Alþýðublaðið - 08.07.1976, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 08.07.1976, Blaðsíða 5
Fimmtudagur 8. júlí 1976 ÚTLðND 5 Tóbaksréykingar hættulegastar þeim sem ekki reykja Nýjustu rannsóknir hafa fært sterkar líkur fyrir því, að þeir sem ekki reykja séu í mjög mikilli hættu með því að anda að sér reykmettuðu lofti þar sem reykingar- fólk er—og hin saklausu fórnarlömb tóbaksreykinga eru mjög óvíða vernduð gegn þessari eitrun. Rannsóknir á efnainnihaldi tóbaksreyks, sem gerðar hafa verið m.a. í Banda- rikjunum hafa leitt i Ijós# að sá reykur, sem reykingamaðurinn andar ekki að sér, heidur stígur jafnt og þétt upp frá sígarettunni, innihaldi mun meira magn af brunninni tjöru, nikótini og kolsýringi. Visindamenn viöa um heim hafa nú i vaxandi mæli áttaö sig á þvi aö þaö eru þeir sem reykja ekki sjálfir, heldur dvelja innan um reykjandi fólk og anda að sér tóbaksmettuðu loft. Visindamenn viöa um heim hafa nú i vaxandi mæli áttaö sig á þvi hve mjög hinum „óvirku reykingamönnum” er hætta bú- in, en það eru þeir, sem reykja ekki sjálfir, heldur dvelja innan um reykjandi fólk og anda að sér tóbaksmettuðu lofti. Sem dæmi um niöurstöður rannsóknarmanna má nefna eftirfarandi: Sárindi I efri öndunarfærum barna eru algengari meðal barna þeirra foreldra sem reykja en hinna. Ofnæmissjúkiingar eru viö kvæmari fyrir þvi aö vinna eöa búa meö fólki sem reykir. Kpdsýringsinnihald blóðs þeirra, sem ekki reykja, vex mjög meöan þeir eru innan um reykjandi fólk „Óvirkar reykingar” auka einnig nikótininnihald blóðs þeirra sem ekki reykja. Frá þessu er skýrt i nýút- komnu tölublaði CANCER timarits sænska krabbameins- félagsins. Þar segir einn af höfundum greinarinnar, Gösta Tibblin, yfirlæknir, að fólk, meö margvislega sjúkdóma, svo sem ofnæmi, astma og slim- himnubólgu, sem ekki megi reykja, sé oft neytt til að reykja með þvi að dveljast við vinnu sina, ferðast eða vera samdvöl- um innan um fólk sem reykir, og oft mikið. Norsk fyrirmynd. Viðfangsefnið i dag, er að Tibblins prófessors hvað sam- félagið geti gert til að draga úr þessari þvinguðu áhættu. Það hefur verið leitt I ljós, visindalega sannað, að efni sem áður var ekki talið aö fyndust I verulegu magni i tóbaksreyk eru þar i hættulega háu hlutfalli. Meðal þeirra efna er akrolein, sem hefur mjög skaðleg áhrif á slimhimnu öndunarfæranna. Rannsóknum er nú haldið áfram á einmitt þessu sérstaka sviði þessarar heildarskoðunar, og þær rannsóknir eiga án efa eftir að leiða i ljós full sannindi og nákvæmar upplýsingar um áhættuhinna svonefndu „óvirku reykinga.” t Noregi hefur verið riðið á vaðið með aðvörunum gegn þessari tegund reykinga, ef hægt er að nefna það þvi nafni. 1 opinberum viðvörunarbækling- um gegn reykingum og öðrum andreykingaáróðri er nú engu siður varað við þvi að anda að sár tóbaksmettuðu andrúms- lofti. Þar er lögð áherzla á að breyta viðhorfinu hjá al- menningi til reykinga á þann hátt að ekki verði talið sjálfsagt aö reykingamenn njóti þeirra forréttinda að mega menga — jafnvel lifshættulega — andrúmsloft hinna, sem ekki reykja. Þar er stefnt að þvi að ná I fyrstu atrennu jafnrétti i þessum efnum, en siðan að það teljist vitavert að eitra andrúmsloftið. Þar er nú auglýst slagorð, eitthvað á þessa leið: Það er þitt einkamál hvort þú reykir, en mál samfélagsins hvarþú reyk- ir. En með sérstöku tilliti til þeirrar vitneskju, sem nú !hefur fengizt um , áhrif reykinga á heimilum á heilsu barnanna, eru margir sem telja það ekki lengur einkamál foreldra hvort þeir reyki. — BS Utanrikismáiastefna Kaunda, forseta, hefir beðið mikinn hnekki á siðasta ári. Nú á slðasta ári hefir tekið að gæta nokkurs óróa I innanrikis- málum Zambiu. órói þessi á rætur sinar að rekja til stefnu stjórnarinnar I ýmsum málum, svo og alvarlegrar efnahags- kreppu. F^rir tæpum fimm mánuðum siðan var efnt til mótmæla- aðgerða viðháskólann i Lusaka, þar sem einkum var mótmælt stuðningi stjórnvalda við þær hreyfingar sem börðust gegn MPLA i Angóla. En það þurfti llka annað og meira til þess að hrinda þessum aðgerðum af stað, aukið misrétti, hækkandi vöruverð og hræösla viö upp- sagnir vegna samdráttar i iðnaði gerði sitt til. Háskólinn var umkringdur og fjöldi kennara og nemenda var handtekinn. Enn i dag sitja 15-- 20 zambiskir stúdentar i haidi. Nú fyrir skömmu var háskólinn opnaöur á ný, en eru margir innan hans sem utan fullir beiskju i garð stjórn- arinnar vegna stefnunnar i Angólamálinu, og hvernig tekið var á mótmælendum. Efnahagsmál. Efnahagsástand I Zambiu hefir örlitið batnað nú allra sið- ustu mánuði. Verð á kopar, sem er mikilvæg útflutningsvara, er nú stöðugra en var fyrir ári siðan, þegar það fór hriðlækk- andi. Jafnframt hefir rflús- tjórnin lækkað verð á maisméli, sem er aöalfæða meginþorra Ibúanna. Þrátt fyrir að þessi aðgerð viröist hafa dregið nokkuð úr misréttinu, á efnahagslifið enn við sömu vandamál að striða og svo verður áfram, a.m.k. meðan mesti hluti þjóðar- framleiðslunnar er kopar og meðan þjóðin framleiðir jafn litið af eigin fæðu og raunin er á. Ekki áfallalaus utan- rikismálastefna. Stefna Zambiumanna I utan- rikismálum hefir beðið nokkurn hnekki nú siðast áriö. Stuðn- ingurinn við UNITA-hreyf- inguna i Angóla gerði það að verkum að sembandiö viö hin róttæku nágrannariki Tanzaníu og Mosambic kólnaði nokkuð. Til skamms tima héidu Zambiumenn uppi viðskiptum viö Rhodesiu, i hreinni óþökk svörtu nágrannarflcjanna. Zambiumenn studdu hreyfingu Johsua Nkomo i Rhodesiu en hún vildi komast að friðsamlegum samningum viðt Ian Smith leiðtoga hvita minni- hlutans. En nú siðustu mánuöina hefir Zambiustjórn breytt um stefnu I málefnum Rhodesiu og veitir nú vopnuðum frelsissveitum svartra bæði efnahagslega og pólitiska hjálp. Þessi stefnubreyting hefir leitt til þess að sambandiö við nágrannann i suðri hefir versn- að að mun. Nú nýlega sprungu margar sprengjur i Lusaka, og Kaunda forseti lýsti þvi yfir aö þetta væru verk hinnar ólöglegu stjórnar hvitra manna i Rhodesiu.” Allt tal um viðræöur og viðskipti við Suður-Afrikustjórn virðist nú vera út i bláinn, aðeins niu mánuöum eftir fund Kaunda og Vorsters viö Victoriufossa. Það gerir málið ekki ein- faldara að innan landamæra Zanbiu starfar byltingarhreyf- ing sem fær vopn og vistir fra Suður-Afriku. Ekki er fullljóst hve miklu liði hreyfingin hefir á að skipa, en ekki gerir hún stjórninni i Lusaka auðveldara fyrir. VUja hafa stjórn á er- lendum skæruliðahóp- um. t fyrra var hópur af róttækum foringjum erlendra frelsis- hreyfinga, sem halda til I Zambiu handtekinn I sambandi við morðið áZANU-leiðtog- anum Herbert Dhitpeo. Rannsóknarnefnd stjórnar- innar lét nú nýlega frá sér fara skýrslu þar sem gert er ráð fyrir að ástæöan fyrir morö- inu séu deilur um stefnumið innan frelsishreyfinganna. En þaö eru ekki allir sem gleypa viö þeirri skýringu, og til eru þeir sem halda þvi fram að moröið sé runnið undar rifjum Zambiustjórnar. Samkvæmt þeirri kenningu var Chitepo fjarlægður af sjónarsviðinu vegna neikvæðrar afstöðu til þeirrar slökunarstefnu sem stjórnin rak áróöur fyrir I fyrra, og um leið var tækifæriö notað að varpa skuldinni á aöra rót- tæka frelsisleiötoga sem hafa aðsetur i Zambiu. Hvað sem til er I þessu, þá er það vist að stjórnin vill gjarnan hafa stjórn á þeim frelsissam- tökum s'em starfa innan landa- mæranr.a. Allra veðra von? Sú spenna sem nú rikir i' mál- efnum Zambiu getur leitt til áhrifamikilla og umdeildra aðgerða af hálfu stjórnarinnar. Samtsem áðurværiþað i hæsta máta vanhugsað, þótt gert sé ráö fyrir þvi að kenningin um morðið á Chitepo, sem ég gat um hér að framan, sé rétt, að ætla að stjórnin i Lusaka sé undir beinum áhrifum frá Pretoriu. Jafn vanhugsað væri að afskrifa Zambiustjórn sem þátttakanda I baráttunni fyrir auknum mannréttindum svartra ilöndum hvitra manna I sunnanverðri Afriku, þrátt fyrir viðskiptasamningana við Vorster-stjórnina, —-sem geröir voru á timum mjög alvarlegrar efnahagskreppu og stefiiuna i málefnum Angóla. Þróunin I Suður-Afriku nú undanfariö svo og „gjaldþrot” slökunarstefnunnar I sam- skiptum rikjanna á þessu svæði mun gera þeim hópum innan Zambiu, sem vilja bætt sam- skipti við minnihlutastjórn- arinar I Rhodesiu og S-Afriku, erfitt fyrir. — ES endursagt

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.