Alþýðublaðið - 06.07.1976, Qupperneq 8

8 SJÓNARMID
alþýðu-
Þriðjudagur 6. júlí 1976 Maðið
alþýðu-
blaðið Þriðjudagur 6. júlí 1976
VETTVANGUR
Forystugreinar úr tímaritum: -
Almenningi er orðið Ijóst að
aðgátar er þörf - Ráðstafanir til
þess að draga úr þorskveiðum -
Tíðverkföll bæði lögleg og ólögleg
1 Ægi, riti Fiskifélags
íslands er i forustugrein
fjallað um aðgerðir sem
kynnu að geta dregið úr
sókn i þorskveiðar. Þar
ALDAN RE
Við óskum eiganda GuBmundi Ma(
skipshöfn hans góSs gengis me8 hi
o5 var hjó BASUM h.f. HafnorfirBi.
Útgerðormenn, lótið okkur smíSa s
LEITIÐ UPPIYSINGA
segir svo, en greinin
nefnist: Ágizkun um
þorskaflann:
„Þorskaflinn var um 6 þús.
lestum minni i aprillok s.l. en
hann var á sama tima i fyrra.
Þessari rýrnun olli hálfsmánað-
arverkfall i febrúar ásamt ein-
dæma ógæftakafla um miðja ver-
tiðina. t lok mai var heildarafli
okkar hinsvegar orðinn svipaður
og á sama tima 1975 eða 222 þús.
lestir á móti 218 þús. lestum. Þar
af má áætla, að þorskur hafi verið
um 150 þús. lestir. Af þessu má
draga þá ályktun, að aflamagnið
siðara hluta ársins gæti orðið
mjög ámóta og það var i fyrra að
öðru óbreyttu og heildarþorskafli
okkar yrði þá um 260 þús. lestir
(267 þús. 1975). En það eru ýmsar
breytingari vændum til að draga
úr sókninni. Alfriöuð svæði
stækkuö, skyndifriöanir auknar,
hert á viðurlögum viö smáfisks-
veiðum og stækkaöur riðill i
vörpu og netum, flotvörpuveiðar
takmarkaðar og netafjöldi báta.
Þessar ráðstafanir fara vænt-
anlega að bera árangur siöari
hluta ársins og þaö er ekki óvar-
legt að gera ráð fyrir að þær dragi
úr aflamagninu.
Atta-manna nefndin, sem
skipuð var af sjávarútvegsráð-
herra i haust til að gera tillögur
um sóknina og aflamörkin i ár og
tvö þau næstu, taldi rétt að viö
settum okkur það mark aö afla
ekki meira en 180 þús. lesta af
þorski i ár. Nefndin miðaði þá við
aö þorskafli útlendinganna gæti
oróiö um 100 þús. lestir. Nú þegar
tekizt hafa samningar viö alla út-
lendingana, sem hingað sækja
liggur nokkurn veginn ljóst fyrir,
að þorskafli þeirra fari ekki
framúr 65 þús. lestum, gæti jafn-
vel orðið eitthvað minni, eða inn-
an viö 60 þús. lestir. Ef við bætum
þessum mismun, 25-40 þús. lest-
um, við aflahámark 8-manna
nefndarinnar, 180 þús. lestir þá
mættum við syeiða 215-220 þús.
lestir af þorski. Ef við ætlum að
halda okkur fast við aflaákvörðun
8-manna nefndarinnar, sem
byggð var á áætlunum fiskifræð-
inga um viðgang þorsksstofnsins
næstu þrjú árin, þá verðum við aö
gera frekari ráöstafanir til sam-
dráttar.
Margvislegar ráðstafanir er
verið að gera tii að beina sókninni
i aðrar fisktegundir en þorsk,
einkum i bræðslufisk (sumar-
loðnu — kolmunna — spærling) en
einnig i karfa, humar, hörpudisk
og rækju. Gætu þær enn oröið til
aö minnka þorskaflann, jafnvel
niður undir það mark, sem taliö
er æskilegt fyrir stofninn.”
☆
í Iðju, félagsblaði
verksmiðjufólks, fjallar
Bjarni Jakobsson, for-
maður félagsins i for-
IÐJA
FELAG SBLAÐ
VERKSMIÐJUFOLKS
1. tbl. 6. árg.

ustugrein um nýju
samningana. Hann seg-
ir:
Enginn hefur farið varhluta af
verðbólgunni, sem tröllriðið hefur
þjóðinni frá þvi seinni hluta árs-
ins 1973, og allt fram á þennan
dag. Arið 1974 varö verðbólgan 55
prósent, en 1975 varð hún 35
prósent, og hefúr þvi heldur úr
henni dregið.
A timabilinu 4. ársjf. 1974 til 4.
ársfj. 1975, hækkaði taxtakaup
verkamanna sex sinnum. Saman-
vegið hefur timakaup verka-
mannahækkaö um 31,9% á þess-
um tima.
Nýir kjarasamningar voru
gerðir hinn 28. febrúar 1976, og er
vart ástæða til að rekja þá hér og
nú, þar sem þeir hafa veriö
skýrðir oft ognákvæmlega i ræðu
og rituöu máli. En það er þó einn
liöur þeirra sem menn hafa ekki
gert sér fulla grein fyrir, en það
er i sambandi við rauðu strdLÍn
margnefndu, en i samningnum
segir að ef visitala fram-
færslukostnaðar verður hærri en
557 stig 1. júni 1976, skulu laun
hækka frá 1. júli 1976, i hlutfalli
við hækkun visitölunnar umfram
þetta mark.
Ef vfsitalaframfærsluKostnáÖar
verður hærri en 586 stig 1. okt.
1976, ög minnst 5,2% hærri
en visitaian 1. júni 1976, skulu
laun hækka frá 1. nóv. 1976, i
hlutfalli við hækkun visitölunnar
umfram 586 stig eða umfram þá
visitölu er reiknuð var út 1. júni
1976 að viðbættri 5,2% hækkun,
hvort sem hærra er. Ef visitala
framfærslukostnaðar verður
hærri en 612 stig 1. febr. 1977 og
minni en 4,4% en visitalan 1. okt.
1976, skulu laun hækka frá 1.
mars 1977 I hlutfalli við umíram
612 stig, eða umfram þá visitölu
er reiknuð var út 1. okt. 1976, að
viðbættri4,4% hækkun.hvort sem
hærra er.
Vikjum þá i framhaldi af fram-
angreindu að verkföllum og verk-
bönnum.
Arið 1975 bar merki versnandi
lifskjara, samningar voru gerðir
til skamms tima, kjarabætur
fengust einkum til handa
láglaunafólki, verkföll voru tið
bæði lögleg og ólögleg, að sagt er,
þótt engin stórátök hafi átt sér
stað.
1 sept. 1975 beindi Alþýöusam-
band Islands þvi til allra sam-
bandsfélaga sinna, að þau segöu
upp gildandi kjarasamningum
fyrir 1. des. þannig að þeir rynnu
úr gildi á áramótum. Fyrsti
samningafundur var haldinn 6.
desember. Samningaviðræður
stóðu siðan sleitulitið, en sam-
komulag náðist ekki og kom þvi
til verkfalla.
Sjómenn á bátaflotanum hófu
verkfall 14. febrúar og stóö þaö til
2. mars.
Allsher jarverkfall aðildar-
félaga ASl skall á 17. febrúar.
Flest félög hófu verkföll þann
dag, en nokkur bættust I hópinn
næstu daga. Þegar á leiö má
segja, aö verkfallið hafi verið aí-
gjört, aðeins nokkur fámenn félög
úti á landi tóku ekki þátt i þvi.
örfá höfðu boðað vinnustöðvun
um það leyti sem það leystist, en
Starfsstúlknafélagið Sókn frest-
aði verkföllum, og var þaö m.a.
vegna þess að stór hluti félaga
Sóknar vinna á sjúkrahúsum eða i
tengslum við þau, svo nokkuð sé
nefnt varðandi frestunina.
Talið er að þetta verkfall sé það
viðtækasta sem um getur hér á
landi. Samningar tókust 28. febr-
úar, og voru þeir alls staðar sam-
þykktir, nema hvað verkakonur á
Akranesi felldu samningana og
stóö verkfall þeirra til 16. mars.”
Fyrir skömmu heimsóttu blaðamenn Al-
þýðublaðsins sundlaugarnar í Laugar-
dalnum og ræddu við nokkra baðgesti
Það hefur stundum verið talað um að allt efni leitaði fyrr eða síðar uppruna
síns. Með þá staðreynd í huga, að rúmlega tveir þriðju hlutar mannslíkamans
er vatn, gæti hugsanlega verið komin skýringin á hinni miklu aðsókn manna
á baðstaði borgarinnar.
4

KJ
*
Hvaö um þaö, við vöknuðum
eldsnemma einn sólrikan morg-
un i siðustu viku og ræddum viö
nokkra stálhressa morgunhana,
sem voru mættir i Laugardals-
laugina sér til heilsubótar og
hressingar. Þarna mátti sjá fólk
á öllum aldri, iðka hinar ýmsu
tegundir hreyfilista, svo sem
sundgarpa að æfingum fyrir
Ólympiuleikana og aldna heið-
ursmenn takandi bakföll á
bökkum laugarinnar. Þeir sem
voru annaðhvort of góðir við
sjálfa sig, eða hreinlega latir að
eðlisfari létu sér nægja að
dorma i heitu pottunum og gjóta
augunum lævislega aö ungu
stúlkunum sem stikuðu um
laugarbakkann yndislega létt-
klæddar. Ekki er það þó einhlitt
að menn stundi eingöngu augn-
gotur i heitu pottunum. Þvi svo
virðist að eftir þvi sem sá hluti
likamans sem er neðan vatns-
borðs slappast, færist aukið lif i
þann sem upp úr stendur. Lýsir
þetta sér þannig, að vöðvar I
andliti, og talfæri taka almennt
mikinn fjörkipp sem hlýtur að
leiða til hinna fjörugustu um-
ræðna, þegar margir eru saman
komnir sem svipaö er ástatt
um. Hafa á þessum málþingum
margar rikisstjórnir verið
myndaöar, og enn fleiri felldar.
„Að veita
fyrstu
hjálp”
1!
Við byrjuðum á þvi að rabba
við annan þeirra tveggja varða
sem vaka yfir baðgestum. Sá
þeirra sem við ræddum við heit-
ir Gunnar Erlendsson, og sat
hann uppi i vaktturninum er
okkur bar að garði.
Sagði Gunnar að það væru
alltaf tveir verðir á staðnum,
annar á bakkanum en hinn i
turninum, en þar er gott útsýni
yfir alla laugina. Auk þess að
lita eftir fólkinu i lauginni,
fylgjast verðirnir með klór- og
hitastigi vatnsins. Aðspurður
sagði Gunnar að hitinn i laug-
inni væri venjulega á milli
27—28 gráður.
Við spurðum hann þessu næst
hvort mikið væri að gera hjá
þeim,ogsagðihann að þaðværi
alltaf nokkuð um að ósyndir
krakkar væru að busla i dýpri
enda laugarinnar, og þá sæju
þeir um að koma þeim á réttan
staö, annars væri starf þeirra
aðallega fólgið i eftirliti, og að
veita fyrstu hjálp ef eitthvað
kæmi fyrir gesti laugarinnar.
Taldi hann þá hafa verið mjög
heppna með það hve litiö hefði
borið út af, miðað við þann
geysilega mannfjölda sem laug-
ina sækti. Sagði hann,að það
væru um 600.000 manns sem
kæmu i laugina aö meðaltali á
ári. Við spurðum Gunnar að sið-
ustu hvort mikið væri um næt-
urheimsóknir i laugarnar. Sagöi
hann að það hefði breytzt snar-
lega eftir aö ráðinn var nætur-
vörður. Nú bæri lítið á þvi að
menn reyndu slikt, en áður fyrr
hefði aðkoman oft veriö ljót.
Bjarni Guðnason.
•/
Eirikur Stefánsson.
„Sund-
kennari
í 40 ár”
,,Ég kem hér yfirleitt um
svipað leyti á morgnana”, sagði
Eirikun Stefánsson sundkenn-
ari, er yið spuröum hann hvort
hann saékti laugarnar einhvern
ákveðinn tima dagsins öörum
fremur. Þar eð við blaðamenn-
irnir höfðum báöir lært sund hjá
Eiriki lék okkur forvitni á að
vita hversu mörgum hann hefði
kennt að synda. Ekki sagðist
hann geta imyndað sér það en
sjálfsagt væru þeir orðnir all-
margir þau fjörutiu ár sem
hann hefði stundað sund-
kennslu.

mm
K
\|
/
am
Það er vafamál, hvor var meira undrandi, ljósmyndarinn eða strákurinn við þessa óvæntu fundi.
HEILSUBÓT I HEITU VATNI
,Dásamlegt
fólk”
„Það er gott að hafa ein-
hverja reglu á hlutunum, og ég
kem hér á hverjum morgni
nema eitthvað meiri háttar
komi fyrir”, sagði Bjarni
Guðnason við okkur er við
mættum honum þar sem hann
var að fara eftir að hafa lokið
við sundsprett dagsins. Sagðist
Bjarni hafa stundað laugarnar i
tólf ár. En bezt þætti honum á
veturna þvi þá væri þarna dá-
samlegt fólk á hverjum morgni.
Ekki svo að skilja að þeir væru
neitt siðri sem kæmu á sumrin
það er traustur hópur og góður,
eins og Bjarni orðaði það.
LT,l|i

Torfi Jónsson.
„Aldrei
kalt”
Einn hinna stálhressu heita-
potts-manna, sem við hittum,
var Torfi Jónsson. Hann tekur
sér alltaf góðan sundsprett þeg-
ar hann kemur, og slappar siðan
af i heitu kerjunum góöa stund.
Torfi hefur stundað sundlaug-
arnar reglulega siðan 1940 og
mætir alltaf kl. 8. Segist hann
fara i laugarnar bæði til þess að
synda og hreyfa sig og svo
vegna félagsskaparins. Þarna
mæta engir nema stakir ágætis-
menn, til kl. niu aö minnsta
kosti, en þó segist hann ekki
þora að ábyrgjast þá, sem koma
eftir kl. 8:30. Ekkisvo að skilja,
að það séu nein skitmenni sem
koma eftir klukkan niu, en það
eru nú einu sinni harðgerðustu
og duglegustu mennirnir, sem
koma fyrst og þeir allra hörð-
ustu skipta um föt i útiskýlinu.
Af þessu öllu leiðir, aö Torfi
segist alltaf vera stálhress á
morgnana og honum er aldrei
kalt. Siðasta vetur t.d. var hann
i laugunum i 17 stiga frosti og
var ekki vitund kalt, þó hann
spigsporaði á sundskýlunni
einni klæða, rennandi blautur.
Við spuröum Torfa, hvort
þarna þekktust allir fastagest-
irnir.
Hann svaraði þvi til, að að
visu þekktust allir en vanalega
skiptu menn sér i ákveðnar klik-
ur og aðallega væru það pott-
mennirnir sem það gerðu. T.d.
er einn potturinn kallaður
menningarpotturinn. Þar hitt-
ast allir menningarvitarnir og
halda uppi miklum og oft mjög
málefnalegum samræðum.
Þarna eru öll vandræði og erfið-
leikar veraldarinnar leyst og
sitja menn gjarnan i þessum
potti fram eftir degi. Uppúr kl.
niu fer svo allt að fyllast af óvið-
komandi aðilum svo að þá riðl-
ast gjarnan klikurnar.
Að þessum orðum mæltum
settist Torfi hjá kunningjum
sinum i heita kerinu og kvödd-
um við hann og fórum.
„Skil ekki
hve lítið
laugarnar
eru not-
aðar”
Næst hittum viö mann, sem
var að koma upp úr laugunum
og var að þurrka af sér vatniö.
Sá var ekki að hlaupa inn i ylinn
i búningsklefanum, heldur
þurrkaði sig úti og lét austan
kaldann, sem á oss blés, engin
áhrif hafa á sig.
Þetta var Sigurður Jónsson.
Sigurður er mikill morgunhani
og fer i laugarnar á hverjum
morgni. Á sumrin fer hann af
stað heiman frá sér og i laug-
arnar klukkan 7. En á veturna
kýs hann að sofa aöeins fram
eftir og leggur þvi ekki af stað
fyrren klukkan 7:15. Með þessu
móti er hann alltaf kominn þeg-
ar laugarnar opna.
Sigurður segist fyrst og
fremst fara i laugarnar sér til
heilsubótar, en einnig sé félags-
skapurinn góður. Honum finnst
óskiljanlegt hvers vegna fólk
notfærir sér ekki laugarnar
meira.
Sigurður er búinn að stunda
laugar i marga áratugi, var
mikið i gömlu laugunum, þegar
þær voru, fannst þær mjög góö-
Sigurður Jónsson.
ar og sá alltaf eftir þeim, en
hinu er ekki að neita, að þessar
nýju eru enn betri.
„Þeir al-
hörðustu”
Þar sem viö höfum heyrt, að
þeir alhörðustu klæddu sig i úti-
skýlinu, litum við þar inn. Þar
sem klukkan var orðin langt
gengin i niu, voru flestir viking-
anna farnir heim aftur eða i
vinnuna. Þó var þarna einn
maður, og tókum við hann tali.
Hann heitir Kjartan Ólafsson,
en neitaöi þvi, að hann væri
morgunhani. Hann færi svona
snemma i laugarnar af illri
Kjartan ólafsson.
nauðsyn eingöngu. Sonur hans
er að vinna nálægt laugunum og
vegna þess, að Kjartan skutlar
honum i vinnuna kl. 8, en þarf
sjálfur ekki að byrja að vinna
fyrr en klukkan 9, notar hann
timann til að fara i laugamar. A
veturna fer Kjartan i laugarnar
i hádeginu.
Þar sem Kjartan er ekki
morgunhani, finnst okkur ein-
kennilegt að kalla hann einn af
þeim hörðustu, þar sem undir-
ritaðir blaðamenn vita varla
aðra kvöl verri og þungbærari
en að vakna snemma á morgn-
ana og þar af leiðandi hljóti þeir
hörðu að vakna snemma. Þess
vegna spuröum við hann, hvers
vegna hann skipti um föt I úti-
skýlinu.
Hann sagði að það væri hálf
skemmtunin og ánægjan að
anda að sér ferska loftinu. Það
væri eitthvað betra en að hanga
inni i heitu og þungu loftinu i
búningsklefunum. Heitu, við
undirritaðir höfðum dúðað okk-
ur i þykká frakka til að verjast
morgunsvalanum. Þarna sáum
við, að það var rétt með harð-
jaxlana i útiskýlinu.
Er við spurðum Kjartan,
hvort hann lægi og dormaði i
heitu pottunum, sagðist hann
synda um 300 metra á dag og
siðan láta liða úr sér I kerjunum
i smá tima.
Nú hafði Kjartan lokið við að
klæöa sig i og við lokið við að
spjalla við hann, svo við kvödd-
um Kjartan og fórum smá stund
innfyrir til aö ylja okkur.

„14.400 tonn
í gegnum
hreinsitækin
á dag”
Að siðustu lögðum við leið
okkar i vélasal laugarinnar, og
hittum fyrir Kristján ögmunds-
son vélameistara. Tjáði hann
okkur að hann heföi starfað við
laugina frá þvi aö hún var opnuð
þann 1. júni 1968. Starf véla-
meistara er einkum fólgið I þvi
að hafa eftirlit með hreinsikerfi
laugarinnar, og gera við þær
bilanir sem upp kunna að koma.
Sagði Kristján að þau 2.400 tonn
af vatni sem i laugunum er, færi
sex sinnum i gegnum hreinsi-
tækin á dag. ,,Enda veitir sjálf-
sagt ekki af þvi, vegna þess að
menn eru eins og þið vitið mjög
misjafnlega duglegir aö þvo
sér”, sagði Kristján. Við spurð-
um hann að þvi hvort mikið væri
um það að menn „gerðu stykki
sin” i laugina og sagöi hann að
það kæmi fyrir öðru hvoru. Þá
væru allir reknir umsvifalaust
upp úr og lauginni lokaö á með-
anhreinsun færi fram. Tæki það
venjulega einn dag aö hreinsa
laugina eftir slik sóðaverk.
Eftir að hafa rambað um
laugarbakkann dágóða stund.
og talaö bæði við gesti og starfs-
fólk, þóttumst við nokkru nær
um það hvað menn væru helzt
að sækjast eftir á þessum stað.
Að okkar áliti má skipta
morgunhönum sundlauganna i
tvo hópa annars vegar þá, sem
fyrstog fremst eru komnir til að
synda og hreyfa sig, og hins
vegar þá sem öllu frekar koma
til þess aö rabba við kunningj-
ana um það sem efst er á baugi
hverju sinni. Virðist okkur sem
hjá þeim sé það nokkuð undir
hælinn lagt hversu mikil hreyf-
ingin verður og fer það þá sjálf-
sagt eftir þvi hve skemmtileg
umræðan i heita pottinum er
hverju sinni.
gek/ATA
AB. invndir ATA