Vísir - 16.04.1971, Blaðsíða 8

8
VÍSIR . Föstudagur 16. apríl 1971
Otgefandi: Keykjaprent ttf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjólfsson
Rltstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birglr Pétursson
Ritstjórnarfulltnli: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Simar 15610 11660
Afgreiösla- Bröttugötu 3b Simi 11660
Rifstjör.i: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 llnur)
Aakriftargjald kr. 195.00 á mánuöi innanlands
I lausSsölu kr. 12.00 eintakið
Prentsmiðja Vfsis — Edda hf.
" Nini'iwia ■iiii lllull■■■ill■^l^llllllw■^ll■■■l^^— m ■iiiiii i iiiii ...
Góðu ástandi lýst
„Engin ástæða er til þess að ætla, að vandamálin
reynist í haust eins erfið og margir vilja vera láta,“
sagði Jóhannes Nordal um efnahagsmálin á ársfundi
Seðlabankans í fyrri viku. Varaði hann eindregið við
þeirri hugsun, að ný verðbólgualda og jafnvel gengis-
lækkun yrði óumflýjanleg.
„Engu verður vitaskuld spáð með fullri vissu,
hvorki um aflabrögð né verðlag sjávarafurða hér-
lendis á þessu ári. Hins vegar virðist raunhæft að
áætla, að það megi takast að halda viðskiptahallan-
um við útlönd innan þeirrar fjárhæðar, er samsvarar
eðlilegum lántökumöguleikum erlendis vegna fram-
kvæmda. Hér má þó ekki miklu muna, ef á móti blæs,
og er mikilvægt, að menn geri sér grein fyrir því, að
eftirspurn og tekjur eru nú þegar við hámark þess,
sem framleiðslugeta og greiðslujöfnuður þjóðarbús-
ins þolir,“ sagði Jóhannes Nordal.
Bankastjórinn gerði í ræðu sinni að umtalsefni þá
hagstæðu þróun í efnahagsmálum, sem einkennt hef-
ur undanfarin misseri og bezt kemur fram í því, að
þjóðartekjur juktist um hvorki meira né minna en
10,5% á árinu sem leið. Minnti hann á hinar ströngu
ráðstafanir, sem gerðar voru í efnahagsmálum til að
rétta þjóðarskútuna af og knýja fram hina hagstæðu
þróun. Síðan sagði hann:
„Þótt þessar aðgerðir væru vissulega sársaukafull-
ar, varð þeim mætt af furðu miklum skilningi af öll-
um almenningi, og í launasamninguiH, bæði árið 1968
og 1969, fékkst almenn viðurkenning á nauðsyn þess,
að íslendingar yrðu að draga úr lífskjörum sínum í
samræmi við þá lækkun þjóðartekna, er fylgt hafði
í kjölfar útflutningssamdráttarins.
Hér sannaðist það einu sinni enn, að bað er auð-
veldara að sameina menn til átaks á érfiðleikatím-
um, iafnvel bótt það kosti verulegar fómir, heldur
en að fá þá til pð kröfnm sínum í hóf, þeg-
ar allt virðist Ieika í lyndi. TIcfoi þó vissulega reynzt
léttara að mæta þessum efnahagsáföllum, ef meiri
skilningur hefði verið á aðhaldi á undanfömum velti-
ámm. Og það var einmitt á skilning manna á þessu
atriði, sem átti eftir að reyna furðufljótt aftur, þeg-
ar þjóðarbúið fór að rétta við á nýjan leik.“
Síðan vék Jóhannes Nordal að hinum miklu launa-
hækkunum, sem urðu í fyrra og sem leiddu til þess,
að stjómvöld gripu til verðstöðvunar til að hindra,
að launahækkanimar leiddu til verðbólgu. Um verð-
stöðvunina sagði Jóhannes: „Þótt hér sé um tíma-
bundna aðgerð að ræða, er enginn vafi á gildi henn-
ar, enda var hún eina færa leiðin til að stöðva hinar
hættulegu víxlverkanir, sem gildandi vísitölukerfi
hefur í för með sér. Einnig veitir hún mikilvægt svig-
rúm til að meta betur raunverulega stöðu þjóðarbús-
ins, áður en til ákvörðunar kemur um nýja kiarasamn-
inga og stefnuna í fjármálum og peningamálum á
1:~----b',”sti.*‘
1
(i
/
I
,/i
I
;Í
í
(<
/ i
(
(
if
:<
I
Konlcord-þotan hefur reynzt vel, en kemst hún nokkurn tíma
í notkun gegn vaxandi andúð á háþróunartækni?
Er tæknin
dauðadæmd?
JJandaríska þjóðþingið hefur
endanlega fellt að veita
frekari fjárveitingar til smíði
þeirrar hljóðfráu þotu, sem hef-
ur verið !i undirbúningi í Boeing
verksmiðjunum vestur á Kyrra-
hafsströnd og átti að kallast
Boeing 2707. Er talið að þar með
sé útséð um gerð vélarinnar.
Búið var aö eyöa í hana um
milljarð dollurum, þar af um
800 milljónum úr ríkiskassan-
um. Þingið hefur fremur kosið
að tapa þvi fé en að leggja meiri
risavaxnar summur 1 púkkið.
Ákvörðun þess var tekin með
atkvæðagreiðslu eftir heiftarieg-
ar deilur, þar sem mjög bar á
öfgunum til beggja átta. Annars
vegar draumsjónamönnunum,
sem sáu í þessari hljóðfráu þotu
hátignarmark tækninnar, sem
myndi gerbreyta flugmálum
heimsins og stytta' ferðalög'
milli heimsálfa, svo að hægt
vær; að skreppa yf ir Atlantshaf-
ið svona rétt í miðdegiskaffi
hinu megin við pollinn. Hins
vegar sívaxandj hópar fólks,
sem hafa fengið andúð og hatur
á glæstum tækniframförum,
fjandmenn tunglferða og lúxus-
loftfara á sama tíma og fátækt
og eymd ríkir í mannlífinu á
jörðu niðri. Þessir hópar
höfðu nú betur, sem heimta að
fjárveitingum veröj beint í
burtu frá glæsitáknum niður til
þeirrar maðkandi kvalar sem
viðgengst í slcugga dýröarverk-
anna
Um leið og Bandaríkjamenn
hætta við smíöj sinnar hljóð
frænu hafa vonir Evrópumanna
lifnað um að nú verði þeim
hægara um við að bera sína Kon
kord-þotu fram til sigurs. Nú
eru þeir lausir við hættulega
samkeppni, þurfa ekki að ótt
ast það lengur, að Bandaríkja-
menn komi á eftir og hirði ávinn
inginn úr höndum þeirra, eins
og þeir hafa svo oft áður gert,
einkum á sviði flugvélatækn-
innar í krafti sinna miklu tækni-
legu yfir'ourða. Það lyftist við
þetta hugur Evrópumanna. t
fyrsta skipt; um langan aldur
virðist evrópskur fiugvélaiðnað
ur ætla að taka forustuna og
þær vonir gefa fyrirheit um
mikinn fjárhagslegan arð, um
möguleika til að hrífa aftur til
sfn hina tæknilegu forustu á
sviðum fióknustu véla og mögu
leika á aukinni atvinnu. =em
blómstrandi flugvélaiðnaður
gömlu álfunnar mun veita á ó-
komnum forustuárum. Þannig
er ekki hægt að neita því, að
sigur Konkord-þotunnar yfn
bandaríska flugvélaiðnaðinum
kann að hafa mikla efnahags-
lega og atvinnulega þýðingu í
framtlðinni fyrir Evrópu.
Tj1 n ekki er þó víst að allt
^ gangi svo glatt. Því að und
arlegustu hlutir eru að gerast,
sem sýna hvernig allt er tengt
hagsmunum og einokunarviðj-
um. Eftir að Bandaríkjamenn
hætta þátttöku 1 hljóðfræning-
arkapphlaupinu, eru famar að
berast fregnir um það, að þeir
ætlj að banna flug hljóðfrárra
farþegaþotna yfir landi sfnu. —
Sérstaklega hefur þess verið get
ið að borgarstjórinn I New York
muni ætla að banna hljóðfrá-
um þotum að lenda á Kennedy-
flugvellinum. Nú er smíði þeirra
ekki lengur bandarískt hags-
munamál og þá virðast þeir ætla
að beina áhrifum sfnum eftir
öðrum ieiðum til að skjóta hina
blessuðu Konkord-þotu Evrópu
manna niður af himninum. Af-
leiðingin veröur sú, að Evrópu-
menn eru nú orðnir dauðhrædd
ir um að framkvæmd verksins
fari út um þúfur. Konkord-vél
in er fyrst og fremst hugsuð ti'l
ferða yfir Atlantshafið. Ef hún
fær ekki að lenda I Bandarikjun
um, er tómt mál að tala meira
um hana.
Þaö veröur nú æ Ijósara, að
smíði Konkord-þotunnar ætlar
að verða tæknilegt snilldar-
bragð. Tvær tilraunavélar hafa
veriö smíðaðar I hinu brezk-
franska samstarfi um gerð
þeirra, og fara prófflug stöð-
ugt fram. Á þeim hefur nú ver
ið farið I mörg hundruð flugferð
ir og flugtímar munu nú vera
orðnir I kringum 500. Það má I
einu orði segja, að vélin hafi
reynzt afar vel. Sáralitlu hefur
þurft að breyta I tæknibúnaði
hennar og alveg óvenjulega litl
ar bilanir komið fram. jafnvel
þó hér sé á margan hátt lagt
inn á alveg nýjar brautir.
1 janúar sl. gerðist þó dálít
ið óhapp þegar franska flug-
véiin var á tilraunaflugj yfir
Atlantshafinu á tvöföldum
fránleik hljóðsins. Við núning
loftsins losnaði hlífarhlutj fram
an af einum af fjórum hreyfl-
um hennar. Flugstjórinn greip
þá aðeins til þess ráðs að
stöðva þennan hreyfil og sneri
heim til Toulouse á hinum
þremur eins og ekkert heföi í
skorizt. Síðan var bilunin rann
sökuð og gerðar ráðstafanir tii
að hindra aö slíkt endurtæki sig.
Þeir sem vit hafa s segja aO
þetta hafi verfS Ktilvæg bilun
Þrátt fyrir það var mikið gert
úr henni, hún blásin upp í biöð
um og staðhæft að íiún sýndi
að vélamar þ/ldu ekki loft-
og hljóðnúninginn, þær myndu
liðast I sundur.
jþarna kom glöggt í ljós sú
urgandi andúð sem býr
undir niðri með aimenningi I
garð háþróaðrar tækni. Hún
gerði vart við sig á tímum tungl
ferðanna og hún virðist vera sl
vaxandi þegar rætt er um hvers
fconar háþróaðar nýjar tækni-
aöferðir, sem standa ekk; f
beinu sambandi við velferðar-
möguleika mannkynsins. Menn
sjá ekki að smíði eða notkun á
hljóðfrænum spilj nokkra rullu
í Mfí almennings. Menn líta á
þær sem lúxustæki fyrir auð-
jöfra, sem vilja gera sig fína
með því að fljúga á helmingi
styttrj tíma en allur almenning
ur yfir Atlantshafið. Menn setja
Konkord-vélina f sama flokk
og lúxus-sportMla eins og Alfa
-Romeo eða Jagúar. Hvað að
vera að veita himinháar upphæð
ir úr opinberum sjóðum til aö
styrkja slík óþörf lúxusfyrir-
tæki? Þannig hugsa margir og
fá hina mestu ófoeit og fyrirlitn
ingu á fyrirtækinu.
Jafnframt setja menn smíði
hljóðfrænanna í flokk með tungl
ferðunum. Menn sjá ekki nokk-
urt orsakasamband mill; þeirra
og almennrar velferðar mann-
kynsins. Þama er milljarðaupp
hæðum sóað í tóma viíleysu, til
einskis gagns meðan skólamál,
húsnæðismál og félagsmál þjóð
anna eru gersamlega vanrækt,
meðan hálfur heimurinn sveltur
eða býr við neyð og þekkingar
ieysi. Margt er tfl í þessu og
það en engin furða, þó þessi há-
þróunartækni, svifandi skýjum
ofar allri mannlegri eymd veki
smámsaman á sér útbreidda and
úð. Sú andúð kemur svo smim
saman til með að hafa pólitfsk
áhrif og þjóðþingin stöðva fjár-
veitingamar eða draga verulega
úr þeim. Þannig hafa þau verk-
að I Bandaríkjunum, nú er svo
tii búið að stöðva frekari geim
ferðaáætlun þar og tugþúsund
um manna, sem störfuðu við
geimferðastörf hefur verið sagt
upp. Og enn fylgir það I kjölfar
ákvörðunar Bandarikjaþings um
Boeing-frænuna, að fjölda fólks
hefur verið sagt upp starfi.
1 ndúðin gegn háþróunar-
tækninni kemur fram I ýms
n myndum. Síðasta grýlan er
i, að yfirlýsingar hafa komið
•am frá „vísindamönnum“ um
ið að hljóðfrænumar muni
jrsamlega eitra andrúmsloft
irðar og valda stórfelldri aukn
gu á krafobameinstilfellum,
eðan fulltrúar flugvélaverk-
niðjanna hálda þvS fram, að
turútblásturinn frá þeim sé
ckí meiri en frá 2—3 venju
gum fólksfoílum og er víst
irla við hvorugan framburðinn
i styðjast.
Svo virðist sem andúðin á há-
•óunartækninni sé afar ofstæk
full qg histerí'sk. — Tækni-
andskapurinn virðist vera síð
:ta sértrúarfyrirbrigði aldarinn
•, samfara mengunarbullinu,
:m ímyndar sér að allt milli
mins og jarðar geti falið I sér
iuða og drep. Það er varla að
önnum sé óhætt að anda leng
r, af því að með andardrætt-