Vísir - 12.05.1972, Blaðsíða 7

Vlsir Föstudagur 12. mai 1972.
7
þá eru vandlega siaðar frá allar
röksemdir ræðumanns, þaggað
niður allt sem vikur að hinum
gifurlegu herflutningum Rússa til
landsins, og svo er það haft eftir
Thieu forseta, að „þjóðfrelsisher-
inn” þ.e. kommúnistar, hafi tekið
héruð i landinu. Geta menn rétt
imyndað sér, hvort vietnamski
forsetinn hefur notað það orðalag.
bannig er allt á sömu bókina lært,
öfgar og einbliningur blinda
menn.
En eins og áður segir, þá hafa
menn auðvitað rétt til að vera
öfgamenn, það er ekkert sem
bannar það i stjórnarskránni, —
en það er bara verst fyrir þá
sjálfa. Einbliningurinn og falsan-
irnar i fréttaflutningi Þjóðviljans
hefur aðeins þau áhrif, að nú er
þorri lesenda blaðsins gersam-
lega hættur að reiða sig á frétta-
flutning þess, afleiðingin verður
svo aðeins, að allt er á niðurleið.
Við sjáum muninn á þessu og
venjulegri fréttaþjónustu.
Lýðræðisblöð, jafnvel „auðvalds-
blöð’j hafa ekki kveinkað sér við
að segja frá viðbjóðslegum
striðsglæpum og styrjaldar-
rekstri Bandarikjamanna i
Vietnam. Það er sagt, að „press-
an” i sjálfum Bandarikjunum
myndi virkustu stjórnarandstöð-
una þar i landi. En hvenær hefur
kommúnistamálgagnið hér treyst
sér til að segja frá alveg sam-
svarandi glæpaverkum Norður-
Vietnama, og hvenær myndi það
fást til að viðurkenna, að nokkur
hluti vietnömsku þjóðarinnar sé
andvigur kommúnistum? Það
setur kikinn fyrir blinda augað og
sér ekki eina litla hálfa milljón af
flóttafólki. Slikt má ekki verða
uppvist, menn skulu vera sælir i
sinni trú, og blóðugur striðsrekst-
ur skal með öfugmælum verða að
friðarblessun, ef það eru aðeins
réttir menn, sem myrða og
brenna.
Þessi fréttaflutningur hefur
verið talsvert til umræðu að
undanförnu. Samkvæmt heilögu
lögmáli er þvi haldið fram, að
auðvaldspressan mónópóliséri
fjölmiðlana til að blekkja alþýð-
una. Samkvæmt þessu skal það
vera heilög staðreynd, að frétta-
flutningur Morgunblaðsins sé
hlutdrægur og einhliða. En svo
var gerð smáathugun i félags-
fræðideild háskólans á frétta-
flutningi tveggja blaða, Morgun-
blaðsins og bjóðviljans, þar sem
mér skilst, að fljótt hafi orðið
augljóst, hve fréttaflutningur
„auðvaldsblaðsins” bar i öllu af
hlutdrægum áróðri kommúnista-
blaðsins. Frá þessu var sagt hér i
blaðinu, þó sá misskilningur hafi
orðið, að formleg niðurstaða hafi
fengizt um þetta. En þetta var á
móti öllum heilögum lögmálum
og mjög viðkvæmt af vissum
ástæðum, svo allt i einu setur
sjálf félagsfræðideild háskólans
sig i embættisskriffinnsku-stell-
ingar og reisir sér heldur en ekki
kyndugan varnargarð úr orð-
hengilshætti, hártogunum og
hálfkveðnum visuorðum. Deildin
getur ekki látið fram koma
endanlega niðurstöðu, nú er ekki
dirfskunni fyrir að fara.
Á sama tima notar ritstjóri
Þjóðviljans hátiðarblað sitt 1.
mai aðallega til að barma sér yfir
slæmum fjárhag blaðsins, og þar
vantar ekki dirfskuna, hann
heimtar bara, að keppinauturinn,
Morgunblaðið, verði látið borga
tapið á Þjóðviljanum. Það má þvi
segja, að ekki vanti radikalism-
ann á þeim bæ, þó t.d. £é þagað
þunnu hljóði yfir t.d. stærsta
hálaunavandamáli þjóðfélagsins.
Og þar er ekki heldur rakin
undirrót þess, hvi nú er svo illa
fyrir Þjóðviljanum komið. Ekki
alls fyrir löngu mátti sjá örla þar
á vilja til að reka raunverulega
blaðamennsku. En allt i einu var
gillótinið látið falla. Stórbrotnar
pólitiskar hreinsanir fóru fram á
blaðinu, og starfsmenn, sem
höfðu reynt að halda uppi merki
eðlilegrar blaðamennsku, hinir
æfðu blaðamenn, voru látnir fá
hausafok. 1 staðinn voru settir
pólitiskir hlaupadrengir, blaða-
mennskulegir viðvaningar. Þvi er
nú komið sem komið er, þetta er
ástæðan fyrir þvi, hve Þjóðviljan-
um hefur hrakað. Og svo á
Morgunblaðið að borga reikning-
inn af pólitiskum hreinsunum á
kommúnistablaðinu! Hafið þið
bara heyrt?
Þorsteinn Thorarensen
r
cTMenningarmál
Um blöð og tímarirt:
Landsins gagn og nauðsynjar
Ef allt er talið sýnast
um það bil 50 „blöð” af
ýmsu tagi koma út ár-
lega hér á landi. En þvi
fer fjarri um fjölda
þessara blaða að þau
séu nýtileg fréttablöð
eða pólitisk málgögn,
njóti neinnar verulegrar
útbreiðslu né hafi
merkjanleg áhrif út i
frá. Til þess eru þau ein-
faldlega of litil. Og
minnsta kosti sum hver
eru þau þessleg að efni
þeirra nytu sin betur i
einhvers konar timarits-
sniðum en þeirri blaðlik-
ingu sem á þeim er.
reyndar öll efni til að verða nyt-
samlegt rit, eins og þegar sést af
nýlegri athugun þess á
afborgunarviðskiptum eins og
þau tiðkast hér. En mörg rit af
þessu tagi eru ársrit viðkomandi
félaga, stundum myndarlega
gerð blöð enda gefin út i fjár-
öflunarskyni, einatt á árlegum
tyllidögum þeirra eins og t.a.m.
Sjómannadagsblaðið eða 19. júni,
rit Kvenréttindafélags Islands.
Það á við um flest þessi rit sem
nú voru nefnd og önnur þvilik að
þau einskorða sig við hagsmuni
og önnur áhugaefni sinnar stéttar
eða starfshóps, einatt hina sigildu
islenzku kjarabaráttu, en ætla sér
ekki að bera boð eða rækja önnur
erindi utan sins félagshóps. Svo
er t.a.m. um Asgarð, blað BSRB,
sem ugglaust varðveitir lika
þegar frá liður ýmislegar heim-
ildir um kjaramál opinberra
starfsmanna. Siðasta blað
(1:1972) er helgað 30 ára afmæli
samtakanna með kveðjum
stjórnmálamanna i tilefni þess og
upprifjun á helztu baráttumálum
félagsmanna undanfarin ár.
Þau blöð sem kalla má „virk”
málgögn, koma nokkurn veginn
reglulega út, svo sem vikulega,
eða stefna minnsta kosti að þvi,
og ætla má að umtalsverðrar út-
breiðslu njóti, allténd i sinni sveit,
eru hins vegar varla fleiri en 10-15
talsins. Og þá eru Reykjavíkur-
blöð lika meðtalin.
Stéttir og kjör
I fyrri grein um bíöð og timarit
(4/5) var reynt að flokka þau
lauslega eftir efni og gerð. Að
blöðunum frátöldum reyndist þá
stærsti flokkur timarita vera
málgögn ýmiskonar félagasam-
taka, og komu 30 rit af þvi tagi út
1969, en þó voru þegar frátalin
ýmis félagstiðindi sem minnst
virtust fyrir sér.
1 fyrsta lagi eru i þessum hóp
timarit ýmissa stétta og starfs-
hópa, rit eins og t.a.m. Banka-
blaðið, Lögreglublaðið, Póst-
mannablaðið, Simablaðið..,en
þessi rit koma út 2-4 sinnum á ári
sem einmitt er algengasta stærð
timarita. Starfsmenn SIS hafa
sitt sérstaka málgagn, Hlyn.sem
kemur út mánaðarlega, og BSRB
gefur út Asgarö (3 tbl. 128 bls.)
sem trúlega er mest fyrir sér af
þessum blöðum i krafti sinnar
miklu útbreiðslu. 1 öðru lagi gefa
ýmis önnur félagasamtök út
timarit um sin sérstöku áhuga-
efni og hagsmunamál. Af þvi tagi
er t.a.m. Skinfaxi, málgagn ung-
mennafélaganna, sem fyrir eina
tið var útbreitt og áhrifamikið
blað, og Neytendablaðið,
málgagn neytendasamtakanna.
Það er ógn fátæklegt blað ennþá i
sinum ytri sniðum, en hefur
Timarit eins og Ásgarður býr hins
vegar að félagsbundnum áskrift-
um sem tryggja þvi viðtæka út-
breiðslu og óhulta fjárhagslega
afkomu. Það er likast til að þvi
"skapi markverðara rit en önnur
félagstiðindi að það er málsvari
mjög fjölmennra starfshópa. En
auðvitað er ekkert þvi til fyrir-
stöðu að slik timarit láti sig fleiri
efni varða en venjubundna
stéttar-hagsmuni.
Ideólógia og
própaganda
Það á lika við um velflest önnur
timarit að þau eru ekki gefin út af
verzlunarfyrirtækjum, enda
sjaldnast arðvænleg, heldur
styðjast beint eða óbeint við
ýmiskonar félög og samtök. Og
þau virðast einatt markverðust
og lifvænlegust sem unnt er að
tryggja með þessumhætti trausta
útbreiðslu (og arðvænlegan aug
lýsingamarkað ef rétt er á haldið)
en gefa sig jafnframt að málefn-
um sem fleiri varða en takmark-
aðan félagshóp.
Frá þessum bæjardyrum séð
kemur það hins vegar kynlega
fyrir að stærstu og skipulegustu
félagssamtök landsmanna,sjálfir
stjórnmálaflokkarnir hafa engum
eigin timaritum á að skipa — en
það stafar eflaust af ofvexti
„pólitisku pressunnar” sem áður
var vikið að og öðrum ástæðum
hinnar pólitisku baráttu. Aðeins
þrjú hrein og bein pólitisk timarit
fyrirfundust árið 1969, Stefnir,
timarit ungra Sjálfstæðismanna,
Neisti, fjölritað málgagn ungra
sósialista, Fylkingarinnar, og
Réttursem er reyndar gamalt og
gróið timarit um þjóðfélagsmál. I
seinni tið hef'ur verið reynt að
skinna Rétt upp, hann kemur út
ársfjórðungslega, vel úr garði
gerður, með fjölskipaðri ritnefnd.
við „samtök verzlunar- og
athafnamanna”) og á væntanlega
sjálft að vera arðvænlegt fyrir-
tæki I krafti auglýsinga og út-
breiðslu. Ritið leggur kapp á
ýtarleg viðtöl við kunna athafna-
r 'n
Efni nokkurra timarita 1969
Timarit um landbúnað 9
Sjávarútveg 2
Iðnað 4
Verzlun 3
Lögfræði, hagfræði 5
Félagsmál 3
Læknisfræði og heilbrigðismál 10
Uppeldis- og skólamál 2
Náttúrufræði 4
Saga og þjóðfræði 11
Bókmenntir og menningarmál 6
Pólitisk timarit 3
Timarit um ýmis önnur efni 9
V____________________________________________J
I siðasta hefti (1:1972) eru birt
drög að nýrri stefnuskrá fyrir
Alþýðubandalagið, söguleg grein
um vinnutima eftir Ólaf Einars-
son, og einn ritnefndarmaður
skrifar lof um annan, Hjalti
Kristgeirsson um Jóhann Pál
Arnason. En eins og jafnan er allt
meginefni ritsins eftir ritstjór-
ann, Einar Olgeirsson, undir
nafni og nafnlausar greinar —- i
sama anda, stil og stefnu sem
mótað hefur Rétt i fjeritigi ár.
Starfsgreinar,
fræði, stofnanir
1 meðfylgjandi yfirliti er reynt
að flokka lauslega eftir efni
nokkur helztu timarit sem segja
má að f jalli um landsins gagn og
nauðsynjar. Þau reyndust um það
bil 70 talsins 1969. Eins og sjá má
er helmingur þeirra timarita sem
fjalla um nokkra helztu atvinnu-
vegi landsmanna helguð land-
búnaði, og er það eins og vonlegt
er fjölbreyttur timaritakostur.
Fyrir utan búnaðarblaðið Frey
sem Búnaðarfélag Islands og
Stéttarsamband bænda gefa út
menn — siðast Gisla Halldórsson
arkitekt (3:1972) og þar má
einnig sjá aðrar fróðlegar greinar
og frásagnir um verzlunar- og
efnahagsmál, en einnig er ýmsu
fréttaefni helgað mikið rúm,
mjög misjafnlega fróðlegu að sjá.
Annar fjölskipaður flokkur
timarita fjallar um læknisfræði
og heilbrigðismál. Þar eru bæði
fagleg og fræðileg rit lækna,
læknanema, lyfjafræðinga og
hjúkrunarfólks, Læknablaðið (6),
Timarit Hjúkrunarfélags lslands
(4) og rit sem ýmis samtök um
heilbrigðismál gefa út eins sjálf
nöfn þeirra gefa til kynna,
Gcðvernd(4) og Iicilsuverndsem
er reyndar rit Náttúrulækninga-
félags Islands.
Eiginleg fræðileg timarit eru
eftir atvikum gefin út af stéttar-
samtökum, læknum, lögfræð
ingum, verkfræðingum, eða stofn
unum sem fást við viðkomandi
fræði og starfsgreinar. Þetta eru
einatt rit i fjarska föstum form-
leguai skorðum, Iðnaðarmál (6)
Félagsmál (4) Fjármálatiðindi
(sem virðast reyndar ekki hafa
komiðút á árinu 1969), Hagtiöindi
(12).
Eftir
W
Olaf Jónsson
mánaðarlega, helzta málgagn
stéttarinnar, koma út ein sex árs-
rit á vegum bændasamtáka og
stofnana landbúnaðarins og ein-
stakra búgreina, þar á meðal
Búnaöarrit sem er með elztu
tímaritum landsins, 85ti
árgangur i ár, og minnsta kosti
eitt fræðilegt timarit, tslenzkar
landbúnaðarrannsóknir (2h, 192
bls.)
Um sjósókn og sjávarútvegs-
mál fjalla á hinn bóginn aðeins
tvö timarit, Ægir, timarit Fiski-
félags Islands, og sjómanna-
blaðið Vikingur (12), gefið út af
Farmanna- og fiskimannasam-
bandi Islands, sem jafnharðan
fjallar um störf og hagsmuni
sjómanna og flytur ýmislegt efni
til skemmtunar og fróðleiks. Um
fiskiðnað fjallar ennfremur tima-
ritið Frost (6) sem Sölumiðstöö
hraðfrystihúsanna gefur út.
Eins og vel á við er helzta blað
um verzlunarmál, timaritið
Frjáls verzlun (12) gefið út af
sjálfstæðu forlagi (en i samvinnu
Nýir siðir
og leiðir
En einnig rit um sérgreinda
starfsemi og fræðigreinar geta
reynzt eftirtðktarverð timarit
almennum lesendum. Það á við
um timarit um félagsmál eins og
Sveitastjórnarmál (6), gefið út af
Sambandi islenzkra sveitar-
félaga, sem á seinni árum virðist
einkar vandað og vel rekið tima-
rit, fróðlegt og nytsamlegt á sinu
sviði.siðasta hefti (2:1972) helgað
100 ára afmæli tilskipunar um
sveitastjórn á Islandi. Annað rit
sem fyrir skemmstu hefur tekiö á
sig nýja mynd þótt það standi á
gömlum stofni er Menntamál,
timarit um uppeldis og skólamál
sem kennarasamtökin, frá fóstr-
um og barnakennurum til
háskólakennara, standa að ásamt
skólarannsóknum menntamála-
ráðuneytisins, siðasta hefti þess
(1:1972) að meginefni helgað
þeirri endurskoðun námsefnis i
skólum landsins sem um þessar
mundir er unnið að.
Hvert með sinu mótinu virðast
timarit eins og Menntamál,
Sveitastjórnarmál, Frjáls verzl-
un, Asgarður til marks um nýjar
leiðir sem reyndar eru I gerð og
útgáfu timarita og kunna að reyn-
ast færar til frambúðar til að
halda úti lifvænum ritum, sem i
senn svari þörfum sinna stétta og
starfsgreina og eigi jafnframt
erindi að rækja á almennum
markaði.