
eftir að móðirin hafði verið
skotin til bana. Hann fékk 32
litra af mjólk á dag. Uppeldi
hans var þvi dýrt. Æskuár
hans kostuðu rikið andvirði
50 þús. danskra króna.
I Nigeriu var Bolvig i 4 ár.
Þaðan fór hann árið 1966 til
þess að taka við prófessors-
starfi i sálarfræöi við háskól-
ann i Oklahoma i Bandarikj-
unum. En ávallt þráði hann
Afriku og sneri aftur þangað
eftir örfá ár. I Nigeriu höfðu
menn geymt gamla embætt-
ið hans fyrir hann.
Bolvig öðlaðist einnig mik-
inn áhuga á mannsbörnum
og i Suður-Afriku komst
hann i ónáð hjá stjórnvöldum
vegna þess að hann og hin
enska kona hans gáfu sig
mjög áð unglingum meðal
svertingjanna. Hjónin settu
á stofn nokkurs konar ung-
lingasamtök fyrir þá.
Apargegn mönnum
— Barnauppeldið er betra
meðal apa en manna, segir
hann. En apaforeldrarnir
gera oft sömu mistök og for-
eldrar mannabarna. Apa-
móðir getur spillt barni sinu
með dekri og eftirlæti, of-
verndað það eða látið það of
mikið afskiptalaust. Og af-
leiðingar slikra mistaka hjá
öpum eru þær sömu og hjá
mönnum.
— Hvernig?
— Dekurbarn lendir næst-
um alltaf i erfiðleikum siðar
meir. Skynsama apamóðirin
er frjálslynd i uppeldisað-
ferðum sinum, en hún refsar
unga sinum, þegar hann á
það skilið. Slæma apamóðir-
in of-verndar börn sin og
missir svo allan áhuga fyrir
þeim. Lægst setta apamóðir-
in lætur allt of mikið eftir
börnum sinum, sem af þeim
sökum verða einnig lágt sett
i samfélagsstiganum. Aðrir
apar lita ekki við sllkum
ungum, sem fyrst verða
feimnir og siðan árásar-
gjarnir. Unginn verður
nokkurs konar afbrotaapi.
Umhverfið hefur ákaflega
mikið að segja — alveg eins
og hjá manneskjunum.
Yfirstéttapanna
Er til sósialismi meðal
apa l
—- Neis þar á sér stað
viðurkennd stéttabarátta.
Apaungi, sem fengið hefur
slæmt uppeldi, getur að visu
unnið sig upp og öðlast vini
meðal „yfirstéttarinnar”.
En það er mjög erfitt.
—- En geta apar „gifzt til
auðs og áhrifa”?
— Kvenapi frá „góðu
heimili” á mesta möguleik-
ana hjá apaforingjanum,
sem getur valið úr öllum
kvenkynspersónunum. En
hjónaband er ekki til meðal
apa. Ég hef eitt sinn séð 30
apa eðla sig með sama kven-
apanum á hálfri klukku-
stund. Slikt og þvilikt á sér
stað, þegar kvenaparnir eru
of fáir.
Austrænt apaeinveldi
— Er einveldisharðstjórn
þekkt i samfélagi apanna?
— Já, en i mun meira mæli
hjá austrænum apakynflokk-
um en vestrænum. Bavian-
arnir eru vestrænir apar.
Einu sinni var ég að athuga
hóp baviana, en foringi
þeirra stjórnaði þeim með
allskonar táknum. Það var
nóg, að hann rétt aðeins liti á
hina. Þá vissu þeir, hvað þeir
áttu að gera.
Æðsti kvenapinn i apa-
samfélagi er bezta móðirin.
Hún er sú, sem frjálslyndust
er i uppeldi sinu.
— Og þekking yðar á öp-
um á sem sagt að geta komið
mannanna börnum til góöa?
— Það vona ég. Nú sem
stendur er ég að vinna að
viðamiklu verkefni með
styrk frá Kaupmanna-
hafnarháskóla. Ég hef ný-
lega fest kaup á litlu húsi,
þar sem ég geri mér vonir til
að fá leyfi til að hafa apa i
stórum búrum.
Niels Bolvig með Truntu, sem hlotið hefur gott uppeldi.
APARHIR ALA BDRN SlN
BETUR UPP EN MEHNIRHIR
Miðvikudagur 11. apríl 1973.
o