Alþýðublaðið - 23.09.1976, Blaðsíða 5

;!5&- iFimmtudagur 23. september 1976
VETTVAIMGUR 5
Skáklist framtíðarinnar
(Kafli úr bókinni
„Dásamlegur og spenn-
andi heimur” eftir
sovézka stórmeistarann
D. Bronstein og G.
Smoijan, cand.phil. Bók
þessi er væntanleg á
næstunni hjá útgáfufor-
laginu „Znanie” (Þekk-
ing) i Moskvu.).
Það sem við vitum
um skáklist i dag er að-
eins byrjunin. Hvað
biður okkar i framtið-
inni? Hvemig verður
skáklistin eftir árið
2000? Hvert verður
hlutverk hennar, og
mun fólk halda áfram
að sýna henni áhuga?
Þegar rætt er um
framtiðina er hug-
myndaflugið sett i
gang. Kannski er það
þess vegna sem okkur
finnst svo skemmtilegt
að spá og heyra aðra
spá um framtiðina. Við
göngum út frá þvi sem
visu að andleg þróun
okkar muni i fram-
tiðinni auka sifellt á-
huga okkar á skáklist-
inni.
Skák er i sjálfu sér ekki flókið
fyrirbæri, en býr yfir óendan-
legri dýpt. Enn þekkjum við
engan skákmann, jafnvel ekki i
hópi heimsmeistara, sem getur
strax að loknUm fyrsta leik lýst
meö orðum öllum möguleikum
sem hann sér fyrir sér. En ef
beztu skákmenn heims tefldu
„upphátt” og ef tal þeirra væri
tekið upp á segulband, þá gætu
Bronstein
allir heyrt hvað þeir hugsa fall-
ega. FIDE hefur ekki enn komið
auga á þennan möguleika:
skákmót talandi stórmeistara.
Engum vafa er þó undirorpið að
á slik mót myndi fólk þyrpast i
stórum hópum. Auk þess væri
hægt að nota sjónvarpstæknina
til að koma hugsunum meistar-
anna til fjöldans.
Hugsum okkur að i náinni
framtið færu að spretta upp
skákleikhús, þar sem haldnar
væru sýningar, leiknar ævi-
sögur stórmeistaranna, osfrv.
Þar verður hægt aö sýna sam-
timis merkustu skákeinvigin.
Með þvi að nota sima- eða sjón-
varpstækni verður mögulegt að
sýna skákir sem verið er að
tefla i öðrum borgum, á 20,40
eða jafnvel 100 töflum. Þá verð-
ur hægt að skipuleggja fjöltefli
og spurningakeppni og yfirleitt
er engin hætta á öðru en að
skákmönnum detti margt I hug
þegar þeir eignast sitt eigið hús!
I sliku húsi yrði staðsett út-
gáfufyrirtæki, skákskóli, svik—
myndasalur þar sem sýndar
yrðu myndir af skákeinvigum
sögunnar og einnig fréttamynd-
ir. Þar yrði einnig fjölteflissal-
ur þar sem fólk ætti þess kost að
tefla við stórmeistara eða tölvu.
Þar væri einnig hægt að skoða
sjónvarpskassettur i litum af
helztu skákum sögunnar.
Börn framtiðarinnar munu
hlusta á útskýringar sér-
fræðinga á sama hátt og þau
hlusta nú á ævintýrið um Hans
og Grétu. Það sem okkur finnst
stórkostlegt i skák okkar tima
mun þeim finnast heldur lítils
virði, og mistök okkar munu
virðast þeim bera vottum mikla
heimsku.Þau munu nefnilega
kunna miklu meira I skák en
við.
Auk þess verður komið á
„heimilisþjónustu” i þessu
skákleikhúsi framtiðarinnar.
Þá getur fjölskyldan haldið
kyrru fyrir heima og veriö i
simasambandi við skáktölvu.
Siöan sendir tölvan reikning
fyrir orkuna sem notuð var, og
með reikningnum fylgir afrit af
skákinni þegar leiknar hafa ver-
ið nokkrar slikar skákir verður
hægt að setja þær saman i bók
og bera bókina saman við eldri
skákbækur. Þá mun kannski
koma i ljós að tölvunum fer
meira fram i skák en fólkinu.
Tölvumót verða þá jafnalgeng
og spretthlaup er núna, og allir
munu hafa aðgang að skák-
tölvu.
Eftilvill verður skáklist fram-
tiðarinnar allt öðru visi að
formi en sú skák sem við
þekkjum i dag. Margar tillögur
hafa komið fram um breytingar
á skáklistinni, en af þeim nýj-
ungum nefnum við hér aðeins
eina. Fyrir u.þ.b. f jörutiu árum
stakk Albert Einstein uppá þvi
að þrividd yrði tekin upp i skák-
list. Leitt er til þess að vita, að
þessi tillaga hefur ekki ver-
ið tekin til raunhæfrar at-
hugunar. Það gæti orðið verð-
ugt verkefni fyrir Einstein-
stofnunina i Paris að skipu-
leggja þrividdarskákmót, þar
sem taflmennirnir hreyfðust i
lausu lofti. Það yrði áreiðan-
lega spennandi leikur. Ahorf-
endum væri hægt að koma fyrir
hvar sem væri i salnum, og til
þess að sýna þessa skákkeppni
þyrfti að nota tæki á borð við
þau sem notuö eru f stjörnuturn-
um.
Breytingarnar sem hafa orðið
á skáklistinni eru umfram allt
tengdar tækninni viö að færa
leikina yfir á sýningartöflu.
Fyrir u.þ.b. tuttugu árum fann
litt þekktur uppfinningamaður i
þýzku smáþorpi upp einfalda
segulaðferð til að færa leikina á
sjálfvirkan hátt yfir á stórt
sýningartjald. En hvorki þessi
uppfinning né aörar svipaðar
hafa orðið að raunveruleika.
t framtiðinni verður þessu
öðruvisi háttað. Þá veröa risa-
stórar sýningartöflur i litum i
skákleikhúsunum. Við hlið
þeirra veröa minni töflur, þar
sem meistararnir geta sýnt á-
horfendum áætlanir sinar og
hjálpað þeim til að skilja gang
leiksins. Taflmennirnir munu
synda mjúklega úr einum reit i
annan og skilja eftir sig ljósrák
svo áhorfendur geti fylgzt með
leiö þeirra.
Skáklist framtiðarinnar verð-
ur listgrein fyrir fjöldann.
Hennar verður notið i stórum
sölum þar sem allir viöstaddir
verða þátttakendur i sameigin-
legu sköpunarstarfi, einsog
lifandi risatölva.
Beztu skákmenn heims geta
nú þegar séð fyrir nýbyrjaða
skák, allt til enda. En erfitt er
aðhalda fastvið áætlanir sinar,
standa af sér allar árásir and-
stæðingsins og láta ekkert
glepja sér sýn.
Nú á dögum reynist
sigurvegarinn oft vera sá sem
ekki gerir slikar áætlanir langt
fram i timann, heldur hugsar
aðeins einn leik i einu. Þeir
veröa yfirleitt ekki fyrir von-
brigðum, enda eru þeir ekki á
höttunum eftir hámarksár-
angri. Þeir aðhyllast skyn-
semisstefnuna. Slikir skák-
menn hafa ekkert á móti þvi að
endurtaka gamla leiki, sem
þeim hafa gefizt vel ,áður.
Sá sem vill ráða yfir þekkingu
á þeim aðferðum sem leiða til
sigurs verðurað skilja um hvaö
baráttan snýst, hvert vörninni
er beint og hvað það er sem
ráðizt er á. En þetta er ekki
nóg. t viðbót þarf að vera til
staðar brennandi áhugi, hug-
myndaflug, vilji, ieitarástriða
og löngun til að finna réttu
iausnina, auk samkeppnisanda.
Þegar allt þetta er fyrir hendi,
fæðist skáksnilhngur.
Ef litið er i gömul skáktimarit
og bækur má sjá sannkallaða
byltingu sem orðið hefur i skák-
inni. Frumstæður leikur er
orðinn að háþróaðri listrænni
visindagrein. Um leið sjáum viö
að óhugsandi virðist vera að
nokkurn tima rætist draum-
urinn um hinn ósigrandi skák-
mann. Aðeins vélar munu ná
þeim árangri. Enn mun þó liða á
löngu þar til vélarnar geta fetaö
ó fótspor lifandi skákmanna, og
skákmeistarar munu enn um
langa framtið geta þróað hæfi-
leika sina og kynnt sér stöðugt
nýja möguleika skák-
listarinnar.
Höfundar þessarar bókar eru
þess fullvissir, aö skáklistin
verður jafnsjálfsagður hluti af
menningarlifi fólks i framtið-
inni og lestur sigildra ljóða og
neyzla tónlistar er nú. Eftilvill
verður ekki nema ein minuta i
mannsævinni helguð skákinni,
en við getum gert okkuránægða
með það, þvi að ein minúta þá
verður jafninnihaldsrik og heil
öld er núna.
(apn;
Taimanov
kemur og þjálf-
ar íslenzka
skákmenn
Eins og fram kom f fréttum i
sumar er von á sovézka stór-
meistaranum Mark Taimanov
hingað til lands og er ætlunin að
hann leiöbeini og þjálfi hér Is-
lenzka skákmenn. Um tima var
nokkuð óljóst hvort af þessu yröi,
en á föstudaginn var barst stað-
festing á að vænta megi komu
hans. Skákfélagið Mjölnir gengst
fyrir komu hans hingaö og hefur
það notið góðrar aðstoðar og
milligöngu Friðriks Ólafssonar i
málinu.
Ekki er endanlega ákveöiö hve-
nær Taimanov kemur, en alla
vega verður það fyrir áramót og
mun það koma i ljós innan tiðar
þegar gengið verður frá samn-
ingum.
Taimanov hefur haldið sig i
hópi fremstu skákmanna heims
nú siðustu tvo áratugina og er þvi
mörgum góðkunnur. Hann hefur
einu sinni komið hingað til lands
er hann tefldi á Reykjavikur-
skákmótinu 1968, en þar sigraði
hann ásamt landa sinum
Vasjúkoff með 10.5 vinningum,
þriðji var Friðrik með 10
vinninga.
Hugmynd Skákfélagsins
Mjölnis með komu Taimanovs er
að reyna að bæta nokkuð
þjálfunarvandamál skákmanna,
en þessi þáttur hefur verið van-
ræktur nokkuð og ekki haldizt I
hendur við þróunina i öðrum
greinum iþrótta.' Starf
Taimanovs verður þvi tviþætt,
annars vegar mun hann þjálfa
meistaraflokksmenn og hins veg-
ar kenna islenzkum þjálfurum
góðar starfsaðferðir og leggja
þannig grunn að áframhaldandi
þjálfunarstarfi. Sovétmenn hafa
lagt mikla áherzlu á þessi mál og
náð góðum árangri.
Von er að sem flestir notfæri
sér tilsögn meistarans þvi hér er
um einstakt tækifæri að ræða.
Þá er ljóst.að erfitt verður að
fjármagna dvöl Taimanovs hér
og hefur félagið þegar hafizt
handa um lausn þess máls. Einn
fyrsti liður i fjáröfluninni verða
tekjur af hraðmóti, sem haldið
verður dagana 26. og 28. sept. og
lýkur sunnudaginn 3. okt. Tefldar
verða stuttar skákir, 7 umferðir
eftir Monrad-kerti. Þátttöku er
hægt aö tilkynna i simum 81817,
42768 og 26261 og þar má einnig fá
nánari upplýsingar um mótið.
Félagið vill hvetja alla, er á-
huga hafa á komu Taimanovs
hingað og njóta vilja tilsagnar
hans, til þátttöku i mótinu, enda
opið öllum.
(Fréttatilkynning frá Skákf-
elaginu Mjölni).
í>0
Sjá einnig
skákþátt á
næstu síðu