Alþýðublaðið - 08.07.1976, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 8. júlí Í976
og ákvöröun varö aö taka um-
svifalaust. En jafnvel meö
tölvuspám er alls ekki hægt aö
segja nákvæmlega fyrir um
framtiöina á hinu flókna sviöi
fæöu og fólksfjölda. Hver getur
sagt meö vissu, aö tugir eöa
hundruö milljóna manna muni
deyja Ur hungri, ef viö erum
ekki fús til aö fórna nokkrum
núna — svo viss, aö þaö viröist
rétt aö taka þá ákvöröun strax?
Annar munur kom einnig
greinilega i ljós á þingi Aspen
Institutes, sá, aö hugtökin llf og
dauöieigiekkiviöþjóöirá sama
hátt og einstaklinga. Gerald
Barney hjá The Rockefellert
Brothers Fund benti á þaö, aö
þjóöir deyi ekki út, þær hverfi
ekki. Og þaö aö neita þeim um
aöstoö kemur ekki í veg fyrir, aö
þær séuvandamál f framtlöinni,
heldur þvert á móti, þvi aö þaö
getur valdiö óeiröum og upp-
reisn.
Dr. Forrester, sem haföi sýnt
töluveröan áhuga á „triage”,^
þegarhann kom á þingiö í Balti-
more, viröist hafa oröiö fyrir
hugarfarsbreytingu þar, meöan
á umræöum stóö, þvi aö þegar
greinarhöfundur ræddi viö hann
siöar, sagöi hann þaö sama og
hr. Barney haföi sagt. Þaö var
langtfrá þvi, aö hann væri hætt-
ur siöfræöilegum mótbárum
sinum um þaö, hvort gagn væri
aö aöstoöinni, en samt sagöi
hann: „Nauösynleg afleiöing
„triage” hlýtur aö veröa sú, aö
til séu þeir, sem lifa þetta af, ef
þeim er hjálpaö, og aörir, sem
ekki gera þaö, ef þeir fá enga
hjálp. Hvorugt þetta er þó satt.
Mér viröist, aö þeir, sem viö
hjálpum, lifi ekki frekar af en
þeir, sem viö hjálpum ekki.
Vandamálin i dag eru aö miklu
leyti skyld fyrri tilraunum okk-
ar til misheppnaörar aöstoöar.”
Hluti drungans, sem nú grúfir
yfir, kemur fram í siendurtekn-
ingu a.m.k. smábrots af kenn-
ingudr. Forresters — þvl, aö fé-
lagslegar stefnur hafa ekki tek-
izt sem skyldi, a.m.k. ekki eins
og taliö var. En jafnvel hann er
sagöur hafa fariö frá Aspen
Institute meö þá von i huga, aö
tölvur hans gætu fundiö leiöina
til aö hjálpa, svo vel tækist
A meöan grandskoöa stjórn-
málamenn sálir sinar til aö
reyna aö ákveöa, hvaö viö get-
um og eigum til aö stööva hung-
ursneyöina betur en meö þvi aö
sullast frá einni kreppu til ann-
arrar. Sumir gera sig ánægöa
meö aö nota úrvalskenninguna
sem siöfræöilega svipu.
Aörir, sem harma þessa skoö-
un, halda því fram, aö offjölgun
I vissum heimshlutum hafi get-
aö þrengt leitun aö svari út fyrir
ramma heföbundins frelsis-
mats. Nokkrir minntust á Kina.
Þaö er enginn efi á þvi, aö flest-
ir, sem þaögeröu, telja þvingaö
þjóöfélag Ktoverja óþolandi, en
þeir veita þvi athygli, hve llfs-
kjör I Kina hafa batnaö og hve
mjög hefur dregiö úr barnsfæö-
ingum og finnst þvinganir fé-
lagslega séö betri en niöurlæg-
ing og dauöi milljóna.
Margir þessara manna héldu
þvl samt fram, aö mun meira
væri hægt aö gera til aö draga
úr hungursneyö af auöugum
þjóöum heimsins innan hefö-
bundinna siöfræöilegra tak-
marka en gert heföi veriö. Þaö
er svo annaö mál, hvort Banda-
rikjamenn og fleiri stórveldi
vilja takast þaö á hendur.
Margir létu I ljósi efasemdir um
þaö. Samt var þaö yfirleitt álit
manna, aö ef menn sneru baki
viö sveltandi þjóöum heims,
vegna þess aö þeir heföu ekki
þrek til aö leggja fram nauösyn-
lega aöstoö, hvaö sem hún kost-
aöi, yröi þaö á kostnaö sjálfsá-
lits, hvernig svo sem þaö yröi
réttlætt siöfræöilega séö. Eða
eins og Daniel Patrick Moyni-
han, félagsfræöingur, sagöi:
„Viö veröum aö horfast i augu
viö þá staöreynd, aö viö erum
öðruvlsi, en viö héldum, aö viö
værum.”
tflDHORF 7
Islenskubættir Albyðublaðsins
eftir Guðna Kolbeinsson
Þættinum hefur borist bréf:
.„I fréttum útvarpsins I vetur
vitnaöi fréttamaður til
starfsmanns i utanrlkis-
ráðuneyti breta i London, og
hefur eftir honum efnislega
þetta:
„Breska ríkisstjórnin fagnar
því að framkvæmdastjóri
NATO skuli fara til íslands en er
ekki of bjartsýn á árangur af
þeirri för.”
Vitanlega er atviksoröið of I
þessari setningu ekki einungis
tilgangslaust, heldur er þvi of-
aukiðog reyndar til stórra lýta.
Þaö eru aö mlnum dómi engar
ýkjur aö telja aö meö þessu sé
veriö aö skemma Islenska
tungu. Sú merking — ef nokkur
er— sem bretar leggja I oröið of
I oröasambandinu „not too
optimistic” er fjarri þvi aö eiga
heima i islensku máli. í
islensku máli hefur oröið of
alveg sjálfstæöa og aukandi
merkingu sem ekki á viö á þess-
um staö. Það ber ekki vott um
sterka málkennd að finna þetta
ekki, heldur leggjast flatur
undir bresku áhrifin. Þetta
dæmi er siður en svo einsdæmi.
Þaö leynir sér vlst ekki aö ég
er meira en litiö sár við frétta-
menn útvarpsins fyrir þetta.
Þaö kemur til af þvi aö til þeirra
verður að gera meiri kröfur en
ýmissa annarra. Abyrgö þeirra
er um leiö jafnvel enn meiri en
annarra fréttamanna.”
Ég er sammála bréfritara um
að réttmætt sé aö gera miklar
kröfur til fréttamanna útvarps-
ins. En hinu er ég á engan hátt
sammála að þessi beina þýöing
sé aöför aö islenskri tungu. Til
eru i málinu hliöstæö oröa-
tiltæki; svo sem: Hann er ekki
of haldinn af þessu, sem merkir
aö hann sé ekki mjög vel
haldinn eða aö hann sé alls ekki
vel haldinn af þessu> á sama
hátt og þaö aö breska rikis-
stjórnin sé ekki of bjartsýn
merkir aö hún sé ekki mjög
bjartsýn eöa á engan hátt bjart-
sýn. — Ordráttur af þessu tagi
hefur tiðkast i islensku frá upp-
hafi og sé ég ekki ástæöu til aö
amast við þessari málnotkun.
Býsna algengt er að karlkyns-
orð, sem enda á -uri nf. og þf.
ft., fái kvenkynsgreini i
þolfallinu. Er þá sagt: Ég hitti
bændurnar i staö: ég hitti
bændurna; hann krosslagði
fingurnar i staö fingurna
o.s.frv.
Samt sem áður halda þessi
orð áfram aö vera karlkyns i
málvitund manría. Fólk segir
ekki: sérðu þær ef átt er viö
bændur, fingur bræður eöa
önnur orð af þessu tagi. — Þó er
hérein undantekning á; margir
tala ævinlega um þær fæturnari
stað þá fæturna. Raunar mun
ekki rétt aö segja „margir” i
þessu sambandi; þvi að flestir
tala hvorki um þær fæturnar né
þá fæturna heldur um þær
lappirnar.
Ugglaust er það hin
vandasama beyging orðsins
fótur sem veldur minnkandi
notkun þess, — -en slikt er léleg
afsökun gáfaðri þjóö.
Minnumst þess að til eru fleiri
fæturen gullfóturinn og hagfót-
urinn — og að þeir fætur eru lika
karlkyns.
Of máske ofaukið?
Nýskipan ferðamála
1 mal sl. voru samþykkt á Al-
þingi ný lög um skipulag feröa-
mála. Samkv. lögunum fer
Feröamálaráö Islands meö stjórn
feröamála undir yfirstjórn Sam-
gönguráðuneytisins. Verkefni
ráösins, eins og þau eru talin upp I
lögunum, eru þessi:
1. Skipulagning og áætlanagerö
um Islenzk feröamál.
2. Landkynning.
3. Þátttaka i fjölþjóölegu sam-
slarfi um feröamál.
4. Aöstoö viö einstök feröamála-
félög og starfsemi þeirra.
5. Skipulagning náms og þjálf-
unar fyrir leiösögumenn skv.
sérstakri reglugerö þar aö lút-
andi.
6. Forganga um hvers konar
þjónustu- og upplýsingastarf-
semi fyrir feröamenn.
7. Samstarf við náttúruverndar-
ráð og aöra hlutaöeigandi aö-
ila um aö umhverfi, náttúru-
og menningarverðmæti spill-
ist ekki af starfsemi þeirri,
sem lög þessi taka til.
8. Frumkvæöi um fegrun um-
hverfis og snyrtilega um-
gengni á viðkomu- og dvalar-
stööum feröafólks.
9. Könnun á réttmæti kvartana
um misbresti á þjónustu viö
feröamenn.
10. Undirbúningur og stjórn al-
mennra ráðstefna um feröa-
mál, sem haldnar skulu eigi
sjáldnar en annaö hvort ár.
11. önnur þau verkefni, sem
FeröamMaráöi eru falin meö
lögum þessum eöa á annan
hátt.
I ráöinu eiga sæti 13 fulltrúar,
þar af þrir skipaðir af ráöherra
án tilnefningar, en tiu eru skipaö-
ir samkvæmt tilnefningu.
Hefur nú veriö gengiö frá skip-
un ráösins til næstu fjögurra ára
frá l.þ.m. aö telja. Eftirtaldir aö-
ilar eiga sæti i ráöinu sem aöal-
menn:
Skipaöir af samgönguráöherr
án tilnefningar: Heimir Hannes-
son, lögfr., sem jafnframt hefur
veriö skipaöur formaöur Feröa-
málaráösj Þóröur Einarsson,
deildarstjóri, varaformaöur? As-
laug Sigurgrimsdóttir, kennari.
Skipaöir samkvæmt tilnefn-
ingu: Teitur Jónasson, bifreiöa-
stjóri, fyrir Félag hópferöarétt-
hafa, Steinn Lárusson, fram-
kvæmdastj., fyrir Félag isl.
feröaskrifstofat Birna G. Bjarn-
leifsdóttir, leiösögumaöur, fyrir
Félag leiösögumanna; Agúst Haf-
berg, framkvæmdastjóri, fyrir
Félag sérleyfishafa? Lárus Otte-
sen, framkvæmdastjóri, fyrir
Ferðafélag Islands, Birgir
Þorgilsson, sölustjóri, fyrir Flug-
leiöi h.f., Arni Reynisson, fram-
kvæmdastjóri, fyrir Náttúru-
verndarráö-, Magnús E. Guöjóns-
son, framkvæmdastjóri, fyrir
Samband isl. sveitarfélagaj Þor-
valdur Guömundsson, forstjóri,
fyrir Samband veitinga- og gisti-
húsaeigenda; Magnús Gunnars-
son, framkv.stjóri, fyrir Arnar-
flug h.f., Flugfél. Vængi h.f. og
Flugfél. Noröurlands.
Jafnframt hefur Lúövig Hjálm-
týsson veriö settur til aö gegna
starfi ferðamálastjóra frá 1. þ.m.
Fyrsti fundur hins nýskipaöa
Feröamálaráös veröur nk.
fimmtudag, 8. júli.