Vísir - 09.12.1970, Síða 7

V í SIR . Miðvikudagur 9. desember 1970.
7
cyfíenningarmál
Hjörleifur Sigurðsson skrifar um myndlist:
J
Á stöðlinum
{
i
JJpver er tiJgangur yfirStssýn-
ingar á verkum myndlistar-
manns? Spurningunnii aetti að
vera fljótsvarað. í mínum aug-
um aö tengja starfskaflana sam-
an, s'létta úr brotunum og gefa
otkkur fjósa heildarmynd áranna.
Bf fciil vili er ósanngjamt að
krefjast þess í alvöru, að fyrir-
tæfeHS heppnist í smæstu atrið-
um. Hins ættum við aö geta
vænzit undandráttarlaust, að viö
fmnum grundvöll endurmats,
getum skoðaö höfundinn og
verk hans í Ijósi nokkurrar
víddar, þótt hún sópi aöeins
fimmtíu Jitlum árum undir 'boga. 1
Önnur spuming leitar á hugi
okfear: Hversu mitolar og stað-
góöar upplýsingar gefur ein vel-
sfeöpuð mynd om upphaf sitt,
hæfiieika málarans, orfeu, já
sköponarmátt ... í stytztu tnáh?
| ^itum á Bassabátinn, sem
Gunnlaugur Scheving mál-
aði eftir aö hafa iifað í fjórðung
aídar og unmið aö lisi í tæpan
áxatug þó lengst af sem nem-
antE í Rejdcjaadfe og Kaup-
marmahöfn. Bassaháturinn Mýt-
ar aö tetjast fcid farvitnilegustu
verka myndlstaEinnar á Ísiandí.
Það er efeki nóg með, að hann
stendSst samanbxu'óinn ágæblega
v® myndrr eidendra þjóða á
Hmabffina og rébtí öfckur enn
eðt cfcæmiö um fitonskraft ungs
Wöfmwiat, sem veit efefei gjoria
h>vert hanm stefnir. Hitt vekur
mesta afchygii, að rrýtt eíni fæð-
isfe erfiðismadurinn að starfi
útó á hafi eöa uppi í sveitum.
Stöfeu sinreum hviiiist hann á-
samt fóifci sínu í bjartri og sób
krýndrí lyngskál. í flestum til-
vfkum verður umhverfið tært
og náttúrlegt, giíma mannsins
v-iö höfuðskepnumar jafn raun-
sæ og í daglegu lífl Ég á dá-
lítið erfitt með að fafiast á kenn-
ingu Setmu Jónsdóttur í for-
mala sýningarskrár, aö enfiðis-
maðurinn tafei sérstakt rúm í
heimsFrstinrti — skömmu eftfr
heimsstyrjöídina fyrri. En Gunn-
laugur lyffci þræöirrum hér úti á
ísiandi ásamt féiögum sínum —
eftír strj'áiar tfhaunir og mein-
faaps innsfeat nokkwra eldci
málara — og bar hugmyndina
fram til sigurs. Ég kann ekki að
nefna fyrirmyndir hans með
vissu. Þó sýnist mér hann skotra
augunum til Noregs efeki síður
en skólanna og hreyfinganna í
Danmörku, þar sem menntun
hans stóð í nokkur ár. Liklega
hvíla rætur stefnu hans sunnar
í Eivrópu. Selma bendir réttidega
á einstaka gæfu, að málarinn
skyidi finna söguefni framtíðar-
innar um leið og hann gekk ó-
studdur út í heiminn.
E" Bassabáturinn gefur mjög
takmarkaða hugmynd um
Soheving síðustu fjörutíu ár-
anna. Sjómennirnir og hreyfing-
ar þeirra mega heita eini tengi-
liðurinn. AHt hitt gerðist eftir
að máiarinn fór að horfa á Is-
land, skynja alþýðufólkið í
kringum sig. Og hér erum við
ef til vill komin að stuðlunum
í list Gunmlaugs.
Landið otokar er bæði hart og
kait mestan hluta ársins ... og
oIíuiKifcurinn getur verið ákafleya
svalur og hryssingslegur í senn
þegar honum er teflt fram sem
ands'taeðum skelium eða bönd-
um: hvíítun, grænum, gulum og
bláum margskonar. É^ nefni
aðeins fyrirferðarmestu hijóm-
ana, sem augað hittir á leið sinni
kringum stefni fiskibáts eða
landræmu og brimgarð sjávar-
þorps. Höfundurinn lætur ekki
gesti sína standa utan dyranna
lið'langan daginn. Inn á milli
býður hann þeim að skoða mó-
leita smiðju með hvítu og bláu
ívafi. Neistar fljúga um rjáfur
hússins og gtóðin ( aflinum af-
hjúpar fáeinar persónur: Eina
eða bvær góðiáblegar konur
með skýlufelúta, veðurbitinn
karl og auðvitað smiðinn sjálf-
an. Síóan tekur krambúðm
við — i'hmandi af hrærigraut
fjarskyidustu vörutegunda.
Gunnilaugur nálgasf búðina eirts
og væri hann að rita sjálfsæyi-
sögu sSna. Krafan um rökrétta
grind fær ekki aö spiba skemmti
legwn og skringilegum útúrdör-
um.
essi heimur veröur hijóðið
í starfstakti Gunnlaugs og
fylgir okkur um króka-stigu
annar, streitu eða hvíldar sam-
félagsins. Tvennt veldur, að
minnsta kosti. I fyrsta lagi hæf-
ir grófur liturinn úfnum sjó og
bárujárnsklæddum húsum. Veð-
urbitin andlit sjómannanna geta
etoki fundið sannara bergmál í
iitaáferðinni. I annan stað óx
aðferð Gunniaugs mjög hægt.
Hann var aldrei undrabarn. Hjá
fáum málurum sjáum við betur
rispurnar undan átökum manns
og efniviðar hans, togstreitu
frásagnargleði og litadýrkunar.
Hvortveggja mun hafa átt drjúg
an þátt í aö móta öfiuga birbu
Grindavíkurmálverkanna ....
heillegasta fiokksins á yfirlits-
sýningu Listasafns íslands. Mér
hefur lengi fundizt, að styrkur
þeirra byggi í einfaldri og stund
um barnslegri snertingu undir-
stöðuþáttanna. En við saman-
burð kemur í ljós, að margt er
býsna flókið í útfærslunni. Fólk
að fara til kirkju heitir gott
dæmi, ennfremur Hús í Grmda-
víik. Bæði þessi verk þekkjum
við af langri og góðri kynningu
í safninu. Aftur á móti iítum
við Sunnudag í sjáyar'þcrpi nýj-
um augum. Þessi elskulega
mynd sýnir okkur giöggt hversu
frábær árangur málarans getur
orðið þegar frjó og voldug hug-
arsveifla fylgir þétt á hæla
vandaðrar persónubundinnar
tækni. Slí'k tækni getur aðeins
hlotið fyliingu sína í langri ná-
vígisbaráttu. Frá húsunum í
Grindavík gengur hún eins og
taug afis og oamftílldrar sköp-
unar til grófgerðra sjómanna
úti á reginhafi. Ég nefni aðeins
eitt dæmi úr þessari viöbótar-
syrpu: Sjómenn á báti, 1947.
Hér igilymur heioríkja starfsins
jafn hvel'lt sem undirstraumur
máiverksins.
TTvað gerðist þegar Gunnlaug-
1 * ur sneri bak’ viö grófri á-
ferð, kulda landsinis, birtunni,
er hrökk af nefi enfiðismanns-
ins? Því verður tæplega neitað,
að hann gekk nokkur skref aft-
vw á hak. Ég bend'i öhikað á
Frá Stykkishólmi
myndína frá Stykkishólmi, sem
hangir við hiið Húsa i Grinda-
vík .... til staðfestingar orðum
mínum. Á skömmum tíma þurrk.
aði málarinn hörðustu komin af
yfirborði verka sinna, flutti
verkin suður í löndin,' svipti þau
áreynslunni, jafnve! fortíóinni.
En getum við kvartað með
nokkurri sanngirni, getum við
sakað hann um afturför þegar
hann máiar á sama skeiði jafn
lifandi verk og: Úr sveitinni,
1960? Einmitt við lok sjötta
tugarins og byrjun þessa sjö-
unda virðist Gunniaugur hafa
sigrað nýjar eindir og snið kröft-
ugra flata, sem hæfa ágætíega
risamyndum hans: Skammdeg-
isnóttu (sem gleymzt hefur aö
taka á yfiriitssýninguna), Bæn
fswir toúm í haga og Haust-
kvöldi. Siðasta verkið eitt næg-
ir til að sannfæra otokur um
sérstaka verðleitoa höfundarins.
Hún er stórskorin í forminu,
þétt og hrein með litum sínum
og í rauninni kafili út af fyrir
sig. Helzt mætti líkja henni við
uppstll'lingar Gunnlaugs, sem
búa hvorki að ákveðnum tíma
né frásagnanhætti.
A7’firlits sýn i ngar gefa einatt
tilefni til athugasemda. Ég
hef efeki reynt að forðast þær
með öilu þótt ég sjái glöggt,
að Gunnlaugur Scheving er
einn hinna beztu máiara otokar,
— fyrr og síðar. En aira mest
dáist ég aö elju hans og verk-
mannsstffni, sem jafnan er einn
af undirstööúbáíkum góðrar
listar.
Tilkynning
til söluskattsgreiðenda í Hafnarfiröi og Gulibringu- og
Kjósarsýslu.
Þann 3. desember var að kröfu innheimtu ríkissjóðs
kveöinn upp úrskurður um lögtak vegna söluskatts
fyrir september- og októbermánuði 1970, sem féll í
gjalddaga 15. nóvember sl., svo og vegna hækkana
eldri tímabila og áföllnum og áfallandi dráttarvöxtum
og kostnaði. — Lögtök verða látin fara fram að liðn-
um 8 dögum frá birtingu þessarar auglýsingar.
Bæjarfógetinn í Hafnárfirði. Sýslumaðurinn I
Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Einar Ingimundarson