Vísir - 16.03.1972, Blaðsíða 6

6
Visir. Fimmtudagur 16. mari 1972.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
F'réttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 15610 11660
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 11660
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi 11660 15 linun
Askriftargjald kr. 225 á mánuði inranlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaðaprent hf.
Einhœft stórveldi
Efnahagsbandalag Evrópu er einkennileg blanda
hugsjóna og harðfylgi. Bandalagið er sprottið af ósk
striðsþreyttra þjóða um sameinaða Evrópu. Og i
framkvæmd hefur hugsjónin borið árangur i stór-
felldum hagvexti þátttökurikjanna. Hins vegar er
bandalagið að ýmsu öðru leyti frumstætt. Það er
framlengdur armur framkvæmdavalds þátttöku-
rikjanna, en ekki tilsvarandi framlenging lög-
gjafarvalds og dómsvalds. Þing bandalagsins er
valdalaus stofnun og aðeins haft til að sýnast. í
bandalaginu felst ofvöxtur framkvæmdavalds á
kostnað annarra þátt valdsins. Forsendur lýðræðis-
ins hafa ekki komið nægilega við sögu i þróun
bandalagsins.
Stórveldishugsanir eru farnar að sækja að ráða-
mönnum bandalagsins, enda er efnahagslegur
styrkur þessi orðinn meiri en hjá Bandarikjunum
og Sovétrikjunum. Um leið sækja að bandalaginu
freistingar til að deila og drottna á valdasvæði sinu,
eins og stórveldum hefur oftast verið tamt og eins
og annað stórveldi austar i Evrópu hefur mikla
reynslu i.
Vill eitt öllu ráða
Um þessar mundir stendur Efnahagsbandalagið i
svokölluðum viðræðum við ísland um viðskipta-
samning milli þessara aðila. Vafasamt er þó að
nefna þetta viðræður, þvi að bandalagið hyggst
greinilega setja okkur þá kosti, sem þvi sýnist.
Okkar hlutverk á ekki að vera annað en að skrifa
undir það, sem ráðamenn bandalagsins lesa fyrir.
Landhelgisskilyrðið er ekki það eina, sem gerir
tillögur bandalagsins óaðgengilegar og fáránlegar i
augum okkar. Það skilyrði, að íslendingar sitji
áfram við 12 milna landhelgi, nægir þó eitt til að
hindra samninga. Við fórnum frekar hagvexti en
auðlindum okkar.
En að öðru leyti eru tillögur bandalagsins lika
ákaflega einhliða. Við eigum að afnema toll á iðn-
aðarvörum frá löndum bandalagsins og i staðinn
eigum við að fá helmings tollalækkun á sjávar-
útvegsafurðum okkar til landa bandalagsins. Þetta
er ekki i samræmi við eðlileg, gagnkvæm viðskipti.
Lönd bandalagsins selja okkur iðnaðarvörur og við
seljum þeim fisk, svo að tollalækkunin á með réttu
að vera gagnkvæm á þessum sviðum, jafnmikil á
báða bóga, en ekki helmingi meiri af íslands hálfu
eins og bandalagið vill.
Til að bæta gráu ofan á svart, vill bandalagið ekki
lækka tolla á álinu frá Islandi, einu iðnaðarvörunni,
sem við höfum upp á að bjóða i verulegum mæli.
Þessi tillaga er sérdeilis ruddaleg, i ljósi þess að
bandalagið segist ekki geta lækkað tolla á sjávar-
afurðum nema um helming, þar sem þær séu ekki
iðnaðarvörur, heldur landbúnaðarvörur.
Þegar á allt er litið er ekki hægt að komast hjá
þeirri ályktun, að bandalagið telji sig sem stórveldi
geta ráðið eitt þessum samningum og án nokkurrar
sanngirni. Það virðist þvi næsta óliklegt, að
viðræðum miði nokkuð áfram á næstunni.
New Icel^d
cod wa:,%>^
on horizoii
Thc Govprnmont has told Irpland that it rpfusps to
rumio Ul
By MICHAKI. I.AKH
Court will
StffcÆ ‘C0D WAfí
Bri ía,n referred BV °Ur F,lhln8 Reporter
Iht N»w Yo»k Tlmtj/Mtrcti /, 19T7
Dlspute is over plan to
extend island’s fishing
limlts from current 12
miles from shore to 50.
to the
th. Llon's Don, bu.
falr'h.lrid lcalander
„Nýtt þorskastríð í aösigi", segja brezku blöðin.
Brezku blöðin um landhelgisdeiluna:
„Lífshagsmunir íslendinga
gegn óþægindum Breta"
„Engin trygging er fyrir þvi, aö
|sú aðferð að beita herskipum
verði á nokkurn veg árangurs-
rikari i nýju þorskastriði en hún
var seinast. Hin fáu varöskip
islands munu eiga erfitt upp-
dráttar að ráða viö allan flota
Breta og Vestur-Þjóðverja, svo
að ekki sé minnzt á Rússa, Pól-
verja, Norðmenn og Japani, en
hver, sem verður tekinn, mun
sæta þungum skaðabótum og
upptöku afla og veiðarfæra.”
Þetta segir brezka blaðið The
Guadian um landhelgisdeilu
Breta og tslendinga, og fyrirsögn
greinarinnar er „Nýtt þorska-
strið við Island i nánd”. Blaöið
segir, að brezka stjórnin hafi af
þessum sökum augljóslega vonir
um, að einhver bráðabirgðalausn
muni finnast, þar sem báðir
aðilar komist hjá að falla frá
meginstefnu sinni.
t Daily Mail er fjallað um komu
Jónasar Arnasonar og manninum
lýst. „Bros hrukkar laglegan,
norrænan svip hr. Jónasar
Arnasonar, lýsir það eins og
bjarmi norðurljósa,” segir þar.
,Brosið er aldrei lengi fjarri, og
þau skortir æfða atvinnu-
mennsku, sem er vörumerki
dansmeyja og flestra stjórnmála-
,Nýtt þorskastríð
óhjákvæmilegt"
Daily Mail segir einnig, að á
yfirborðinu virðist málið i sjálf-
heldu og nýtt þorskastrið óhjá-
kvæmilegt, með beitingu her-
skipa.
Hvernig svo sem á þvi standi,
þá sé það undarlegast, hve bros
Jónasar sást oft þá tvo daga, sem
hann dvaldist i Hull sem fulltrúi
sjávarútvegsráðherrans islen-
zka. Friskiðnaðurinn i Hum-
berside muni tapa stórum
fúlgum, ef þorskastrið skellur á.
t fleiri blöðum er lögð áherzla
á, að brezka stjórnin vilji reyna
að ná bráðabirgðasamkomulagi
til að komast hjá „striði”.
The Guardian segir, að stjórnin
sé engu að siður reiðubúin aö
senda herskip sin til hafssvæöis
við tsland, norður til Norður-ts-
hafs, til að vernda fiskiskipin frá
Hull og Grimsby fyrir varðbátum
tslendinga. Þetta komi til dæmis
fram i ræðu lafði Tweedsmuir,
Skotlandsráðherra, i lávarða-
deild þingsins. I vaxandi mæli
tgæti „óþolinmæði” vegna stefnu
íslendinga.
Hins vegar megi ekki gleymast,
að tslendingar hafi unnið sigur i
hinu eftirminnilega þorskastriði
þrátt fyrir nærveru flota hennar
hátignar og mörg átök á hafinu.
Niðurstaðan hafi orðið samn-
ingur árið 1961, þar sem báðir
aðilar hafi „heitið þvi að tilkynna
með sex manaða fyrirvara sér-
hverjar ráðgerar breytingar og
visa sérhverjum deilum til
Alþjóðadómstólsins i Haag.” Átta
mánaða gömul vinstri sam-
steypustjórn á tslandi neiti að
visa málinu til Haag og hafi sagt
upp samningnum frá 1961.
Illlllllllll
M) WIM
Umsjón:
Haukur Helgason
Bretar af stað með
áróðursherferð.
Deilan sé nú miklu viðtækari en
var i fyrra þorskastriði, segir
blaðið, þvi að 50 milna takmörk
umhverfis allt tsland taki yfir
mjög mikið hafsvæði. Með útfær-
slu muni brezkir togarar verða
sviptir helmingnum af úthafsafla
sinum. Með þvi mundi helmingur
af 66 togurum i Hull liggja
ónotaður, segir blaðið, og mikil
vandamál skapast i fiskvinnslu i
hafnarborgum Bretlands.
Brezka stjórnin virðist vera að
fara af stað með áróðursherferð,
sem byggist á þvi, að veiði við
tsland sé ákaflega stöðug og
ekkert hafi gerzt viðvikjandi
stofninum, sem rökstyðji ótta
tslendinga og harðvituga stefnu
þeirra.
t seinasta eintaki Sunday
Times segir, að nýtt þorskastrið
virðist öruggt. Brezka stjórnin
hafi sagt að floti hennar
hátingnar kunni að verða sendur
á vettvang, ef tslendingar fari af
stað, án þess að biða niðurstöðu
Haagdómstólsins. En allir 203
þúsund Islendingar séu reiðu-
búnir að fara sinu fram.
„Rússar aðalsökudólgar,"
segir í Sunday Times.
Murray Sayle ritar i blaðið um
dvöl sina á tslandi. Förin frá flug-
vellinum til Reykjavikur hafi ein
nægt til að sanna honum, hve
tslendingar séu, jafnvel háska-
lega, háðir fiski.
t 18 mánaða fyrra þorskastriði
segir Sayle, hafi varðskipin Þór
og Ægir gert meira en 70 mis-
heppnaðar tilraunir til að taka
brezka togara. Freygátur hafi
reynt að skapa verndarsvæði, þar
sem togararnir hafi haldið áfram
að veiða. Aðeins fyrsta flokks sjó-
mennska hafi komið I veg fyrir
alvarlegt tjón á mönnum.
Sayle segist hafa rætt við Einar
Agústsson og spurt hann, hvort
verið gæti, að Lúðvik Jósefsson,
sem Sayle sagði, að „færi ekki
leynt með, að hann væri kom-
múnisti”, hefði rætt við Rússa
þær ásakanir, að þeir bæru fyrst
og fremst ábyrgð á ofveiði. Þeir
„ryksuguðu” veiðisvæði við
strendur annarra landa, svo sem
þeir hefðu gert i Georgsbanka við
MassachusettesBandarikjunum.
Einar Agústsson hefði kurteis-
lega komið umræðum út i aðra
sálma. Hann hefði viðurkennt, að
Rússum væri sennilega ekkert
um, að öll riki færðu landhelgi i 50
milur, og með þvi væri úthafsfloti
Sovétrikjanna starflaus.
Hvaö fyndist Bretum ef
við boruðum eftir jarðgasi
við Bretland?
Ráðherra hefði spurt, hvað
Bretum fyndist, ef tslendingar
færu að bora eftir jarðgasi i
Norðursjó við strendur Bret-
lands. A timum, þegar engin
alþjóðleg lög væru til um málið og
hætt væri við valdastreitu stór-
velda um það, þætti islenzku
stjórninni ekki unnt að reysta á
Haagdómstólinn eða biða
alþjóðaráðstefnu. Einar Agústs-
son hefði sagt, að markmið
Islendinga væri að allur eða nærri
allur fiskur veiddur við tsland,
rynni til tslendinga. tslendingar
yrðu fyrst að hugsa um framtið
barna sinna.
Auðunn Auðunsson skipstjóri
hafi sagt, að stærri brezku veiði-
skipin gætu farið til Spitzbergen
og Hvitahafs og hann skildi ekki,
hvers vegna Bretar sinntu ekki
meira um sildina við strendur
sinar.
Murray Sayle lýkur greininni
með þvi að segja, að erfitt sé að
hrekja rökin eins og tslendingar
leggja þau fyrir: Lifshagsmunir
litillar þjóðar gegn óþægindum
fyrir aðra stærri, þótt það kynni
að vera umtalsvert um skamman
tima.