Vísir - 22.04.1972, Blaðsíða 6

6
VÍSIK. Laugardagur 22. april 1972.
vism
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttast jóri:
y Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn K. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Fétursson
Valdimar H. Jóhannesson
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 22. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 22. Simi 86611
Siöumúla 14. Simi 86611 if, imuri
Askriftargjald kr. 225 á mánuöi inranlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakiö
Blaöaprent hf.
w
Island í sjónarmiðju
Á sjötugsafmæli Halldórs Laxness á morgun
kemur ein staðreynd fyrst i hugann. Án hans væru
hvorki islenzkar bókmenntir né ísland sjálft hið
sama sem það er i dag. Án hans og verka hans væru
lika hugmyndir manna um ísland og Islendinga allt
aðrar en þær nú eru, bæði erlendis og okkar sjálfra
hér heima. Halldór er einn af örfáum samtiðar-
mönnum sem verður sagt með sanni að hafi sett
svip á öldina.
Halldór kaus sér ungur að mannast á heimsins
hátt. Að þvi leyti til fór hann i fótspor Einars Bene-
diktssonar með hugsjón hinna fornu væringja að
leiðarljósi. Þeir gerðu báðir það tilkall til islenzkra
bókmennta að þær stæðu jafnfætis þvi sem mest og
bezt væri unnið i skáldskap meðal annarra þjóða.
Og bókmenntaleg höfðingslund, metnaður þeirra
beggja átti sér bakhjarl i vitund þeirra um forna is-
lenzka hámenningu, lifsmegin tungunnar og si-
gildra bókmennta hennar.
í þessum metnaði fyrir hönd lands og þjóðar felst
sá skilningur að Island sé ekki einangraður út
kjálki heldur partur umheimsins. Og i sinum miklu
þjóðfélagslegu og sögulegu skáldsögum setti Hall-
dór Laxness lif mannsins i heiminum á svið is-
lenzkra aðstæðna og umhverfis, hið stríða mannlif
sögunnar og samtiðarinnar. Heimurinn var hér —
Sumarhús og Sviðinsvik.
Nóbelsverðlaun Halldórs árið 1955 voru ekki ein-
asta persónuleg viðurkenning honum til handa. Þau
fólu einnig i sér viðurkenning umheimsins á þessari
staðreynd, hlutdeild islenzkra bókmennta i
evrópskum menntum og menningu.
Halldór Laxness hefur notið þeirrar hamingju að
aldrei hefur verið kyrrt um hann né verk hans.
Margbreytni hans hefur alla tið verið orðlögð. Á efri
árum er hann sistarfandi, jafn-fjölhæfur sem
nokkru sinni og birtir nýja bók á hverju nýju ári.
Enn sem fyrr eru skoðanir og skáldskapur hans i si-
felldri endurskoðun með sibreyttum heimi.
Annað er óbreytt, vandlæti skálds og metnaður
vegna tungunnar sem hann yrkir, ísland i sjónar-
miðju verka hans. Á efri árum höfundarins beinist
hugur hans i æ rikara mæli að sigildum verðmæt-
um mannlifs og sögu i landinu. Það verður æ
gleggra hver er uppistaðan i skáldskap hans: hug-
sjón hins eilifa íslands i skáldskap og veruleik, bak
við allt umrót og straumhvörf timanna og heimsins.
Yfirvofandi innrós
í Saigon?
Hvað mun gerast
næstu daga i Vietnam?
Sennilega er þetta ekki i
fyrsta skipti i sögu Viet-
nam-striðsins, sem
menn velta þvi fyrir sér,
hvort gert verði út um
þetta undarlega strið á
næstu sólarhringum.
Hvernig sem þvi er
farið, þá hafa þeir norð-
anmenn hleypt gifurleg-
um krafti i aðgerðir sin-
ar i suðurhluta lands
ins, og jafnvel loftárásir
Bandarikjamanna hafa
ekki megnað að stöðva
framsókn kommúnista.
Eins og ævinlega áð-
ur, þá eru leiðtogarnir i
Hanoi án efa staðráðnir i
að vinna þetta strið, og
sjaldan hefur hernaðar-
staða þeirra verið betri
en nú.
„Samt eru þeir ekki super-
menn”, sagði The Economist i
siðustu viku, og vitanlega er það
rétt. Spurningin er núna, hve
miklu þeir afreka, áður en
monsúntimabilið gengur i garð og
skriðdrekar þeirra og önnui
þungaverkfæri sökkva i kaf.
Broddur úr
sókninni
Nixon situr nú i Washington og
veltir þvi án efa fyrir sér með
vaxandi áhyggjum, hvort
„Vietnamisering” striðsins hafi
misheppnazt hjá honum. Enn er
reyndar ekki útséð um það. Siðan
i siðustu viku hafa hermenn Sai-
gon-stjórnarinnar staðið i löndum
sinum að norðan og jafnvel náð að
hrekja þá til baka nokkur fet á
stöku stað. Enn hafa kommún-
istar ekki náð að hertaka neina
meiriháttar borg i landinu.
Páskaaðgerðir norðanmanna
standa enn á fjórum stöðum i
landinu. 1 norðri komu Norður-
Vietnamarnir inn úr Laos og eru
þar enn að reyna að sundra varn-
arlinu Saigon-hersins vestan við
Hué. Við Kontum, sem er á mið-
hálendi landsins, hafa kommún-
istar enn þrjár vikur til að
brjótast þar i gegn, en að þrem
vikum liðnum hellir monsún-
regnið sér yfir þá. Sagt er, að yfir
40.000 hermenn Norður-Vietnama
séu i innan viö 100 km fjarlægð frá
Saigon. Og jafnvel enn sunnar
hafa kommúnistar magnað ófriö-
inn við óshólmana á svæði, sem
undanfarin ár hefur verið álitið
iett tryggasta svæði
sunnanmanna.
„Allt eða ekkert”
Kommúnistar hafa lagt þvilik-
an þunga i þessa sókn sina, fórnað
svo mörgum mannslifum, vélum
og striðstólum, að a.m.k. Banda-
rikjamenn halda því fram, að nú
ætli þeir sér „allt eða ekkert” og
vilji gera út um striðið annað-
hvort með hernaðaraðgerðum
eða með þvi að pina fram ein-
hverja samninga og koma stjórn
Thieus á kné.
Sagt er, að af hinum 15 her-
fylkjum, sem mynda her Norður-
Vietnama, séu 10 i Suður-Viet-
nam. Samtals munu þetta vera
liðlega 100.000 hermenn. Þessum
herfylkjum til stuðnings eru svo
þrjú, sem eru handan landamæra
Kambodiu og Laos.
Það hefur vakið nokkra undrun
sunnanmanna, af hvilikum krafti
Norður-Vietnamar halda uppi
þungri skothrið á öllum vigstöðv-
um, því ef þeir ætía sér að'sund-
urskjóta allt land, plægja það upp
með fallbyssukúlum og stór um
sprengjum, liður vart á löngu,
þar til samgönguleiðir milli
þeirra eigin herja i Suður-Viet-
nam rofna.
Saigon markmiðið?
Ekki er enn hægt að sjá fyrir,
hvað kommúnistar ætla sér, hver
hernaðaráætlun þeirra er, en
sumir herforingjar Bandarikj
•nna i Vietnam óttast, að þeir ætli
sér að blekkja Saigon-herinn til
ótimabærrar gagnsóknar. Gagn-
sóknar, sem þeir siðan geti auð-
veldlega brotið niður og þar með
vigstöðuna. Einn bandariskur
hernaðarráðgjafi var yfir sig
hrifinn um daginn, þegar sunnan-
mönnum tókst að hrekja komm-
únista frá An Loc, en þar
reyndust norðanmennirnir kænir.
Þeir notuðu bragð, sem frægt var
i fyrra Indókinastriðinu, þegar
Navarre hershöfðingi var neydd-
ur til uppgjafar. Þeir geröu sér
grein fyrir þvi, að framsókn
Saigon-hersins yrði næsta þunn i
báða enda, og þeir brutust gegn
henni af auknum ofsa og hafa nú
aftur náð An Loc.
Verið getur, að kommúnistar
ætli að halda taflstöðunni svipaðri
og hún er nú, en binda með þvi
mikinn hluta herstyrks sunnan-
manna fjarri Saigon. Siðan gætu
þeir hafið stórsókn sunnar i land-
inu og jafnvel komizt inn i eða að
Saigon.
Meðan á þessu gengur, berjast
Bandarikjamenn i lofti. Aldrei
áður I sögu strfðsins jafnvef ekki
þegar Johnson fyrirskipaði loft-
árásirnar, hafa verið svo margar
sprengjuflugvelar á móðurskip
unum á Tonkin-flóa.
Og það er ekkert smáræði, sem
flugvélarnar ausa af sprengjum
yfir Norður-Vietnam og heri
norðanmanna i Suður-Vietnam.
Spurningin er bara, hvort nokkuð
vinnist með sprengjukastinu.
Hvort norðanmenn eru yfirleitt á
þeim buxunum að gefa eftir i
þetta sinn.
Og Nixon hafði ákveðið að
fækka enn i hersveitum Banda-
rikjamanna i Vietnam eftir 1.
mai. Þá var ætlunin að skilja eftir
69.000 bandariska hermenn
eystra. Loftárásirnar geta ekki
stöðvað sókn kommúnista við An
Loc, það verður fótgöngulið að sjá
um. Og hvað ef þeir brjótast þar i
gegn? Verður frestað heimsend-
ingu bandariskra hermanna og
þeir sendir aftur út að striða? Eða
heldur Nixon áfram að „viet-
namisera
GG
Saigon-hermenn aö æfingum:
höfuðborg sina?
Munu þeir næstu daga verja
TIMOTHY DAVEY ER DAÐUR I ENGLANDI
Timothy Davey, 14 ára enskur
skóladrengur, var fyrir sex vik-
um dæmdur til sex ára fangelsis-
vistar í Tyrklandi. Sakargiftir
voru hass-smygl, eins og frægt
mun orðið.
Timothy á sannarlega ekki
glæsta æsku framundan sitjandi
bak við rimlana, en hann virðist
taka örlögunum með ró og situr
öllum stundum og les bækur þær,
sem honum berast frá Englandi.
Mikill fjöldi fólks i Bretlandi vor-
kennir mjög þessum óheppna
unga landa sínum, og honum
berst mikill fjöldi bréfa, einkum
frá ungum stúlkum, sem dá hann
sem hetju. Situr Timothy við og
svarar bréfunum. Einnig er hann
I önnum að skrifa ferðasögu sina,
hefur hafið nám I tyrknesku,
ensku og stærðfræði. Kennari
hans er enskur skólakennari, sem
býr Istanbul.
Timothy dúsir i sérstakri álmu
Sagmacilar-fangelsis i Istanbul,
þar sem flestir fanganna eru út-
lendingar.
Klefi hans er rúmgóður, þegar
miðað er við fangaklefa, og hann
lætur vel yfir meðferðinni.
Fangelsisyfirvöldin leyfa hon-
um að fara mjög eigin leiðir.
Hann fer t.d. á fætur, þegar hon-
um sjálfum sýnist, og má vera
öllum stundum I fangelsisgarðin-
um, ef hann svo kýs.
Það vakti mikla athygli i Bret-
landi, þegar fréttir bárust þangað
af handtöku þessa skóladrengs,
og finnst fólki sem tyrknesk yfir-
völd hafi gengið fulllangt i dómi
sinum yfir honum.
Timothy Davey var handtekinn
i skógi utan við Istanbul með lið-
lega 27 kiló af hassi meðferðis.
I bók sinni mun hann útskýra,
hvar hann náði i þennan varning
og hvað hann ætlaðist fyrir með
vöruna. I London hefði hann get-
að selt þetta tyrkneska hass fyrir
samtals 12.000 pund, og i Tyrk-
landi er hassrækt bönnuð, og eru
harðar refsingar við smygli þar i
landi. Fullorðinn maður getur
vænzt þess að vera dæmdur I allt
að 30 ára fangelsisvist fyrir hass-
smygl. — GG