Alþýðublaðið - 03.05.1973, Blaðsíða 7

Alþýðublaðið - 03.05.1973, Blaðsíða 7
UÐSFtLLt t SLVSt- I UMFERÐtRSLYSt pær orðið eins- :rang. aðgerðir eru lega seinvirkar r koma lil með ;ri, munu mörg •a forgörðum, liða óumræði- ^ar og miklir apast vegna a. Og jafnvel • verði öllum r, þarf fleira aö i hefur sýnt sig ikerfi svo sem itlag á vegi, ir slysum jafn- svo, þegar á ið. Aftur á móti að. Hættulegar irekkur os.f.rv. erðum við að rartæki fram- rði hættuminni ög mikið er nú öra bylgingu i l sizt með tilliti ■ en lika með •seiginleika og :u i umferðinni. uðvitað atriði, ndingar höfum ar eð við höfum ) framleiðslu að gera en in eru sannar- 1 islenzkt fyrir- i raunar flest m löndum þar U'framleiddir i andi aðgerðir að langæski- ún á þessum eðan þær hafa eiri árangur en ldrei geta þær llkomnar, þá að leggja vax- i á, að mæta im umferðar- og raunar ann- a til greina imfarir lækna- visindanna svo og stórbætt skipulag, varðandi fyrstu' hjálp á viðavangi og öruggt flutningakerfi bæði á landi.á sjó og i lofti. Hér á landi hafa óneitan- lega orðið miklar framfarir i þeim málum. En betur má þó gera. Það hefur sýnt sig, að fyrstu minúturnar eftir slys geta haft algjör úrslita-áhrif varðandi batahorfur hins slasaða og oft eru þær hreint og beint mörk lifs og dauða. Vel æfðir sjúkraflutninga- menn eru algjör forsenda þess, að fyrsta hlálp sé i góðu lagi. Þeir þurfa að kunna frumatriði endurlifgunar og að viðhalda grundvallar- starfsemi mannslikamans, svo sem öndun. Þeir þurfa að kunna að stöðva blæð- ingar, búa um brot og jafnvel að koma hjartslætti i gang. Þeir þurfa lika að vera ötulir og úrræðagóðir ferðamenn, geta náð slösuðu fólki útúr bil- flökum og alls konar tor- færum. Brýna nauðsyn ber til að hafa lækna til- tæka að fara á slysstað i alvarlegum tilfellum. Þyrftu þeir jafnan að hafa tilbúinn lágmarksútbúnað tækja og lyfja, sem hægt er að taka með án tafar. Mjög æskilegt væri að hér i Reykjavik t.d. væru einn eða fleiri læknar sérfróðir i slysalækningum, sem hægt væri að senda ásamt hjúkrunarkonum úti dreyfbýlið svo sem til hinna smærri sjúkrahúsa til aðstoðar læknum og hjúkr- unarliði á staðnum. Þetta er að visu i flestum tilvikum undir þvi komið, að hægt sé að fljúga á staðinn, en stundum mætti notast við aðra farkosti. Raunar er svona starfsemi ekki aðeins nauðsynleg vegna umferöarslysa, heldur og allskonar annarra slysa eða sjúkdóma ekki sizt þegar þess er gætt, hve illa margir landshlutar eru illa á vegi staddir með læknishjálp. Það er sama sagan með sjúkl. úr umferðarslysum og aðra þegar bráð tilfelli ber að höndum, að oft reynist örðugt með innlagnir i sjúkrahús og ennþá verður að senda suma heim að lok- inni skoðun eða aðgerð, sem i rauninni ættu að leggjast inn a.m.k. um skamman tima. Þetta fer þó að ég held batnandi. Verra er með endurhæfingu þeirra sem illa eru farnir. Endurhæfingar- lög þau sem gengu i gildi fyrir u.þ.b. 2 árum eru enn sem komið er meira i orði en á borði. Svona sjúklingar þurfa oft bæði likamlega og andlega endurhæfingu ásamt námi i einhverjum greinum. Að lokum þetta: Ég held að orsaka umferðarslysanna sé i langflestum tilfellum að leita i manneskjunum sjálfum. Gætir þar að sjálf- sögðu bæði meðfæddra eigin- leika svo og uppeldislegra. Þær gagnráðstafanir sem hér koma til greina hljóta fyrst og fremst að vera uppeldislegar. Fyrst og fremst þarf þá að fara með umferðarkennsluna útá vegi og stræti þar sem hún getur orðið raunhæf. Sifelldar áminningar til ökumanna og gangandi vegfarenda, þar sem þeir eru i starfi, ef svo mætti að orði komast, verður lang áhrifarikastar. Beinum refsingum á ekki að beita fyrr en annað þrýtur, en þeim sem alls ekki láta segjast verður vitaskuld að veita áhrifarikt aðhald, t.d. með langvarandi ökuleyfis- sviptingum. Að sjálfsögðu þýðir þetta ekki, að allar ráðstafanir, svo sem áróöur i fjölmiðlum, kennslu i barna og unglingaskólum, eigi að leggja niður. Þvi fer fjarri. Agallar vega og farartækja eru einnig stór liður i vanda- málinu og þar þarf auðvitað að vinna að endurbótum. Ekki er ég svo fróður á verk- fræðisviðinu, að ég treysti mér til að benda á sérstakar aðgerðir. A hverju ári missa margir lifið i umferðarslysum og fer þeim stöðugt fjölgandi. Með bættri slysaþjónustu mætti ef til vill lækka þessa tölu eitthvað en miðað við reynslu undanfarinna ára, held ég að árangurinn yrði þvi miður litill. Flestir þeir sem látizt hafa, voru svo illa farnir, að engin von var til bjargar. Margir hljóta varanleg örkuml. Þar væri hægt að gera mikið til bóta ekki sizt með árangursrikari endur- hæfingaraðgerðurm, og bættri fyrstu hjálp. Ég hefði gjarnan viljað gefa nokkurnve g i nn nákvæma mynd af sundur- greiningu hins slasaða fólks á undanförnum árum, t.d. hve alvarleg tilfellin voru. Þvi miður eru engin tök á þvi að svo stöddu. Enda þótt langmestur hluti þess komi i Slysadeildina i fyrstu, þá eru alltaf nokkrir sem fara á aðra staði og þeir, sem fá meðferð sina til að byrja með i Boragarspitalanum, hverfa oft sjónum okkar áður en örorka þeirra er metin endanlega. Eftirfarandi tölur frá árinu 1972 verður þvi að taka með varúð. Þá létust 23 og er það staðfest af Umferðar- ráði. 5 verða að öll- um likindum það mikl- ir öryrkjar, að þeir geta aldrei séð sér farborða, halda. Ca. 70-80 munu hafa talsverða örorku svo sem helti, skertar handahreyf- ingar, bakverk o.fl. Munu nokkrir þeirra þurfa að skipta um atvinnu. Lang- alvarlegustu meiðslin meðal þessa fólks eru heila- skemmdir. LUM - VAXANDI VANDAMAL m fleirum. Þessi fyrirtæki hafa jmþykkt réttmæti þeirrar :efnu, að það, að vernda rykkjusjúkling fyrir veruleikan- m.geti oröið til þess aö honum sé anað i góðsemi. Honum verði ösetja úrslitakosti: „Hættu, eða ú hættir.” Þessi nýja stefna er reist á eirri skoðun, að áfengi sé heil- irgðisvandamál, ekki siðferði- :gt. Það sé drápssýki, sem verði rlega 85 þúsund manns að bana i andarikjunum. Sérhvert fyrir- eki hefur fjárfest mikið i þjálfun firmanna og deildarstjóra og að er ekkert, sem getur ábyrgzt ^rirtækjum, að þau fái nokkuð etri einstaklinga þótt þau skipti m. „Fyrirtækið verður að láta vern og einn vita um það, að ef inhver einn neitar að leita sér lækningar sé hann orðinn áfengis- sýkinni að bráö, þá veröi hann umsvifalaust látinn fara. Nokkrir brottrekstrar sýna, að við mein- um það, sem við segjum. En tak- mark okkar með þessu er ekki að reka fólk: heldur að bjarga þvi.” Bell simafélagið, sem rekur starfsemi á fjölmörgum stööum i Bandarikjunum, hefur látiö frá sér fara yfirlýsingu um, að 60% allra þeirra,sem áður áttu við áfengisvandamál að striða og unnuhjá fyrirtækinu, hafi nú hætt vínneyzlu sinni og hjá öðrum 15% hafi stórlega dregið úr misnotkun áfengis. Þetta hefur minnkað fjarvistir um helming og mistök á vinnustaö um 57%. Sum fyrirtæki hafa sinar eigin hjúkrunar- og endurþjálfunar- stöðvar. önnur hafa leitað að- stoðar AA-samtakanna. t Banda- rikjunum eru 10 þúsund AA-félög, svo úr mörgum er að velja. Þá hafa sum fyrirtækin sent starfs- fólk sitt til hins viökunna Shadel- sjúkrahúss i Seattle. Þar ert þú tekinn til sérstakrar sálfræðimeðhöndlunar, sem gerir það að verkum, að þú fyllist andúð á áfengi. Asamt sálfræði - meðhöndlunni er beitt lyfjagjöf- um og svefnlyfjagjöfum. Dvölin kostar 350 dollara og gegn þvi gjaldi mega áfengissjúklingar leita aftur til sjúkrahússins ef fyrsta meðferð hefur ekki fylli- lega dugað. Með þvi að safna saman upp- lýsingum frá 15 þús. áfengissjúk- lingum og vinna úr þeim hefur Shadel-sjúkrahúsið dregið upp drykkjumynztur hins verðandi áfengissjúklings. Fyrst tekur hann eftir þvi, að hann drekkur hraðar en kunningjarnir. Hann fer að fá sér snafs og snafs i vinnunni. Hann fer að gleyma at- burðum sem gerðust i fyllirium. Hann fer að finna upp afsakanir fyrir „týndum helgum” . „Hann er nú orðinn sleipasti lygari i heimi”, segir einn af læknum Shadel-sjúkrahússins. Það tekur 12 til 18 ár að ná siöasta stigi alkóhólismans, en það leiðir beint til glötunarinnar. Dr. James Smith, forstjóri Shadel sjúkrahússins, segir að eina skýringin á þvi, aö vinhneigðir forstjórar og deildarstjórar, sem orðnir séu áfengissýkinni að bráð, hafni ekki i rennusteininum sé, að bankainnistæður þeirra endist yfirleitt lengur en lif þeirra. En er hægt aö skora áfengis- sýkina á hólm af þjóöfélaginu sem heild? Ekki á meðan áfengið er undirstaöa fjáröflunar fyrir samfélagið eins og viðast hvar er. Þá veröa aðgerðir gegn áfengis- bölinu aldrei nema kák eitt. Oft vill svo til, að vinhneigður forstjóri hefur vinhneigðan einkaritara. Sú saga er sögö um vinhneigðan einkaritara, að þegar forstjórinn fór i vel heppnaða þurrkvi og lokaði barn um á skrifstofu sinni i framhaldi af þvi, þá keypti einkaritarinn hans sér uppblásanleg gerfi- brjóst, fyllti þau af vinblöndu og drakk úr þeim i gegn um strá. Fimmtudagur 3. maí 1973

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.