Alþýðublaðið - 23.07.1977, Síða 6

6
Laugardagur 23. júlí 1977.
[ EINAR þ. MATHIESEf FORR 1. HJÓLHÚSAKLÚBBSINS: ]
í síðasta tölublaði
Caravans, félagsblaðs
Hjólhúsaklúbbs tslands,
ritar Einar Þ.
Mathiesen formaður
klúbbsins grein, þar sem
hann rekur gang bil-
ferjumála hér á landi. í
greininni ræðir hann um
Akraborgina, Herjólf og
Smyril, rekur aðdrag-
andann að stofnun
hlutafélagsins Bifrastar
og segir þar m.a. að
stjórnvöld hafi reynt að
bregða fæti fyrir stofnun
félagsins og kaup þess á
bilaflutningaskipi. Segir
Einar, að fyrir nokkrum
árum hafi hugmyndin
um kaup á bilaflutn-
ingaskipi fyrst komið
fram, en þá hefi verið
hætt við framkvæmd,
þar sem Eimskipafélag-
ið lækkaði skyndilega
flutningsgjöld um 25%.
Þá ræðir Einar um
Ferjunefnd Norður-
landaráðs, sem starfað
hefur undanfarin ár, til
að kanna möguleika á
samgöngubótum milli
Norðurlandanna, sér-
staklega með það i huga
að tengja Færeyjar og
ísland betur hinum
Norðurlöndunum. Segir
Einar, að ef allt ganguað
óskum ætti samnorræn
bilaferjá að geta hafið
siglingar árið 1980 og
verði útgerðarstöð henn-
ar að likindum i Færeyj-
um, „enda hafa
Færeyingar skotið okk-
ur Islendingum aftur
fyrir sig i ferjumálum...
og hafa miklu meiri
reynslu en við á þessu
sviði”.
Einar Þ. Mathiesen kemst að
þeirri niðurstööu, að sl. 2 ár hafi
lofsvert framtak átt sér stað i
samgöngumálum íslendinga og
ánægjuleg þróun. En þar beri
einn skugga á, sem sé hinn þungi
„þyrnirósarsveín” óskabarns
þjóðarinnar, Eimskipafélags Is-
lands.
Alþýðublaðið hefur fengið leyfi
til aö birta þann hluta greinar
Einars, sem fjallar um þróun
Eimskipafélagsins, og fer hann
hér á eftir.
„Eins og rakið hefir verið i
köflunum hér á undan hefir átt
sér stað ánægjuleg þróun og lofs-
verð framtök i samgongumálum
okkar íslendinga á s.l. 2. árum.
Þrátt fyrir þessa ánægjulegu
þróun ber þar óneitanlega stóran
skugga á, en þaö er hinn þungi
„ÞYRNIRÓSARSVEFN” óska-
barns þjóöarinnar, Eimskipafé-
lags íslands.
Eimskipafélag Islands var
stofnað 17. janúar 1914.
Geysimikil og almenn þátttaka
var i stofnun þessa mikla þjóð-
þrifa fyrirtækis. Strax á fyrsta
ári, eða i byrjun marz 1914, eru
undirritaöir samningar um kaup
á 2 skipum til siglinga til og frá
Islandi. Þann 16. april 1915 kemur
svo Gullfoss til landsins við mik-
inn fögnuð landsmanna.
Sigurður Eggerz þáverandi
ráðherra íslands sagði m.a. i
ræðu sinni við komu skipsins:
„tslendingar, Gullfoss er kominn
heim yfir hafið. Siglingadraumar
islenzku þjóðarinnar eru að ræt-.
ast. Það er bjart yfir Eimskipafé-
laginu idag. Það er bjartyfir þjóð
vorri, þvi þetta félag er runnið af
samúð allrar þjóðarinnar. Þjóðin
hefir ekki aðeins lagt fé i fyrir-
tækið, hún hefir lagt það sem
meira er, hún hefir lagt vonir sin-
ar i það.”
Það má með sanni segja að is-
lenzka þjóöin lagði allt sitt fram
til hins nýja félags.
Engin þjóð skilur betur mikil-
vægi siglinga en afskekkt eyþjóð.
Mikilvægi siglinga fyrir sjálf-
stæði eyþjóðar er óumdeilalegt.
Þetta skildi islenzka þjóðin. Þetta
skildu þeir sem til forystu voru
valdir á stofnári Eimskipafélags
tslands. Eimskipafélag íslands
dafnaöi vel og skipastóll þess óx.
Það hlaut réttnefnið
„ÓSKABARN ÞJÓÐARINNAR”.
Bjartsýnin og kjarkurinn
ávöxtuðust glæsilega næstu 25 ár-
in eða fram til heimsstyrjaldar-
innar siðari. Þá verður að sjálf-
sögðu hlé á skipakaupum og
endurnýjun hjá Eimskipafélag-
inu, sem og öðrum á slikum tim-
um stórstyrjaldar.
Eftir styrjöldina hefst endur-
nýjun á skipastól félagsins og
verða þar á, að ýmsu leyti skiljan
leg mistök. Þá eru byggð skip
eftir hugmyndum og teikningum,
sem voru góðar og gildar á árun-
um 1930-1939, en ekki á árunum
1950-1960. Dettifoss, Goðafoss,
Lagarfoss og Gullfoss voru
byggðir eftir gömlum hugmynd-
um aldinna stjórnenda og stand-
ast ekki samtiðina, voru raunar
talin „15 ára gömul” þegar þeim
var hleypt af stokkunum.
Það má segja aðþá hafi sigið að
hinn þungi „ÞYRNIRÓSAR-
SVEFN” sem Eimskipaféiag
Islands sefur enn.
Dettifoss og Goðafoss voru
seldir og keypt nýtízkulegri skip,
sem vissulega var spor i rétta átt,
en reyndist þó aðeins augnabliks
brá. Sumarið 1973 siglir Gullfoss
nýi, eins og hann var kallaöur,
sinar slðustu áætlanir og siðan er
hann seldur.
Eina farþegaskip okkar Islend-
inga, sem þá sigldi milli Islands
og Evrópu, hvarf úr sögunni án
þess að nýtt skip kæmi i staðinp.
Engin tilraun er gerð til að halda
áfram farþegaflutningum milli
Islands og Evrópu. Slika tilraun
átti auðvitað að gera af hálfu
Eimskipafélags Islands og þá
meö nýtlzkulegu sniði, sem mikið
hefir rutt sér til rúms ÞEvrópu,
skip sem hvorttveggja eru, far-
þega- og bilferja.
En ekkert skeði og stjórnendur
Eimskips féllu endanlega I hinn
þunga „ÞYRNIROSARSVEFN”.
Meira að segja Lagarfoss, sem
teljast má 40-50 ára miðað við
teikningu, en skipið er gert fyrir
vöruflutninga og tekur 12 far-
þega, er enn I siglingum. Eim-
skipafélag tslands hafði um ára-
tugaskeiö verið sannkallaö óska-
barn Islenzku þjóðarinnar, en
slikri nafnbót hlýtur að fylgja
meira en hlunnindin ein. Það
nlýtur að fylgja þvl meira en
skattfrelsi um árabil og ýmis sér-
staða i fyrirgreiðslu. Það hljóta
að fylgja sliku nafni siðferðilegar
skyldur. Þær skyldur eru við upp-
runa félagsins, við það sjálft og
við íslenzku. þjóðina.
I dag á Eimskip ekkert far-
þegaskip en fyrsta skip félagsins
varfarþegaskip.Þaðmá segja að
timarnir hafi breytzt, nú ferðist
Islendingar með flugvélum. En
svo er þó ekki alfarið, þvi Islend-
ingar eru komnir yfir nýjabrum
flugsins og stór hluti fólksins vill
nú ferðast á sem hagkvæmastan
hátt, ekki bara fljótvirkastan.
Fólkið vill geta ferðast með
sina eiginbifreið til útlanda og Ut-
lendingar vilja ferðast með bif-
reiðar sinar til Islands. Þaö þarf
ekki neitt luxusskip til að leysa
þennan vanda, aðeins hagkvæmt
skip, sem getur verið bifreiða- og
fólksferja I senn og þar sem hægt
er að fá ódýrt fæði með sjálfaf-
greiðslu kerfi en ekki yfirfullt af
rándýru þjónustuliði, sem aðeins
eykur kostnað ferðamannsins.
Nú mundu einhverjir vilja
segja að farþegaskip, sem um
leið yrði bílferja og sigldi milli Is-
lands og meginlands Evrópu,
hefði ekki fjárhagslegan rekstr-
argrundvöll. Þessu er til að svara
að á sh’kt yrði að reyna og ekki er
útlitfyrirannaðen slikt geti látið
siggerast. Það er ekki alltafhægt
að gera hlutina á þurru eins og
það er kallað, það verður stund-
um að taka einhverri áhættu.
Þeirsem ekki eru tilbúnirtil að
taka einhverri áhættu af og til i
rekstri sinum eiga ekki að fást við
rekstur, þvi framfarir verða svo
takmarkaðar hjá slikum aðilum
eins og dæmin sanna hjá Eim-
skipafélagi Islands. Eimskipafé-
laginu erskylt að taka á sig þessa
áhættu og að minnsta kosti gera
tilraun og leigja til að byrja með
ferjuskip. Stjórnendur Eimskipa-
félags tslands eiga ekki að
stjórna ferðamáta islenzku þjóð-
arinnar. Eimskipafélagið á að
þjóna islenzku þjóðinni.
Færeyingar hafa gertlofsverða
tilraunsem virðist ætla að takast,
að minnsta kosti hafa þeir haft i
huga að bæta við ferjuskipaflota
sinn og beina einu skipanna ein-
göngu til Islands. Hvernig væri að
við tslendingar, sem eigum i
sameiningu Eimskipafélagið,
-eyndum að vekja stjórn og fram-
kvæmdastjórn þess af hinum
þunga „ÞYRNIROSARSVEFNI”
með þvi að láta siglingadrauma
islenzku þjóðarinnar halda áfram
að rætast.
f . —I.— — ...,1 II ,
Þymirósarsvefn
Eimskipafélagsins
Samnorræn bílaferja í gagnið 1980?
—
E.Þ.M.’
/n '