Vísir - 14.08.1969, Blaðsíða 5

V í S IR . Fimmtudagur 14. ágúst 1969.
^VVVNA/WW'^AAAAA^VSAAA^AAA^AAArVVVVVVNAAAAAAAAAA^WVVVS^VVWV'
Er æskilegt að maðurinn
fái stjórn á veðurfarinu?
— Okkur gæti virzt jboð nú, en sérfræðingar eru i vafa
Tjaö er vafasamt hvort nokkuð
það, sem lýtur að stjórn
máttarvalda á heimi vortrm, hef
ur hlotið jafn almenna gagnrýni
og veöurfarið. 1 ranninni mun
varla tfl sá maður, sem ekki
treystir sér til að ráða þar bet-
ur — að minnsta kosti má gera
cáð fyrfr þvi, að þeir fyrirfinnist
ekki margir hér aunnanlands
þessa dagana, sem ekki eru þess
fdHvissir, að betur mundi fara,
ef þeim væri leyft að hafa hönd
i bagga með stjórninni á veðr-
áttunni.
Það kann því að láta undar-
lega í eyrum, þegar sérfræðing-
ar haida þvi fram, að maðurinn
hafi einmitt nm afl langt skeið
haft hönd i bagga með stjóm-
mni á veðurfarinu — og að þau
áhrif hans hafi i heifd veriö
harla neikvæð og óæskileg. Til
þeirra aðgerða mannsins megi
fyrst og fremst nefna mengun
loftsins á stórum svæðum og
eyðmgu skóga, en fleira kæmi
þar og tii grema.
Og enn kann það að láta und-
arlega í eyrum, aö minnsta
kosti eyr-unt okkar hér sunnan-
lands eins og ástatt er nú, að
það sé regnskorturinn, sem þjái
íbúa jarðar mest, og ef maður-
inn komist á lag með að hafa
fyrirfram ákveðna ibkitun hvað
snertir stjórnina á veðurfarinu,
þá muni hann fyrst og fremst
reyna aö stuðia að aukinni úr-
komu á stórum svæðum. En þar
segja vismdamennimir þá hættu
á næstu grösum, að ef takast
megi að auka úrkomu að mun á
vissum svæðum, hafi það i för
með sér minnkandi úrkomu á
öðrum landsvæðum, og verði því
að fara að öllu með gát —
mun meiri gætni, en maöurinn
hafi sýnt í umgengni sinni við
veðurfarið, ef svo má að orði
komast, margar undangengnar
aldir. Muni reynast erfiðast að
stöðva þau keðjuverkandi áhrif,
'sem sú umgengni hafi þegar
komið af stað, og örðugt sé að
gera sér grein fyrir hve öflugt
geti orðið áður en iýkur, takist
ekki að hafa taumhald á þeim.
Loftmengunin, sem áður er
getið, stafar fyrst og fremst af
uppstreymi frá stórborgum og
verksmiöjusvæðum. Þar er ekki
einungis um að ræða koiareyk
heldur og alls konar lofttegund-
rr, sem myndast við vinnslu þá
er fram fer i verksmiðjuhverf-
um. Ef til vili mætti draga til
muna úr þeirri mengun með
tæknilegum aðgerðum — en
hingað tfl hafa tæknilcgar að-
gerðir i því sambandi fyrst og
fremst niiðazt við að koma þess
um óæskilegu kifttegundum sem
hæst upp á við, þannig að þær
hefðu sem minnst áhrrf á and-
rúmsloftið í þeirri hæð sem mað
urinn andar því að sér. Og enn
^sem komið er, þá eru ailar
rannsóknir sem snerta áhrif
hinna ýmsu mengandi upp-
streymisefna á sjálft veðurfarið,
á byrjunarstigi, þött þar sann-
Flugvél dreifir silfur-iodidi á ský — önnur safnar sýnisbom-
itm af regninu.
ist vonandi máltækið gamla, að
hálfnað sé verk þá hafið er.
Eitt er það tækniráö, sem mað
urinn ræður þegar yfir til að
breyta veðri, og taisvert hefur
verið notað sums staðar — en
það er fólgið í því að strá efni
nokkru, sem nefnist silfur-iod-
ide, úr flugvél á ský og þoku-
bakka. Þaö hefur þau áhrif á
vissar skýjamyndanir, sem seið-
karlar með villtum þjóðflokkum
hafa löngum viijað ná með sær-
ingum sínum og dansi — það
myndar regn. Sé efninu dreift á
þokubakka, myndast þar glufur
á stórum svæðum. Hefur nú um
skeið verið gripið alloft til þessa
ráðs í þvi skyni að dreifa þoku
frá flugvölium, t.d. i Alaska og
gefizt vel við viss skilyrði.
En þá kemur trl greina og
ekki síður alvarlegt atriði, en
það, að samgöngur í lofti tefjist
vegna þoku. Sumir vísindamenn
óttast að efni þetta kunni aö
valda óheppilegri mengun á loft
inu og koma þar af stað ófyrir-
sjáanlegum keðjuverkunum þeg
ar frá líði. Þeirra á meðal for-
stöðumaðurinn við deild háskól-
ans í Winconsin ,sem kennd er
við umhverfisvísindi, dr. Freder-
ick Sergent. Hann kemst þann-
ig að orði, að enda þótt maður-
inn búi þegar yfir nokkurri
tækni tii að hafa ráðin áhrif á
veðurfarið, þá séu öll siik af-
skipti svo hættuleg, á meðan
ekki liggi staðbetri þékking á
eðli og lögmálum veöráttunnar
þeim til grundvallar, að vart sé
á það hættandi að beita þeirri
tækni að nokkru ráði. Veðurfar-
ið hefur svo mikil áhrif á aíla
líffræði umhverfisins, að allar
breytingar geta reynzt örlaga-
rikari en nokkum örar fyrir.
Rússneskir verkfræðingar
hafa komið fram með þá fræði-
legu tillögo, að gerbreyta öllu
veðurfari og loftslagi á norður-
hveli jarðar með stíflugerð á
Beringssundi, sem mundi ger-
breyta stefnti hafstrauma á
þeim slóðutn. Bandarískum og
rússneskum sérfræðingum ber
saman ura að tæknrlega skoðað
sé unnt að gera slika stíflu, einn
fg að hún mundi geta haft þau
áhrff, að heittemprað loftslag
myndaðist á norðurslóðum, sem
meðaí annars mundi gerbreyta
öilu gróðurfari þar. En þeir, sem
við umhverfisvísindi fást, telja
að slíkar breytingar gætu reynzt
stórhættulegar. Eins og nú er
ástatt í alþjóðamálum er og
l.arla ólíklegt að samstarf náist
iwn þær framkvæmdir í bráð, og
má kannski segja að fátt sé svo
með öliu illt að ekki boði nokk-
uð gott. Hins vegar eru hinir sér
fróðu menn allir á einu máli um
að vinda þurfi sem bráðastan
bug að þvi að rannsaka þau á-
hrif, sem maöurinn hefur þegar
haft óafvitandi aö kalla á veðr-
áttu og veðurfar, og koma f veg
fyrir, ef unnt reynist, þær keðju
verkanir af þeim sökum. Og um
leið beri að draga allar róttæk-
ar aðgerðir til áhrifa á veðurfar-
ið þangað til vitað sé hvem
dök þasr kunni aö draga, ef þeim
verðí beitt.
EINUM STAÐ
Fáið þér íslenzk gólfteppi frás
ZaP
ZLUirtta
Ennfremur ódýr EVLAN teppf.
SparicS tíma og fyrirhöfn, og verziiS á einum sfccf.
© Notaiir bílar til sölu
Höfum kaupendur aö Volkswagen og Land-
Rover bifreiðum gegn staðgreiðslu.
Til sölu í dag:
Volkswagen 1200 ’53 ’55 ’56’ 64
Volkswagen 1300 ’66 ’67 ’68
Volkswagen Fastback ’66
Volkswagen Microbus ’62 ’65
Volkswagen station ’66
Land-Rover bensín ’62 ’63 ’64 ’65 ’66 ’67 ’68
Land-Rover dísil ’62 ’66
Willys ’66.
Við bjóðum seljendum endurgjaldslaust af-
not af rúmgóðum og glæsilegum sýningarsal
okkár.
Seljum brund- og annað fyllingarefni á mjög hagstæðu verði.
Gerum tilboð i jarðvegsskiptingar og alla flutninga.
ÞUNGAFLUTNINGAR h/f . Sími 34635 . Pósthólf 741
UÓSASTILUNCAR
Bræðurnir Ormsson ht
Lágmúla 9, sími 38820.
(Beint á móti bensínstöö BP við Háaleitisbr.)
^A^AAAAAAAA^^^AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA/