Alþýðublaðið - 17.05.1975, Blaðsíða 5

(Jtgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Ingólfur P. Steinsson
Ritstjóri: Sighvatur Björgvinsson
Fréttastjóri: Helgi E. Helgason
Augiýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Afgreiðslustjóri: örn Halldórsson
Ritstjórn: Siðumúla 11, simi 81866
Auglýsingar: Hverfisgötu 8-10, slmar 28660 og 14906
Afgreiðsla: Hverfisgötu 8-10, simi 14900
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftarverö kr. 700.00 á mánuöi.
Verö I lausasölu kr. 40.-
MENGUN HUGAFARSINS
Um þessar mundir er Þjóðleikhúsið að hefja
sýningar á einu helsta snilldarverki i leikbók-
menntum heimsins, Þjóðniðingnum eftir Henrik
Ibsen. Leikritið er skrifað fyrir tæplega einni
öld, en á ekki minna erindi við nútimamanninn
en þá kynslóð, sem uppi var fyrir siðustu alda-
mót. Einn mesti leikritahöfundur, sem nú er
uppi, Arthur Miller, hefur lagað verkið að að-
stæðum okkar tima án þess auðvitað að gera i
þvi nokkrar efnisbreytingar, og er leikritið flutt
hér i gerð hans.
Læknir i smábæ i Noregi kemst að þvi, að við
bæinn eru heilsulindir, sem gætu orðið að miklu
gagni við lækningar. Byggð er heilsuverndar-
stöð og blómgast hagur bæjarfélagsins mjög af
þeim sökum. Bróðir læknisins er bæjarstjóri, og
njóta báðir mikillar hylli, ekki aðeins fjölmiðla,
heldur alls almennings. En læknirinn kemst að
þvi, að vatnið i heilsulindunum er mengað.
Hann reynir að hefta mengunina, en tekst ekki.
Þá vill hann stöðva rekstur heilsuverndarstöðv-
arinnar. Bæjarstjórinn, bróðir hans er á annarri
skoðun. Bæjarfélagið á allt undir þessum
rekstri. Valdamenn i bænum, þeir sem á nú-
timamáli eru kallaðir „kerfið”, reynast á öðru
máli: Hagsmunir bæjarbúa er mikilvægari en
grunur læknis um hættu af mengun. Og ritstjór-
ar blaða bæjarins eru sömu skoðunar, bæði i-
haldssamir og hógværir blaðamenn og róttækir
gagnrýnendur þjóðfélagsins i heild. En hags-
munir bæjarfélagsins eru þeim öllum aðalatriði.
Þess vegna á auðvitað að þagga niður i lækn-
inum.
Þegar hér er komið verður lækninum ljóst, að
til er enn alvarlegra vandamál en mengun
heilsulinda vatnsins. Það er mengun hugar-
farsins. Hver vinur hans af öðrum bregst
honum, bróðir hans, fyrri samherjar hans i
baráttu fyrir heilsubót og bættum kjörum. í
nafni almennra hagsmuna og til þess að valda
ekki vandræðum ber að þegja. Læknirinn
verður hrópandi i eyðimörk.
í þá tæpa öld, sem þetta leikrit hefur verið
leikið, hefur sú hefð skapast, að læknirinn tekur
sér gerfi einhvers, sem ákærir þjóðfélagið
vegna rangsleitni. Hér leikur lækninn einn
fremsti leikari íslendinga, Gunnar Eyjólfsson.
Ekki getur það farið fram hjá neinum, að hann
hefur tekið þann kost að leika lækninn I gerfi so-
véska rithöfundarins Soltsénitsins. Hann er val-
inn sem imynd hrópandans i eyðimörkinni,
mannsins, sem berst gegn mengun hugar-
farsins, fyrir réttlæti og tjáningarfrelsi, gegn of-
beldi valdhafa, þótt þvi sé beitt i nafni rétt-
mætra hagsmuna, fyrir nauðsyn frjáls orðs og
heiðarleika.
Henrik Ibsen mun hafa samið þetta leikrit
vegna mikillar gagnrýni, sem siðasta leikrit
hans, Afturgöngurnar, hafði hlotið. Ibsen taldi
almenningsálit einskis virði. Aðalatriði væri, að
til væru einstaklingar, sem vissu hvað þeir
vildu, hefðu örugga samvisku og kjark til þess
að fylgja henni. Hin fræga fullyrðing hans um að
meirihlutinn hafi alltaf rangt fyrir sér, var ef-
laust sett fram i hita umræðunnar um Aftur-
göngurnar. En lýsing hans á lækninum, mann-
inum, sem aldrei gafst upp i baráttunni fyrir
þvl, sem hann taldi rétt, — ávallt var trúr sam-
visku sinni, er eitt af snilldarverkum heimsbók-
menntanna. GÞG.
alþýðu
i h i i
M/s „Tor Anglia” 2.500 TDW 23 sjóm. Fyrsta skip Tor Line byggt 1966.
Flytur farþega og vörur milii Gautaborgar, Immingham og Amster-
dam. (Jtgeröarfélagiö Salén á 75% og nýlega keypti Transatlantic f
Gautaborg 25% Tor Line af Hollendingum. Nú er skipastóllinn 9 stórar
farþega og bílferjur, sem einnig taka vörur og tvær bætast viö á þessu
ári og næsta. Þær munu rýma yfir 1200 farþega hvor auk mörg hundruö
bíla og ro/ro-vöru. Ganghraöi veröur 26 sjóm.
Jón Steingrímsson, stýrimaður:
VERUBULGUHÖMLUR?
Þaö er ánægjulegt að lesa fall-
ega og myndskreytta grein Óttars
Möller forstjóra, sem heldur á
málum 12000 hluthafa Eimskipa-
félagsins. Þar vantar litið heið-
skíru og nóg af blámóðu fjarsk-
ans. En þegar loftvogin stendur
hátt er oft hætt við þoku.
Ég álit að nokkrir þokubakkar
hafi slæðst þarna inn á myndina
og þá setjum við ratsjá af nýjustu
gerð i gang.
Það sem blasir við á skermin-
um er færeyska skipið
„Smyrill”. Það dugir ekki að
segja að það sé „litil ferja” á borð
við m.s. „Esju” og „Heklu”
þegar það kemur i ljós að það tek-
ur margfalt fleiri bila og farþega
en hinn horfni „Gullfoss”.
Það er oft mjótt á metunum
hvað kallast ferjur eða farþega-
skip. Það ber ekki á öðru en að
forstjórinn telji „Gullfoss” i
flokki stóru linuskipanna, sem
sigldu um N-Atlantshaf. Þarna
var þokan orðin nokkuð þykk en
við gefum lögskipuð þokumerki
og siglum með minnkaðri ferð.
Þegar hætt er á þoku er árið-
andi að hafa góða staðarákvörð-
un.
Hættumerki komu fyrir mörg-
um árum og mætti minna á um-
mæli italska fjármálaráðherrans,
sem fræg urðu. Þegar hið glæsi-
lega farþegaskip „Raffaello” var
orðið of dýrt i rekstri, taldi hann
að ódýrasta aðferðin til að losna
við það væri að sigla þvi á haf út
og sökkva þvi. Nú eru farþega-
skip ítala öll til sölu og eru að
hætta ferðum hvert af öðru.
Astandið er svipað i öðrum lönd-
um og má geta þess að bæði
„Gripsholm” og „Kungsholm”
fara senn að hætta siglingum.
(Það er giskað á að Rússar geri
góð kaup I farþegaskipum.)
Hvorki Sviar né aðrar þjóðir
eru af baki dottnar þótt þessi
grein farþegaflutnings leggist
niöur. Eins og ég benti á i fyrri
grein minni, nefndi ég sem dæmi
Tor Line, sem er i örum vexti,
farþega-og vöruflutningar hafa
aukist gifurlega á þessum árum
siöan stungið var uppá að sökkva
„Raffaello”.
Óttarr má kalla þetta allt sam-
an ferjur, sem sigla yfir Norður-
sjó og á milli Skotlands, Færeyja,
íslands og Noregs. Þetta eru
sömu siglingaleiðir og „Gullfoss”
sigldi þótt menn kjósi að kalla
hann farþegaskip. Það er vist
ekki I verkahring hins virðulega
Eimskipafélags að reka ferjur.
Sama dag og undirritaður las
grein óttars, birtist frétt i Morg-
unbl íðinu um að „Smyrill” flytti
bifreið frá Noregi til íslands og til
Noregs aftur fyrir liðlega 20 þús-
und kiónur en Eimskipafélag ts-
lands t yðist til að gera það fyrir
190 þúsund krónur.
Slðastliðið ár, þegar bilainn-
flutningur var hvað mestur i sögu
landsins hlýtur Eimskip, eftir þvi
að dæma að hafa sett met i verð-
bólguhömlum. Þá þáðu þeir að-
eins tæpa $500 fyrir flutning á
Jón Steingrlmsson, sjómaöur,
höfundur þessarar greinar hef-
ur um margra ára skeiö veriö
stýrimaöur og skipstjóri á
sænskum miililandaskipum.
Hann er búsettur I Keflavik.
Hann skrifaöi grein i sjó-
mannabiaöiö Viking fyrir
nokkru um máiefni Eimskipafé-
lagsins. óttarr Möller, forstjóri
svaraöi þeirri grein I næsta tölu-
blaöi Vikings, en er Jón viidi
svara grein óttars fékkst hún
ekki birt i Vikingi. Jón hefur
beöiö blaöiö aö birta þetta svar,
svo þeir sjómenn og aörir, er
fylgdust meö greinunum I Vik-
ingi, geti fylgst meö áframhald-
andi skoöanaskiptum um þau
mál, sem þar voru tekin til um-
ræöu.
bifreið frá Bandarikjunum þegar
Japanir, á Færeyjavisu létu sér
nægja rúma $200 fyrir þrisvar
sinnum lengri leið, frá Tokyo til
Reykjavikur. Ef Eimskip notar
þá „World Scale 325” til þess að
bjarga verðbólgunni, hvað
„World Scale” nota þá i þessum
tilvikum Færeyingar og Japanir?
Óttarr telur að þjónustuhlut-
verk Eimskipafélagsins við
íslendinga hafi komið i veg fyrir
eðlilega þróun félagsins og ,,að
draumur íslendinga um að hasla
sér völl á erlendum mörkuðum
hafi ekki rætst” af þeim sökum.
Þetta er ákaflega dapurlegt og
ekki hægt að kenna neinni rikis-
stjórn um, þvi margar hafa setið
að völdum þessi 60 ár félagsins.
Það er kannski huggun fyrir hlut-
hafana að vita samt að það hafa
oft verið kannaðir möguleikar á
að smiða eða kaupa oliuskip. Var
þvi hætt þegar „Hamrafellið”
varð að gefast upp?
Það hljóta að hafa verið vöndir
menn I rfkisstjóm, sem vildu ekki
l'eyfa þeim að fá nægjanlega há
flutningsgjöld?
Ef einhver reiknaði nú út hvað
þjóðin hefur þurft að greiða i
erlendum gjaldeyri I öll þessi ár
og birti á prenti, þá gæti kannski
farið svo að þessir „vondu menn”
færu nú að hugsa sig um og leyfðu
svo Eimskipafélaginu að fá sér
skip til þess að snúa þessu upp i
verðbólguhömlur.
Þá getur Óttarr og þess i téðri
grein, að „roll on, roll off” henti
ekki nú sem stendur islenskum
aðstæðum.
Þetta kemur heim við það sem
undirritaður gagnrýndi i fyrri
grein og sagði að nauðsynlegt
væri að aðlagast þvi kerfi er alls-
staðar tiðkaðist erlendis og nefndi
i þvi sambandi óhentug skip og
gamaldags vöruskemmustein-
bákn, byggt fram á hafnarbakka.
Annað J grein forstjórans hirði
ég ekki að gera athugasemdir við.
Þeirsem hafa viðskipti við félag-
ið geta sjálfir dæmt um skip,
skemmur o.fl. af eigin reynslu.
Ein og forstjórinn bendir rétti-
lega á, þá er það nú eitthvað ann-
að að stjórna skipi eða heilu
skipafélagi og er þvi best að hafa
hægt um sig.
Þótt niðurlagsorð min i fyrri
grein hafi verið litt svaraverð, þá
vona ég samt að með tilkomu
„Smyrils” komi nú smá fjörkipp-
ur i Eimskipafélagið.
Niðurlagsorð þessarar greinar
eru á aðra lund og ég óska gjarn-
an að þeim verði svarað.
Óttarr,það er rétt hjá þér, ég er
fljótur að gleyma og er oft lengi i
burtu. Vilt þú þessvegna skýra
mér og lesendum Sjómanna^
blaðsins Vikings frá hvar hlut-
hafaskrá Eimskipafélagsins ligg-
ur frammi og hvort allir hafa ekki
aðgang að henni. Hverjir kjósa
fyrirhönd Vestur lslendinga fyrir
þau bréf er afhent voru Háskóla
íslands og hvað voru þau mörg?
Er hægt að kjósa I stjóm fyrir
hönd framliðinna manna? Það
hefur n.l. heyrst að hún sé kosin
„að ofan”.
Jón Steingrimsson
Sjökapteinn.
FLOKKSSTARFlÐ
HVERS VEGNA?
Á fundi F.U.J. að Hótel Esju, þriðjudaginn
20. mai kl. 20.30, mun Baldvin Jónsson
svara spurningum fundarmanna um störf
sin i Alþýðuflokknum og á vegum flokks-
ins.
Allt Alþýðuflokksfólk velkomið.
Stjórnin.
Laugardagur 17. maí 1975.
o