Alþýðublaðið - 23.09.1975, Qupperneq 3

Steffnuliós
Kjartan Jóhannsson skrifar
O
Markmið og leiðir
í orkumálum
Orkulindirnar og hagnýting þeirra eru
slfellt að verða veigameiri þáttur i efna-
hagslifi okkar fslendinga. Orkumála-
stefnan verður þvf æ mikilvægari með
hverju ári sem liður. Stefnumótun I orku-
málum þarf jöfnum höndum að taka mið
af hagsmunum og öryggi hins almenna
notanda og hagnýtingu orkulindanna til
atvinnuuppbyggingar. Meginmarkmið
stefnunnar i orkumálum mætti þá draga
saman i eftirfarandi þrjú atriði:
(1) Að sjá landsmönnum öllum fyrir raf-
orku til almennra nota við sem hag-
kvæmustu verði og yiðunandi öryggi
gegn orkuskorti.
(2) Að gera landið eins óháð ytri sveiflum
i orkuöflun og orkuverði og frekast er
kostur.
(3) Að hagnýta orkulindir landsins til
atvinnuuppbyggingar, þannig að
þessar náttúruauðlindir séu nýttar
engu siður en fiskimiðin, með það að
markmiði að draga Ur þeim næmleika
efnahagslífsins fyrir ytri sveiflum,
sem fylgir einhæfni atvinnuvcga.
Til þess að framfylgja þessum mark-
miðum verður að skýrgreina hvaða
leiðum skuli fylgja i framkvæmd. Við val
á leiðum og framkvæmd orkustefnu, er
miðist bæði við hagsmuni almennra not-
enda og gildi atvinnuuppbyggingar, tel
ég, að einkum beri að leggja áherzlu á
eftirfarandi atriði, sem flokka má i fimm
höfuðþætti:
1. Aukning orkurannsókna.
Undirstaða skynsamlegrar orku-
nýtingarstefnu er glögg þekking á
orkunýtingarkostum. Þess vegna þarf að
stórauka rannsóknir á orkulindum
landsins og virkjunarmöguleikum þeirra.
1 þeim tilgangi ætti að efla Orkustofnun og
vinna markvisst að þvi eftir áætlun að
rannsaka og frumhanna orkuvirkjunar-
möguleika i fallvötnum og jarðvarma.
2. Aukning eigin orkuforsjár.
Til þess að gera landið óháðara ytri
sveiflum i orkuöflun og orkuverð-
lagningu, þarf sem stærstur hluti orku-
notkunar að vera af innlendum toga.
(a) í þessum tilgangi þyrfti á næstu 5
árum að koma á hitaveitum til hús-
hitunar,hvarvetna þar sem þess er kostur
og sjá fyrir rafmagni til húsahitunar á
samkeppnishæfu verði á öðrum svæðum,
þannig að oliunotkun verði rutt af húsa-
hitunarm arkaði.
(b) Virkjunarframkvæmdir ætti að miða
við að dieselstöðvar verði yfirleitt ekki
reknar nema sem varaafls- og toppálags-
stöðvar og þannig spöruð oliukaup til
raforkuframleiðslu.
(c) Athuga þarf möguleika þess, að raf-
orka leysi af hólmi olfunotkun
verksmiðja.
3. Aukið öryggi.
Til þess að auka öryggi i raforkumálum
virðist nærtækast að leita einkum eftir-
farandi leiða:
(a) Megintengilinur við aflsstöðvar i
hverju héraði eða landshluta, verði
endurbyggðar, til að standast islenzkan
veðurham.
(b) Orkuöflunar- og dreifingarkerfi, verði
samtengd með það að marki, að mynda
eitt heildstætt kerfi.
(c) Staðarval dieselstöðva verði endur-
skoðað með tilliti til öryggissjónarmiða.
4. Stórvirkjanir i takt við vinnuaflsþörf:
Til atvinnuuppbyggingar og i þeim til-
gangi að tryggja lágt orkuverð, ætti að
ráðast i stórvirkjanir i takt við vinnuafls-
aukninguna i landinu. Við nýtingu
orkunnar til stóriðju verði leitað sam-
vinnu við erlenda aðila eftir þvi sem
aðstæður gefa tilefni til. I þeim efnum
virðist eðlilegt að eftirfarandi sjónarmið
verði lögð til grundvallar:
(a) Orkunýtingarréttur og virkjanir séu i
einu og öllu i eigu Islendinga, til þess að
tryggja ótakmörkuð yfirráð þjóðarinnar
yfir náttúruauðlindum sinum.
(b) Gengið verði þannig frá samningum
við erlenda aðila að islenzkt efnahagslíf
sé sem minnstháð ákvörðunum þeirra og
áhætta tslendinga af orkusölu og rekstri
iðjuvera sé sem minnst. Stjórnaráhrif
íslendinga séu tryggð i samningum, en
eignaraðild að iðjufyrirtækjum ekki gerð
að kappsmáli út af fyrir sig, að minnsta
kosti ekki svo, að dregið sé fjármagn frá
öðrum brýnum framkvæmdum til
áhættusamrar stóriðju.
(c) Athuganir iðnaðarmöguleika haldist
jafnan Ihendur við undirbúning virkjana,
svo að ekki komi til neyðarsamninga eftir
á.
(d) Val á samningsaðila og tegund stór-
iðju fari einkum eftir aðlögun hans að
orkuöflunarmöguleikum tslendinga,
umhverfissjónarmiðum, vinnumarkaðs-
aðstæðum Islendinga, þjóðhagslegri
arðsemi og reynslu áf viðskiptum aðilans
við aðrar þjóðir.
5. Endurskoðun á skipulagi
raforkukerfisins.
Samtenging orkuflutnings- og dreifing-
arllna i heildstætt landskerfi, gerir kröfu
til samræmdrar stjórnar orkumála, eink-
um virkjunarmála. Dreifiveitur þurfa að
vera i hæfilega stórum rekstrareiningum,
sem veiti annars vegar hagkvæmni i
rekstri og hins vegar áhrif og aðhald not-
enda til tryggingar góðri þjónustu. Þvi
þarf að endurskoða skipulag raforkumála
i þeim tilgangi að velja markvissara form
þeirra.
Og sum atriði hefur þeirri stefnu, sem
að ofan er rakin, verið fylgt á undan-
förnum árum, en um önnur ekki. Á
stundum hefur lfka verið harla óljóst hver
stefnan væri. Mikilvægi orkumála og
orkubúskapar gerir hins vegar brýnt, að
fylgt sé samræmdri heildarstefnu i þess-
um málaflokki.
f # m Dagsími til kl. 20: 81866
•frettabraðurinn Kvöldsími 81976
Sauðdrukkinn á
150 km hraða
Langri ökuferð og glæfralegri
lauk með þvi að þegar ökumaður-
inn ætlaði að taka beygju eina á
veginum milli Keflavikur og
Sandgerðisá 120 km hraða, þá fór
billinn út af veginum og snerist
þar i þrjá hringi án þess að velta.
Þá loksins tókst lögreglunni að
skakka leikinn.
Upphafið er það að lögreglu-
maður úr Reykjavik var á ferð i
Hreyfilsbil á Keflavikurveginum
skammt sunnan Hafnarfjarðar er
hann og bilstjórinn veittu eftir-
tekt nýjum Volvobil sem ók i átt-
ina til Keflavikur og fór sá með
ofsahraða. Brugðið var við skjótt
og eftirför var þegar hafin. Mun
ökumaðurinn, sauðdrukkinn mið-
aldra Reykvikingur hafa ekið
eftir Keflavikurveginum með 140-
150 km hraða á klst. Eftirfylgj-
endurnir höfðu samband við
Keflavikurlögregluna sem hélt
þegar á vettvang. Þegar reynt
var að skakka leikinn á Hring-
brautinni i Keflavik, þá venti
drykkjumaðurinn sér yfir á hinn
vegarhelminginn og ók þá á móti
umferðinni. Tveir bilar sem óku
Hringbrautina björguðust með
þvi að ökumenn þeirra sveigðu
útaf veginum, likt og aðrir tveir á
Keflavikurveginum höfðu gert.
Það verður að teljast mildi að
ökufanturinn olli engum slysum,
hvorki á Hringbrautinni sem var
krökk af fólki I helgarinnkaupum
né heldur á neinum sem i þeim
fjórum bifreiðum voru sem óku út
fyrir vegarkant til að bjarga lifi
og limum. Hinn drukkni er nú i
vörslu lögreglunnar i Keflavik.
Ný námsbraut:
Félagsvísindi
Á næsta leiti er stofnun nýrrar
deildar við Háskóla tslands. 1
deildinni sameinast undir einn
hatt þær námsbrautir og náms-
leiðir sem fjalla um félagsvisindi
og eru nú ýmist sjálfstæðar
námsbrautir eða teljast til Heim-
spekideildar. Þær greinar sem
mynda hina nýju deild eru: Þjóð-
félagsfræði, sálarfræði, uppeldis-
fræði og bókasafnsfræði. Hér er
þvi einfaldlega um að ræða breyt-
ingu á stjórnsýslulegri stöðu
téðra námsgreina en ekki um að
ræða fjölgun námsleiða i skólan-
um. Ennfremur er gert ráð fyrir
þvi að námsbraut i félagsráðgjöf
verði innan vébanda deildarinnar
þegar til sliks náms verður
stofnað við skólann, og hefur
heyrst, að það verði næsta haust.
Háskólaráð afgreiddi málið
fyrir sitt leyti til menntamála-
ráðherra, seint á siðasta vetri, en
það mun hafa verið orðið of seint
til að Alþingi fengi það til umfjöll-
unar fyrir þinglok i vor. Nú er
vonast til að menntamálaráð-
herra leggi málið fyrir þingið,
fljótlega eftir setningu þess og er
þá að vænta afgreiðslu fyrir jól.
Að sögn próf. Sigurjóns Björns-
sonar fyrrv. forseta heimspeki-
deildar mun þessi breyting hafa
einhvern sparnað i för með sér
t.d. með betri nýtingu á kennslu-
kröftum vegna þess að þær grein-
ar sem skarast mikið en eru
kenndar i hinum ýmsu námsleið-
um munu verða sameinaðar.
Þrymur stækkar
verk Ásmundar
Vélsmiðjan Þrymur hefur lokið
við að stækka mynd Ásmundar
Hver grefur stokkinn?
Sveinssonar Pýramidisk Ab-
straktion.
Verkið er unnið fyrir Kvenfélag
Akraness og mun þvi verða val-
inn staður á Akranesi. Það er um
tveir og hálfur metri á hæð og
verður komið fyrir á stöpli sem er
einn og hálfur metri á hæð. Lista-
maðurinn sagði að m jög vel hefði
tekist um að stækka verkið og að
aldrei hefði hann orðið jafn
ánægður að sjá nokkurt sinna
verka sem stækkað hefur verið,
þessi smið færi mjög nálægt sin-
um upphaflegu hugmyndum og
aldrei hefði jafntel tiltekist.
Yfirsmiður við verkið var Jón
Bergsson.
Vegurinn sundur
og billinn út af
1 fyrrakvöld fór fólksbill út af
veginum i Kollafirði þar sem
verktaki einn er með einhverjar
framkvæmdir eða lagfæringar.
Mun vegurinn vera i sundur á
kafla.
Verktakinn hafði að visu stillt
upp merkingum við staðinn en
þau höfðu fokið i hvassviörinu I
fyrrakvöld.
Allir sem i bilnum voru skrám-
uðust eitthvað, en má mildi telj-
ast aðekki fór verr. Bifreiðin er
allmikið skemmd.
Olíuverð hækkar
1 gær lauk i Vin ráðstefnu sér-
fræðinga OPEC-landanna um
verð á oliu. Tillögur sérfræðing-
anna verða siðan lagðar fyrir
ráðherranefnd oliuframleiðslu-
landanna, á fundi sem hefst i
aðalstöðvum OPEC á miðviku-
daginn kemur. 1 fréttaskeyti
Reuters frá Vin segir að tillög-
umar gefi ráðherrunum ýmsa
valkosti, en hækkun oliuverðs,
samkvæmt tillögunum er sagt
vera frá 5 til 15%. Þessi verð-
hækkun á oliu kemur nú eftir niu
mánaða verðbindingu, en ýmsir
höfðu vonað að verðbindingin yrði
framlengd til ársloka. Samkvæmt
tillögum sérfræðinganna virðist
litil von til að svo verði.
Nú liggur fyrir borgaryfirvöld-
um umsókn um lóð við Suðurgötu,
en þar vill hópur ungs fólks reisa
ibúðabyggð með nokkuð öðru
formi en tiðkað hefur verið hér-
lendis. Þetta er i þriðja sinn sem
viðkomandi yfirvöld fjalla um
þessa hugmynd, en alltaf hafa
fundist einhverjar viðbárur sem
umsækjendur hafa jafnan sent til
föðurhúsanna. Liggur nú það eitt
fyrir að veita þessa lóð eða neita
Við hina umdeildu lóð Ar-
mannsfells á mótum Grensásveg-
ar og Hæðargarðs liggur hita-
eitustokkur hálfgrafinn i jörð. I
samtali við blaðið sagðist Jóhann
Zoega hitaveitustjóri ekki geta
fullyrt, hvort unnt yrði að moka
yfir stokkinn og steypa siðan lok
yfir innkeyrslu. Málið hefði verið
falið borgarverkfræðingi til at-
hugunar. Hann var hins vegar á
fundi er blaðið reyndi að ná sam-
bandi við hann og þvi ekki vitað
hvað athugun hans hefur leitt i
ljós.
En menn velta þvi nú fyrir sér
hvort borgin þurfi að ráðast i
kostnaðarsamar framkvæmdir
vegna þess arna og hvort ekki
muni þá gatnagerðargjaldið sem
Ármannsfell greiðir verða næsta
litið þegar allt kemur til alls.
umsækjendum. Þess skal getið að
lóðin er á ibúðasvæði, samkvæmt
Aðalskipulaginu.
Þessi nýja ibúðabyggð mun
standa saman af 10-12 búeining-
um og sameiginlegu rými, en
stærð þess er komin undir vilja og
þroska þeirra sem vilja þarna fá
þak yfir höfuðið.
Meðal þess sem ætlunin er að
verði sameiginlegt er leikher-
bergi fyrir börn sem jafnframt
yrði samkomustaður allra ibú-
anna, gufubað, frystiklefi, verk-
stæðisaðstaða, sameiginleg
aðstaða til matreiðslu og sem
svar við okkar islenska veðurfari
verður yfirbyggður garður milli
búeininganna. Hver eining verður
þó þannig gerð að hægt verður að
lifa þvi einangraða lifi semnú
tiðkast i fjölbýlishúsum hér á
landi. Þessum möguleikum til
sambúðar verður haldið opnum
og eftir þvi sem áhugi ibúanna
vex fyrir sameiginlegri aðstöðu,
þá er meiningin að ákveðinn hluti
hverrar búeiningar verði lagður
undir þessa sameiginlegu að-
stöðu. Forvitnilegt verður að
fylgjast með þessu máli, þvi það
virðist einsýnt að yfirvöld hafi
einhvern beyg af þvi að fólk geti
komið sér upp svona sameigin-
legri aðstöðu og umgengist á eðli-
legan hátt.
Ótti við félagsbyggingu íbúða?
Alþýöublaðiö
D
Þriðjudagur 23. september 1975