Alþýðublaðið - 05.04.1978, Blaðsíða 4

4*
Miðvikudagur 5. aprll 1978
alþýöU'
blaðíö
Útgefandi: Alþýöuflokkurinn. ,
Hekstur: Reykjaprent h.f. Ritstjdri og ábyrgöarmaöur: Arni Gunnarsson. Fréttastjóri: Einar Sigurðs-
son. Aðsetur ritstjtírnar er I Siöumúla 11, simi 81866. Kvöldsimi fééttavaktar: 81976. Auglýsingadeild,
Alþýðuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906. Áskriftar- og kvartanasimi: 14900. Prentun: Blaöaprent h.f.
Áskriftaverð 1500krónur á mánuði og 80krtínur ilausasölu.
Nú eiga vinnu-
veitendur
Núverandi ríkisstjórn
hefur verið fjandsam-
legri íslenzkri launþega-
hreyfingu en flestar ef
ekki allar ríkisstjórnir,
sem hér hafa setið að
völdum. Ástæðan er fyrst
og fremst sú, að við
stjórn er versta blanda í-
halds-ríkisstjórnar, sem
hugsanlega er hægt að
hræra saman.
Ríkisstjórnin hefur
nánast engin tengsl við
launþegahreyf ingarnar.
Hún er skilningssljó á
þarfir og afkomu hins
vinnandi manns. í hennar
augum eru launþegar
tæki til að afla verðmæta
og skapa þjóðarauð, en
þeir eiga ekki að hafa í-
hlutunarrétt um skipt-
ingu auðsins. Þegar svo
efnahagsvandamálin
hrannast upp er eina
lausnarorðið að skerða
kjörin.
Launþegar hafa sýnt
mikla þolinmæði i sam-
skiptum sínum við núver-
andi ríkisstjórn, sem
mótað hefur alla afstöðu
vinnuveitenda til samn-
ingagerðar. Vinnuveit-
endur hafa samið gegn
tryggingu ríkisstjórnar-
innar fyrir því, að þeir
bæru ekki skarðan hlut
frá borði. Þess vegna ber
ríkisstjórnin fulla ábyrgð
á kjarasamningunum og
gildi þeirra.
Þrátt fyrir það hefur
hún fádæma purkunar-
leysi brotið gerða samn-
inga með lagaboði. Laun-
þegahreyfingin á ekki
margra kosta völ í því
varnarstríði, sem hún
hefur verið neydd til að
hefja. Aðgerðir hennar
hafa verið umdeildar,
sem engum þarf að koma
á óvart í því öngþveiti
efnahagsmála, sem hér
er. Það breytir hins vegar
engu um það, að mikill
meirihluti þjóðarinnar
hef ur mikla andúð á van-
hugsuðum valdboðum
ráðherranna.
Alþýðublaðið hefur
margoft bent á það, að
eina færa leiðin til að
firra þjóðina þeim áföll-
um, sem átök á vinnu-
markaðnum hala tví-
mælalaust í för með sér,
er samningaleiðin. Laun-
þegahreyfingarnar hafa
ávallt verið boðnar og
búnar til að setjast að
samningaborðinu og
leysa deilumálin þar.
Ríkisstjórnin hefur ekki
séð ástæðu til að fara þá
leið. Hún hefur með
hroka og skilningsleysi
böðlast áfram í öllum
samskiptum sínum við
launþega.
Ef ríkisstjórnin hefur
nú ekki vit á þvi, að reyna
að koma í veg fyrir átök
með friðsamleri samn-
ingagerð, þá er það hlut-
verk vinnuveitenda að
hafa vit fyrir henni. Þeir
eiga nú þegar að hefja
viðræður við Verka-
mannasamband Islands
um bætur fyrir þá kjara-
skerðingu, sem ríkis-
stjórnin ákvað. í Verka-
mannasambandinu eru
þeir sem minnst bera úr
býtum í þjóðfélaginu og
þeir sem harðast verða
úti vegna kjaraskerðing-
arinnar. Manndómsbrag-
ur yrði af slíkri málaleit-
an vinnuveitenda og þeim
til álitsauka. Þeir vita,
sem og aðrir landsmenn,
að núverandi ríkisstjórn
er ófær um að stjórna.
Á sama hátt er það
skoðun Alþýðublaðsins,
að það sé mikið álitamál
hvort launþegahreyfing-
arnar eiga að hvetja
launalægsta fólkið í land-
inu til að vera í farar-
broddi þeirrar baráttu,
sem ekki síður kemur
þeim launahærri til góða.
Varnarbaráttu launþega
verður eð heyja með þátt-
töku þeirra allra. — En
hið endanlega lausnarorð
i því þjóðhættulega á-
. standi, sem ríkisstjórnin
hefur skapað með ein-
stökum klaufaskap, eru
kosningar þegar í stað.
—AG
Fagnadarefni álframleidenda
Verdlag hefur tvöfaldast
os nú framleitt af öllum mætti
Framleiðsla áls, sem
er einn léttasti og þjál-
asti málmur veraldar,
hefur löngum verið all
sveiflukennd. Nú er þó
svo komið, að það er
næstum eini málmur-
inn, sem framleiðendur
geta glaðzt yfir stöðug-
leika á verði á — hag-
stæðu verði.
Framieiðendur stáls,
zinks, nikkels og kop-
ars kvarta um sihækk-
andi tilkostnað og
lækkandi ágóða, en
framleiðendur álsins
hafa ekki undan að full-
nægja eftirspurn. Frá
1973 hefur verð á áli
hækkað úr 25 sentum
fyrir enskt pund i 53
sent fyrir sömu þyngd.
Að auki er það álit
ýmissa framleiðenda
álsins, að eftirspurnin
muni enn aukast miðað
við framleiðslugetu
svo, að snemma árs
1980 verði verðið komið
i 60 sent fyrir hvert lbs.
Gróði hinna „fjögurra stóru”
sem ráða um 3/4 af markaði f
Bandarikjunum, Alcoa, Alcan,
Reynolds og Kaiser hefur tekið
mikla uppsveiflu. Telja verður
það mjög svo hófsamleg um-
mæli hjá W.H.Crome George,
aðalframkvæmdastjóra Alcoa,
þegar hann segir á þessa leiö.
„Einu sinni á æfinni höföum við
verið heppnir! Nú er brautin
bein og greiö framundan!”
Telja veröur samt meö fullum
rökum, að hér sé ekki um að
ræða einskæra heppni. Fram til
1975 lögðu stærstu framleiðend-
urnir aðalkapp á að auka frem-
ur framleiöslugetuna en að
stinga gróöa i vasann. Jafnvel
þótt rikisstjórnir iðnaðarþjóða
keyptu drjúgt af áli til iönaðar-
þarfa, einkum hernaðarþarfa,
var samt um að ræða offram-
leiöslu, sem hélt veröinu niðri.
Haft er eftir aðstoöarfram-
kvæmdastjóra Alcan, sem selur
meira en fjóröung framleiðslu
sinnar á Bandarfkjamarkaöi, þó
fyrirtækið starfi i Montreal:
„Við gengum sannarlega um
okkar Gethsemane á fyrstu ár-
um hins áttunda tugar, einkum
vegna umframframleiðslu og
kepptumst við að gogga augun
hver úr öðrum. Það var dýr, en
dýrmæt lexia”.
Sala umframframleiöslu á
lágu verði var vissulega erfið
hnot að brjóta, en aö þvi loknu
kom að skipulagningu og stöðv-
un framleiðslugetunnar. Þar
kom til stóraukinn tilkostnaður
á byggingu álvera, veröhækkun
á hráefni og raforku til ál-
bræðslunnar. Allt þetta hefur
áorkað þvi, aö framleiðendur
hyggja ekki á frekari byggingu
slikra vera, þó framleiöslan
haldist raunar ekki að fullu i
hendur við markaðsmöguieika,
jafnvel svo á skortir um allt að
10%. Haft er eftir Cornell Maier,
forseta Kaiser fyrirtækisins, aö
drjúgum þurfi verðið á áli aö
hækka, til þess að réttlæta
byggingu nýrra verksmiðja.
1 stað þess að auka við fram-
leiðslugetuna hafa framleiðend-
ur ný snúiö sér að markaðsmál-
um og fjölþættari nýtingu fra-
leiösluvaranna. Það kostar
vissulega verulegar fjárfest-
ingu i allskonar vélum, en er
taliðmunu skila góðum arði. 011
slik framleiðsla iðnvarnings
styrkir einnig undirstöður verk-
smiðjanna fjárhagslega, þvi um
leið og þarfirnar aukast, eykst
einnig eftirspurnin.
Aöeins ein samsteypa, Amax,
hið mikla námufyrirtæki I
Bandarikjunum 1 félagi við
Mitsui & Co i Japan hafa þó lagt
i áætlanir um og væntanlega
ætla ekki að láta þar viö sitja,
ný álver i Oregon og Suður
Carolina. Það er um 800 milljón
dollara áhætta!
Eitt af þvi, sem veldur tregðu
álframleiðenda á þvi að leggja
úr i byggingu nýrra álvera, er
orkuskortur, sem flestum þykir
fyrirsjáanlegur ináinniframtið.
öryggisleysi i orkumálum,
vegna þverrandi orkulinda i
heiminum er þeim áhyggjuefni,
sem fleirum. Hér kemur einnig
til, að umhverfisverndarmenn
hafa beitt talsverðu afli til að
hamla gegn nýjum dlverum,
vegna mengunarhættu.
Líkleg framvinda, hvað
Bandarikin áhrærir er þvi, að
frekari framleiösluþurrð verði,
sem þýðir þá aukinn innflutn-
ing, þegar á niunda tug aldar-
innar. Ætla má, að sú staða geti
auðveldlega upp komið, að
framleiðendur flytji fram-
leiðsluver sin til annarra landa
og þá gjarnan til landa, sem
annaðtveggja eiga gnægðir hrá-
efna (bauxite) eða geta látið
ódýra orku I té og umfram allt
orku, sem byggja má á I fram-
tíðinni. Þar koma Braisia og
Astralls mjög til greina, sem
vatnsafli Amazon og úrani
Astraliu.
En grunnurinn er auðvitaö
hagstætt verðlag á álinu fyrir
framleiðendur, og þar þykir nú
óvenju bjart framundan.
Þýtt og endursagt úr Time.