Vísir - 20.03.1970, Blaðsíða 10

10
V 1 S I R . Föstudagur 20. marz MWO.
Minningarorð um
BrynjóK Beck
JXöfuöborgin okkar staekkar óö-
fhtga, en gamla Reykjavík
minnkar að sama skapi og tekur
ótrúlegum stakkaskiptum á skömm
um tíma. Reykjavík æskuára minna
var bara Vesturbær og Austurbær.
Nú eru hverfi og útborgir fleiri
en ég kann að nefna. Margt hefur
þar skeð til umbóta, og dug og
forsjá hefur þurft til að beina þrö-
un þeirra mála í farsæla átt. Eiga
þar ýmsir hlut að og allir þakkir
skilið.
Enda þótt ég sé fæddur í Skugga-
hverfinu, eins og það var nefnt í
þá daga, langt auslan Lækjar, þá
ólst ég upp í Vesturbænum og tel
mig Vesturbæing, en á raunar að-
eins góðar minningar úr Bjarnar-
borg og af Lindargötu frá þeim
árum og æskufélögum, sem enn
hefur haldizt trvggð við.
Bernsku- og æskuárin móta menn
ef til vill mest og þau hreinu og
einlægu vináttubönd, sem þá tengj-
ast, reynast oft íraustust. Svokall-
aða menntabraut mína hóf ég í
Barnaskóla Reykjavikur, sem síðar
gekk undir heitinu Miðbæjarskól-
inn, en hefur nú hafizt til hærri
vegs. Sá bekkur, sem ég settist í,
var alskipaður Vesturbæingum. —
Við vorum öll qf Hlíðarhúsastígn-
FELAGSLIF
Ferðafélagsferðir
Páskaferðir
Þórsmörk á skírdag, 5 dagar
hórsmörk á laugardag, V/2 dagur
Hagavatn á skí'rdag, 5 dagar.
Sunnudagsferð
Gönguferð á Úlr’ sfell22/3. kl.
9,30' frá Arnarhóli.
Ferðafélag Islands,
Öl<*ugötu 3, sfmar 11798 og 19533.
um, Nýlendugötu, Selbúóum, Ána-
naust og víðar að úr Vesturbænum.
Ég var úr nýbyggðinni, Sólvöllum,
sem voru að byggjast i jaðri Landa-
kotstúns og í námunda við Nýka-
tún og Akurgeröi.
Á meðal bekkjarbræðranna í
barnaskólanum voru Beck-bræóur,
Símon og Brynjólfur, tvíburar, —
Bússi og Diddi eíns og þeir voru
daglega nefndir.
Með okkur tókst brátt náin vin-
átta, sem haldizt hefur fram til
þessa, þótt samleið hafi ekki verið
náin var tryggöin, aö minnsta kosti
af þeirra hendi, alltaf hin sama.
Ég ætla mér ekki að reyna að
draga upp neina mannlýsingu af
Brynjóifi Beck, enda erfitt, þvi að
hann var maður dulur í skapi og
gerði lítið af því að flíka tilfinn-
ingum sínum, jafnvel gagnvart vin-
um. >au kynni hafði ég þó af hon-
um, að ég vissi hann manna vin-
fastastan, snyrtimenni hið mesta,
orðheldinn, og aldrei lagði hann
neinum illt til. Hann hafói áhuga
á stjórnmálum, sérstaklega málum
fæðingarborgar sinnar.
Þótt hann hafi nú fallið frá á
miöjum aldri, tilheyrði hann e. t. v.
eldri kvnslóð, — gömlu Vesturbæ-
ingunum. Fyrir fáum árum gengum
við Niljoníus Ólafsson, sem oft er
kenndur vió ,,Kol og Salt“, Vestur-
götu — eða Hlíðarhúsastíg, eins og
hann kallaði hana. Við lölluðum
götuna langleiðis og síöan út í
Eyju — Örfirisey. Hann nefndi mér
hvert hús við gö.tuna með nafni,
gat þess, hver það hefði byggt og
liver þar byggi nú. Þetta var mikil
mannkynssaga. Við byrjuðum á
Bryggjuhúsi Duus og enduðum í
Selsvör og fórum svo út í Eyju.
Þegar við komum að Vesturgötu 40,
sagði Nilli vinur minn: „Þetta er
nú gamla húsið hans Símonar
Beck, það þarf víst ekki að kynna
þér það?“ — Nei, það var óþarfi,
þangað hafði ég svo oft komið, séð
fallegar bækur gamla smiðsins og
notið góðra veitinga konu hans og
I DAG | í KVÖLD |
rabbað við virý^mína, syni þeirra
hjóna. Oftast báða I senn, því að
svo samrýndir voru þeir, aö venju-
lega bar fundum okkar saman
Þnggja.
• Nú er Brvnjólfur látinn, og þótt
fjöiskyldu hans allri sé vafalaust
söknuður að honum, er mér nær
að halda að að Símoni bróður hans
sé þar þó mestur harmur kveðinn.
Brynjólfur Beck var trúlega ekki
í hópi þeirra, sem taldir eru móta
bæjarfélög eða heil þjóðfélög. En
engu að síður var hann einn af
þeim sem settu svip á lítinn bæj-
arhluta stórrar borgar, Vesturbæ-
inn. Ég veit, að Vesturbæingar
munu sakna hans og við, vinir og
félagar vildum gjarnan hafa feng-
ið að njóta lengur samfylgdar hans.
Fyrir hönd æskuvina hans flyt ég
ættingjum hans einlægar samúöar-
kveðjur.
Birgir Kjaran.
ANDLAT
Hjálmar gerir sér svo dælt við
vinkonur 'mínar, að ég hef ákveð-
ið að henda í hann hringnum. —
Bara að ég gæti nú munað hvaða
hringur erfrá honum. ______
mm
Norðaustan og
austan gola, bjart
veður að mestu.
Hiti ofan við
frostmark í dag,
en um 3 stiga
næturfrost.
Jón Steíánsson bóndi, Fjölnis-*
vegi 13, andaðist 12. marz sl., 89j
ára að aldri. Hann verður jarðsung*
inn frá Fossvogskirkju á morgun*
kl. 10.30. “
Bæjarfréttir. Skallagrímur liinn
nýi veröur leystur úr sóttkvi í
dag. Hann er hlaðinn kolum.
Vísir 20. marz 1920.
SKEMMTISTAÐIR •
Sigtún. Trúbrot leika í kvöld.
Ingólfscafé. Gömlu dansarnir i
kvöld. Hljómsveit Garðars Jó-
hannessonar, söngvari Bjöm Þor-
geirsson.
Skiphóll. Hljómsveit Elvars
Berg, sóngkona Mjöll Hóim. —
Hinn bráðsnjalli Jörundur
skemmtir.
Klúbburinn. Opus 4 og Rondó
leika.
Þórscafé. Combó Þórðar afi og
Acropolis leika.
Silfurtunglið. Trix skemmta f
kvöld.
Glaumbær, Roof Tops og diskó
tek.
Tjamarbúö. Varúð leikur f
kvöld kl. 9—1.
Hótel Loftleiðir. Hljómsveit
Karls Lilliendahl, söngkona Hjör
dís Geirsdóttir, tríó Sverris Garð
arssonar. Andree Paris skemmtir.
FUNDIR I KVÖLD •
í kvöld klukkan 20.30 gengst
Listkynningarnefnd Stúdentafé-
lagsins fyrir bókmenntakynningu
fyrir almenning í Norræna hús-
inu. — Rithöfundarnir Stefán
Hörður Grímsson, Einar Bragi og
Jón Óskar lesa upp úr verkum
sínum. Sigurður A. Magmísson
talar um höfunda á undan upp-
lestri þeirra.
AA-samtökin, samkoma í kvöld
í Neskirkju kl. 9.
H jálpræðishérinn? í ' kvöld td.
20.30, hiálþíi'rfTókktJK''
Kristniboðsvikan. Samkoma i
húsi KFUM og K við Amtmanns-
stíg í kvöld kl. 20.30. Kristniboðs
þáttur, myndir frá Eþíópíu. —
Nokkur orð Jón Dalbú Hróbjarts
son, Ragnar Baldvinsson, söngur.
Aðventkirkjan. Samkoma í kvöld
kl. 20.30 á veguni ungmenna safn
Föstudeagsgirein -
v>- 9. síðu
Þannig hegða þeir sér, þrátt
fyrir það, að talið er, að hér
hafi veriö að undanförnu hin
mestu uppgripaár. Atvinnuá-
stand hefur verið svo gott, að
talað er um, að skortur sé á
vinnuafli og vilja sumir þakka
þetta heillavænlegum afleiðing-
um af þátttöku í EFTA, en aðr-
ir telja að lokun Súez-skurðar-
ins og auknar skipatekjur eigi
ekkj síður þátt í því.
Þó er hér ein atvinnugrein.
sem á í miklu basli og það eru
fiskveiðar og sjávarútvegur. Þó
nokkur síld kæmi hér fyrr í vet
ur, var það ekki nema svipur
hjá sjón mötj því sem fyrrum
tfðkaðist og nú standa Norð-
menn' frammi fyrir því vanda-
máli, og það í miklu stórkost-
legri mæli en við íslendingar,
að þeir vita ekkert hvað þeir
eiga að gera við allan síldveiði
flota sinn, þessi stóru og glæsi
legu skip, sem þeir hafa smíð-
að á síðustu 10 árum. Hefur mér
verið sagt, að þetta séu hvorki
meira né minna en 400 skip, sem
Iiggja svo að segja aðgeröa-
laus.
]\Tú á dögunum vildi svo til
1 að hér voru saman komnir
á hðfninni í Björgvin- ellefu slik
ir síldveiðibátar af stærstu og
fullkomnustu gerð. Þeir voru að
taka veiðarfærin um borð mikl-
ar og dýrar snurpinætur og búa
sig á annan hátt út til veiða.
En nú er ekki gert út á vorsíld,
því hún er ekki til, heldur voru
fiskimennirnir að fara í einum
flota til veiða. við vesturströnd
Afríku. Þeir höföu ráðið sig og
skip sín með sérstökum og nokk
uð óvenjulegum samningi hjá út-
gerðarfyrirtækí á Bahama-evju.
í honum skuldbundu þeir sig til
að veiða hvar og hvenær, sem
fyrirtækið óskaði og skyldi hver
sjómaður hafa fast kaup 2000
norskar krónur á mánuði, sem
gerir uni 24 þúsund íslenzkar
krónur auk þess eina ltrónu fyr
ir hvert torjn af afla, sem þeir
kæmuimeð að landi. Þetta þóttu
þeim ákafleea góð kjör, en sjó
mannafélagið fann að því hér,
að j samningum hefðu engin skil
vrði verið sett um greiðslutrygg
ingu, svo að fiskimennirnir
þvkja gera þetta í allmikillj ó-
vissu. Meiningin er að levaia
aflann upp f móðurskip. Við það
að tala við menn hér, verð ég
lítið var við allan þann gröða,
sem Kúld er stundum að segja
i greinum sínum að norskir sjó-
menn hafi Þó eitthvað veiðist
hér, er aflamagn við Noregs-
strendur yfirleitt miklu minna
en tiðkast heima. Ef maður seg-
ir þeim, að aflahlutur á þorsk-
veiði á Vestfjörðum í janúar sl.
hafi komizt upp í 60 þúsund
krónur þ.e. 5000 norskar krón-
ur, þá trúa þeir ekkj slíkum
Múnchausen-sögum.
Auðvitaö reynir maður líka að
gera samanburð á lífskjörum
hér og heima og það má vera,
að hann verði neikvæöur á
þessum síðustu og verstu kreppu
tímum okkar Islendinga. sérstak
lega eins og gengisskráningin er,
en að því verður að gæta að það
eru margar hliðar á þessu máli.>
Mér er sagt, að laun verka-
manna hér í Noregi séu i kring
um 20 þúsund íslenzkar krónúr
á mánuði eftir núverandi gensi,
eða iafnvel vfir bað. Þetta virð-
ist við fyrstu sýn taisvert miklu
meira en tíðkast heima og þetta
fá þeir aðeins fvrir venjulega
dagvinnu. Hér tíðkast engin eftir
vinna og er það kostur í sjálfu
sér, menn þræla sér ekki eins
mikið út. en hér hafa menn
heldur enga möguleika til að
drýgja tekjur sínar eða skapa
sér aukavinnu, og þaö er mikl-
um mun fátíðara hér en heima,
að húsmæður geti aflað sér nokk
urrar vinnu utan við heimilis
störf. Þetta hefur sín áhrif að
halda niðri lífskjörum og bæla
niður sjálfsbjargarviðleitni. enda
eru íbúðarhús og heimilishald
yfirleitt ekki eins ríkulegt og
komizt liefur upp í vana heima.
Þvi að hér kenuir svo aftur
verðlagið á mótj hárri krónu-
tölu launa effir gengi. Það gera
fáir að gamni sínu hér
að kaupa heil steikarlæri
nema rétt til mestu hátíð-
arbrigða. Og maður kominn frá
íslandi furðar sig á því verði,
sem er á varningi í búðarglugg
um. Það er ekkert óalgengt, að
sæmileg karlmannsföt kosti hér
yfir 3 þúsund íslenzkar krónur
og kárlmannsskór 2 —3 þúsund
íslenzkar krónur. Hins vegar er
mér líka sagt, að verðlag í búð-
argluggum gefj ekki rétta mynd
af ástandinu, vegna þess að
verzlunarhættir Björgvinjarbúa
eru nokkuð sérstæðir. Bæjarbú-
ar virðast ekki almennt kaupa
vörurnar á því verði sem venju-
legast er stillt út í gluggana,
heldur haga þeir sér eftir því,
hvernig vörur eru seldar á út-
sölu. Hér er þó enginn sérstakur
útsölutími, heldur tíðkast það
allan ársins h.ring, að kaupmenn
hafa ,,Salg“ á hinni og þessari
vöru. einn daginn á svkri, næsta
á þvottaefni, þriðja á ávöxtum
o. s. frv. Og svo er það algeng-
ur siöur hér að þeir b.ióða við
skiptamönnum við og við upp á
heitan kaffisopa i búöinni, sem
kernur sér vel í kuldanum og
hópast gömlu konurnar þá i
kringum þá. Það er hin mikla
list Björgviniar-búa að fylgjast
vel með. bví hvar er „Salg“ í
hverri vöru. þannig framfleyta
þeir sér, en þessu fylgir miklu
meiri umhugsun og áhygg.iur út
af vöruverði yfirleitt en þekkist
heima hjá okkur.
Það þykir undarleg þverstæða
í bæjarstjórnarmálum Björgvinj
ar aö hún er undir meirihluta
stjórn jafnaðarmanna, en félags
og framfærslumál eru þó mjög
ófullkomin i henni. Sérstaklega
þykja húsnæðismál og mál aldr-
aðra vera í mikilli niðurníðshi
og býr margt gamalt fólk í al-
gjörlega ófullnægjandi húsnæði,
sem skortir hita og hreirtlætis
tæki, jafnvel rennandi vatn. Við
Reykvíkingar virðumst því ekki
geta sótt neinar fyrirmyndir í
þessu efni til jafnaðarmanna-
bæjarins Björgvinjar.
En í öðru getum við haft hann
til fyrirmyndar. Það hefur ný-
lega verið ákveðið að sameina
Björgvin og nærliggjandi sveitar
félög í eitt og stofna Stór-Björg
vin.
Það eru fjórir „Kópavogar“
sem þannig renna inn í bæjar
félagið og íbúatala borgarinnar
hækkar við þetta úr 115 þúsund
og yfir 200 þúsund. Sameining
in er flókið mál, sérstaklega
fjárhagsmálin. En allir eru sam
riiála um það, að hún sé hið
mesta nauðsynjamál. Það gæti
ekki gengið að hver bauki og
skipuleggi í sinu horni, heldur
þurfi sameiginlega stefnu og
stjórn fyrir sameiginlegt borg-
arsvæði.
Þorstcinn Thorarensen.
.