Alþýðublaðið - 10.11.1976, Qupperneq 5

^laSfð* Miðvikudagur 10. nóvember 1976
ÚTLÖND 5
Sambúð Carters og þingsins
verður enginn dans á rósum
Samsetning hins nýja fulltrúaþings
Bandaríkjanna er merkilega lík því
þingi, sem nú lætur af störfum, ef tekiö
er tillit til styrkleika flokkanna. Demó-
kratar halda yfirburöameirihluta, bæði i
öldungadeildinni og fuIItrúadeiIdinni.
Þeir áttu 290 fulltrúa á þingi, eða tvo
þriðju meirihluta, en nú hefur þeim
áskotnast tveir eða þrir til. I öldunadeild-
inni er hlutfallið óbreytt. En samt hafa
þar orðið miklar breytingar. Demó-
kratar hafa nú unnið aftur sjö þingsæti,
sem repúblikanar fengu frá þeim i kosn-
ingunum 1970 (þar er kosið til sex ára —
þriðjungur þingsins annað hvert ár) og
repúblikanar hafa unnið jafn mörg sæti
frá demókrötum.
Á hugmyndafræðilegum mæli-
kvarða, ef hægt er að berg slikan
að bandariska þinginu, stendur
hið nýja þing nokkru meira til
vinstri en hið gamla. Það er
einnig að sjálfsögðu yngra, og að
þessu sinni eru þar komnir til
þings menn, sem kunna að teljast
Carter hefur að undanförnu verið í viku „frii” ef
það er hægt að kalla það fri að undirbúa flutning
sinn i Hvita húsið og velta vöngum yfir hverja velja
skuli i hið nýja ráðuneyti.
óútreiknanlegir. En í fljótu bragði
er erfitt að átta sig á þvi hvaða
vindar muni blása um Capitol-
hæð. Frjálslyndir þingmenn, svo
sem Joseph Montoya frá New
Mexico, Gale McGee (Wyoming),
Frank Moss (Utah) og John
Tunney (California) hafa orðið að
vikja fyrir ihaldssamari nýliðum
úr röðum repúblikana. En þá
hafa lika nokkrir hægrisinnaðir
repúblikanar lent utandyra.
Meðal þeirra sem biðu ósigur
voru William Brock III
(Tennessee), Robert Taft Jr.
(Ohio) og James Buckley (New
York).
Arftakar tveggja þessara sem
kveðja munu væntanlega láta
nokkuð að sér kveða, en það eru
arftakar Tunneys og Buckleys.
Frá Californiu kemur nú til þings
hinn sjötugi japanskættaði S.I.
Hayakawa, en frá New York
Daniel Patrick Moynihan, sem
kunnur er fyrir störf sin (og stór-
yrtar yfirlýsingar) sem sendi-
herra USA hjá Sameinuðu
þjóðunum. Báðir eru þeir
háskólaprófessorar.
Hayakawa varð þjóðkunnur á
siðasta áratug, þegar hann gagn-
rýndi bandariska skólanema af
jafn mikilli hörku og Moynihan
sakaði riki þriðja heimsins og
kommúnistaveldin á vettvangi
SÞ. Báðir fara þessir prófessorar
sinar eigin leiðir i pólitik, eru
frjálslyndir á sumum sviðum,
en ihaldssamir á öðrum.
Báðir munu' þessir nýju sena-
torar auka litskrúð þinghússins,
en vart er að vænta að áhrif
þeirra verði jafn mikil og um-
stangiö, sem mun fylgja þeim.
Daniel Patrick Moynihan frá New York og S.I.
Hayakawa frá Kaliforniu. Litrikir menn, sem nú
koma á þing og eiga eftir að lífga upp á lifið i þing-
sölunum.
Neitunarvaldið
daglegt brauð
I forsetatið sinni hefur Gerald
Ford beitt neitunarvaldi gegn
samþykktum þingsins meira en
sextiu sinnum. Eins hefur þingið
oftar en einu sinni hafnað til-
mælum forsetans. 1 fyrsta sinn i
átta ár sezt nú i Hvita húsið for-
seti,sem er isama flokki og þing-
meirihlutinn. Augljóst er að sam-
starf þingsins og forsetans verður
núbetra en það var i tið Nixons og
Fords, en vart er að búast við að
sambúð Carters og þingsins verði
neinn eilifur dans á rósum þegar
hveitibrauðsdagarnir eru úti.
Til þessara ályktana liggja
gildar ástæður. Til að mynda
skuldar þingið Carter ekki nokk-
urn skapaðan hlut. Enginn þing-
mannanna var kjörinn vegna
Carters. Það var engin Carter-
bylgja i kosningunum i siðustu
viku, og hinn nýi forseti sópaöi
ekki flokksbræðrum sinum inn i
þingið eins og Lyndon Johnson
gerði árið 1964 og Dwight Eisen-
hower árin 1952 og 1956.
Þvert á móti er ástæða til að
ætla að Carter hefði ekki unnið
nokkur fylki, ef ekki hefðu komið
til vinsælir þingmenn demókrata
i viðkomandi fylkjum. William
Promire i Wisconson er dæmi um
slikt.
Þá er ástæða til að ætla að þetta
nýja þing verði sjálfstæðara og
þar sitji nú fleiri þingmenn, sem
láta eigin sannfæringu sitja i
fyrirrúmi fyrir flokksböndum.
Ahrifalitlir leiðtogar demókrata
eins.og Carl Albert, forseti
fulltrúadeildarinnar og Mike
Mansfield, formaður þingflokks
demókrata i öldungadeildinni,
munu nú vikja fyrir annars konar
þingmönnum. ,,Tip” O’Neill
verður arftaki Alberts, en i senat-
inu stendur slagurinn milli Ro-
berts Byrd frá Vestur-Virginiu og
Huberts Humphrey frá Minne-
sota. Vegna vináttu og góðs sam-
starfs Humphreys og Walters
Mondale, hins verðandi vara-
forseta, vonast Carter að sjálf-
sögðu að Humphrey vinni
slaginn.
I þriðja lagi á eftir að reyna á
þau kosningaloforð Carters, að
hann ætli að höggva á rætur
„kerfisins.” Hann hefur lofað þvi
að fækka opinberum kontórum úr
1900 niður i 200, en tengsl ein-
stakra þingmanna við opinberar
skrifstofur hafa farið vaxandi, og
þeir hafa gegn um þær öðlast
aðstöðu og vald, sem þeir láta
ekki fúslega af hendi. Carter er
óþolinmóður við þá, sem honum
finnst vera i vegi sinum, og þegar
hann ætlar að fara að skera niður
i ríkisrekstrinum, þá eiga margir
þingmenn eftir að verða i vegi
hans. Bæði demókratar og repú-
blikanar. Þá þarf hann að gera
upp við sig hvort hann ætlar að
sætta sig við málamiðlun til að
halda sambúöinni góðri. —BS
Ostur er byggingarefni. Hann hefur meira af
kalki en flestar aðrar fæðutegundir. Hvort
sem þú ert að byggja hús, fyrirtæki eða
þjóðfélag, þarftu umfram allt að ,s
byggja sjálfan þig upp, athafnavilja,
kjark, hæfni og umfram allt, rjóm- V
ann út á lífið ... hæfi- Jy '
leikann til að brosa. 1f .11'

J