Alþýðublaðið - 17.06.1976, Qupperneq 3

alþýðu-
blaoid Fimmtudagur 17. júní 1976
FRÉTTIR 3
Útvarpsstióri:
Útvarps-
mönnum
kunnugt
— Ég hef ritað
starfsmannafélaginu bréf og
bent á að með þvi að neita að
vinna yfirvinnu sé verið að
fremja lögbrot, sagði Andrés
Björnsson útvarpsstjóri i
samtali við Alþýðublaðið.
Sagði Útvarpstjóri að sam-
kvæmt lögum um réttindi og
skyldur opinberra starfsmanna
væru þeir skyldugir til að vinna
yfirvinnu allt að þriðjungi dag-
vinnustundafjölda á viku, ef
farið væri fram á það. Þvi
gengju útvarpsmenn ekki að þvi
gruflandi að þeir væru að
fremja lögbrot. Hins vegar gæti
reynst erfiðleikum bundið að
þvinga þá til að fara að lögum i
þessu efni.
— Við vissum að þetta yfir-
vinnubann samrýmdist ekki
lögum um skyldur opinberra
starfsmanna, sagði Dóra Ingva-
dóttir form. starfsmannafélags-
ins i samtali við blaðið. Tók hún
fram, að þrátt fyrir það hefði
félagið samþykkt þessar að-
gerðir.
Alþýðublaðinu er ekki
kunnugt um að útvarpsmönnum
hafi beiniinis verið skipað að
vinna lögboðna eftirvinnu og þvi
hefur ekki reynt raunverulega á
það hvort þeir standa fast á þvi
að virða lögin að vettugi. —SG
sem rynni inn i holuna, vatnið
breytist siðan i gufu. I hverjum
litra eru 20 þúsund millilltrar.
Hefur þetta gasmagn haldizt
siðan i marz, en þá var i hverj-
um liter sem inn i holuna rann
200 m.l. af gasi.
Einar Tjörfi yfirverk-
fræðingur við Kröfluvirkjun
sagðist i samtali við Alþ.bl.
:kkert geta fullyrt um það
hverslu mikið gasið mætti vera.
Þar sem reiknað var með að gas
yrði i gufunni voru fengnar
dælur sem skilja eiga gasið frá
gufunni. Um afkastagetu þess-
ara dælna gat Einar Tjörfi ekki
fullyrt. Hann sagði að hægt væri
að stjórna þvi að einhverju leyti
með þvi að breyta þrýstingn-
um. Hann benti á að hér væri
aðeins um eina holu að ræöa og
eftir væri að bora fleiri. Og þó
svo að i þessari væri gas þyrfti
það ekki að vera i þeirri næstu.
“JEG
að ráðuneytisstjórinn hætti að
einblina á skýjin og liti á þann
almenna vinnumarkað, „sem i
kringum hann er” og þá samn-
inga sem rikið hefur verið að
gera á undanförnu samnings-
timabili, þó ekki væri annað.
Efráðuneytisstjórinn, eftir þá
athugun, telur að félagsmenn
Starfsmannafélags rikisstofn-
ana, eigi að fá laun, sem eru
tugþúsundum króna lægri á
mánuði, en greitt er fyrir sömu
störf hjá RIKI og einkaaðilum,
þá ætti hann að segja það beint
út, i stað þess að hlaupa um með
dylgjur um raunveruleikafirr-
ingu stéttafélaganna.
Stjórn SFR.”
EB.
Union Carbide greiðir 837 milliónír króna í skaöabætur
Vildi hætta rekstri járn-
blendiverksmiðjunnar þar
sem hún þótti óarðbær
Sýnt þykir að framkvæmdum
við járnblendiverksmiðjuna á
Grundartanga verði haldið
áfram, en þó ekki fyrr en i
haust. Union Carbide hefur nú
fallizt á að greiða islenzka
rikinu 4.6 milljónir dollara i
skaðabætur fyrir aðlosna undan
samningi um aðild að íslenzka
járnblendifélaginu, en sú upp-
hæð er af stjórn ÍJ talin nægja
til að gera islenzka rikið skað-
laust af samningsslitunum.
Eins og fram hefur komið I
fréttumeru viðræður við norska
fyrirtækið Elkem Spiegeverket
nú að komast á lokastig, og að
þvi er Gunnar Sigurðsson,
stjórnarformaður og Asgeir
Magnússon, framkvæmdastjóri
1J sögðu á blaðamannafundi i
gær eru þeir vongóðir um að
Elkem gangi nánast inn i mynd-
ina I stað Union Carbide.
Hvers vegna hætti UC
Astæðan fyrir þvi að Union
Carbide óskaði eftir þvi siðast-
liðið haust að fá að hætta sam-
starfinu er að sögn Gunnars
Sigurðssonar sú, að þeir töldu
ekki lengur grundvöll fyrir arð-
semi verksmiðjunnar. Þá hafði
arðsemishlutfall fjárfestingar
lækkaö frá upphaflegri áætlun
úr 17.4% i 14.8% UC hafði ráð-
gert að framleiðsluvara verk-
smiðjunnar á Islandi yrði seld
af söludeildum féiagsins i
Evrópu. Elkem hefur hins veg-
ar fleiri járnblendiverksmiðjur
i Evrópu, en ráðgerir að selja
islenzka járnblendið á Banda-
rikjamarkaði, efog þegar sam-
komulag hefur náðst.
En þótt þessi skýring hafi ver-
ið gefin, þá telja eflaust ýmsir
að einhverjum spurningum sé
ósvarað. Hvernig má það til
dæmis vera að jafn stór fram-
leiðandi járnblendis og UCálitur
verksmiðjureksturinn óarðbær-
an meðan annar stór framleið-
andi sömu vöru býðst til að taka
við?
Er hugsanlegt að þegar sam-
dráttar i sölu járnblendis á
Evrópumarkaði tók að gæta
hafi Union Carbide fyrst viljað
losa sig við þá verksmiðju, sem
þeir áttu ekki meirihluta i?
Vitað er að verð á kisiljárni
lækkaði verulega á Evrópu-
markaði i fyrra — eða úr 700
dollurum tonnið niður i 500
dollara. Lægst fór það niður i
480 dollara i janúarmánuði s.l.
en hefur úr þvi farið hækkandi
að nýju. Ekki er þvi óeðlileg sú
skýring, sem fólst i annari
spurningunni að UC hafi viljað
loka fyrst þeirri verksmiðju,
sem þeir ekki eiga, til að geta
komið á markað framleiðslu-
vöru þeirra verksmiðja, sem
eruaðmestu eða öllu leyti ieigu
hringsins.
Sama um Elkem?
En hvað hefði gerst ef Union
Carbide hefði átt meirihluta i
verksmiðjunni? Rætt hefur ver-
ið um það á -öpinberum vett-
vangi, að ef islenzka rikið hefði
látið sér nægja að eiga minni-
hluta i Grundartangaverk-
smiðjunni og hefði látið sér
nægja tryggan orkusölusamn-
ing við Union Carbide, þá hefði
aldrei til þessara samningsslita
komið.
En þessar skýringar og
vangaveltur verða menn að láta
sér nægja aö hafa fyrir sjálfan
sig..Stjórn tslenzka járnblendi-
félagsins er ekki reiðubúin að
tjá sig um aðrar skýringar en
þær sem Union Carbide lætur
uppi.
Gunnar Sigurðsson var að þvi
spurður á fyrrgreindum blaða-
mannafundi, hvort iðnaðar-
ráðuneytið hefðióskaðeftir þvi i
viðræðunum við Elkem, að hið
norska fyrirtæki eignaðist
meirihlutaaðild i islenzka járn'-
blendifélaginu.
Hann kvað Elkem hafa tekið
það skýrt fram að þeir vildu
ekki eignast meirihluta. Um
aðra starfsemi Elkem á er-
lendri grund var honum
kunnugt um þrjú fyrirtaki. 1
Brasiliu og Bretlandi ætti Elk-
em að fullu og öllu undirfyrir-
tæki, en i Belgiu ættu þeir
minnihluta i sameignarfélagi.
En hvað myndi gerast ef
markaðsmöguleikar Elkem á
kisiljárni þyrru? Við þeirri
spurningu átti Gunnar ekkert
annað svar en að svo kynni auð-
vitað einnig að fara, að Elkem
óskaði eftir þvi að losna úr sam-
starfinu. Úr þvi Union Carbide,
sem virtist traustur samstarfs-
aðili, vildi draga sig út, hvi gæti
það þá ekki gerst aftur?
En þar sem ljóst er að
islenzka rikið mun áfram eiga
meirihluta i IJ þá er sýnilegt að
áhættan verður alltaf talsvert
meiri hjá Islendingum en
hverju þvi erlendu fyrirtæki,
sem samstarf er við. Spurningin
sem eftir er — og enn er ósvarað
— er þessi: Er ekki rangt ai Is-
lendingum, sem orkusalanum
til þessarar stóriðju, að eiga
meirihluta og taka þvi bróður-
part áhættunnar? —BS
Framkvæmdir á Grundartanga
geta ekki hafizt fyrr en í haust
Framkvæmdir á Grundar-
tanga í Hvalfirði liggja nú alveg
niðri, og eins og fram kemur i
fréttinni hér aö ofan munu þær
ekki hefjast að nýju fyrr en i
haust i fyrsta lagi.
Bótagreiösla Union Carbide
nemur jafnvirði 837 milljóna isl.
króna, og á að gera islenzka rik-
ið skaðlaust. „Ég er mjög á-
nægður með þessa samninga
um bótagreiðslur” sagði Gunn-
ar Sigurðsson verkfræðingur.
formaður stjórnar tslenzka
járnblendifélagsins.
Meðal þess sem þessi upphæð
á að bæta er smiði bræðsliiofna
sem hafin var i Milanó á ítaiiu,
en Elkem notar talsvert aðra
tegund ofna við málmbræðsluna
en Union Carbide. Það leiðir af
sér að ofanhúsið, sem er stærsta
mannvirkið á Grundartanga,
verður i öllum atriðum frá-
brugðið þvi sem til stóð að reisa.
Allar teikningar, útreikningar
og skipulag verður þvi annað,
og það þarf að hanna upp á nýtt.
Þá er i bótaupphæðinni gert
ráð fyrir að tsienzka járnbiendi-
félagið hefji orkukaup frá
Landsvirkjun 1. janúar 1978, all-
ar tafir sem verða á smiði verk-
smiðjunnar valda þvi aö 1J þarf
að greiða hátt verð fyrir orku,
sem það getur ekki nýtt. Þess
vegna er það mjög veigamikið
atriði aö samkomulag við
Elkem geti náðst hið fyrsta.
Næsti samningafundur við
norska fyrirtækið verður ekki
fyrr en að háifum mánuði liðn-
um, og að sögn Asgeirs Magnús-
sonar forstjóra IJ er eftir að
halda marga fundi áður en hægt
er að taka endanlega ákvörðun
um að hefja framkvæmdir að
nýju.
Þetta er þvi veruleg atvinnu-
spurning, sem knýr á að veröi
svarað. Um 140 manns munu
starfa hjá verksmiöjunni og við
stjórnstörf þegar fullur rekstur
er hafinn. —BS
KAFFISTRÍÐ í SJÓNVARPINU
Fólk, sem horfir nokkuð
reglulega á sjónvarpið, kemst
varla hjá þvi að taka eftir þvi,
að einni tegund sjónvarpsaug-
lýsinga hefur fjölgað mjög að
undanförnu. Það eru kaffiaug-
lýsingarnar.
Hvað kosta sjónvarps-
auglýsingar?
Mikið kaffistrið hefur hafizt
og beita menn aðallega fyrir sig
auglýsingum og eru sjónvarps-
auglýsingarnar þar skæðastar.
Margir hafa sjálfsagt velt þvi
fyrir sér, hvaö svona strið kost-
ar þá, sem að þvi standa og þá
um leið neytendur, þvi auka-
kostnaður (og aukinn kostnað-
ur) bitnar oftast að lokum á
þeim.
Hjá auglýsingadeild Sjón-
varpsins fengum við upplýsing-
ar um verð á auglýsingum. Ein
minúta kostar 66.000 krónur, en
séu auglýsingar styttri, verða
þær tiltölulega dýrari, t.d. kosta
15 sekúndur 23.000 krónur.
Við fengum uppgefið, hvað
tveir hinna striðandi aðila nota
mikinn auglýsingartima á viku.
Braga-kaffi með 335
sek. á viku.
Braga-kaffi er á skerminum i
335 sekúndur þessa vikuna. Það
gerir 365.000 á viku, sé mínútu
auglýsingin notuð, en hún ér
hagkvæmust. Nú er ljóst mál,
að ekki er sú lengd á öllum aug-
lýsingunum, flestar styttri,
þannig að gera má ráð fyrir, að
Braga kaffi noti um 400.000
krónur i sjónvarpsauglýsingar
þessa viku.
Johnson og Kaaber að-
eins með 100 sekúndur.
Johnson og Kaaber hafa ann-
an hátt á. Þessa viku birtist
kaffi þeirra „aðeins” i 100 sek-
úndur, en auglýsingar þeirra
eru mun styttri og þar með dýr-
ari. Miðað við minútu auglýs-
ingar, yrði verðið um 110.000
krónur, en reikna má með þvi,
að Johnson og Kaaber fyrirtæk-
ið borgi milli 130 og 150. þúsund
krónur fyrir kaffiauglýsingar i
sjónvarpi þessa viku. Og nú hef-
ur kostnaður við gerð auglýs-
inganna ekki verið reiknaður
með og er hann ærinn.
Það skyldi þó
aldrei vera?
Þetta eru þó nokkuð háar upp-
hæðir og er það mörgum hulin
ráðgáta, hvernig islenzk iðn-
fyrirtæki geta staðið undir slik-
um kostnaði á þessum siðustu
og verstu timum. Það skyldi þó
aldrei vera, að neytendur eigi
að borga brúsann af þessari
samkeppni um markaðinn. Það
má benda á það i leiðinni að
kaffiverð hækkaði i gærmorgun
um 24,2%. —ATA