Vísir - 23.01.1973, Blaðsíða 6

6
Vísir. Þriðjudagur 23. janúar 1973
VÍSIR
Útgefandi: Heykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn K. Eyjólfsson
Kitstjóri: Jónas Kristjánsson
.Fréttastjóri: Jón Birgir Fétursson
Kitstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 66611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Kitstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611 <7 íinur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuði innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaðaprent hf.
Gœfustarf í nótt
Það er mikil gæfa, að engin slys skyldu verða á (í
fólki i Vestmannaeyjum i nótt og morgun i hinum ))
óhugnanlegu eldsumbrotum, sem náðu alveg til )l
jaðars kaupstaðarins. Tvennt réði þar úrslitum, góð \\
ytri skilyrði og skjótvirkt björgunarstarf. (
Langt er siðan íslendingar hafa orðið svona ))
áþreifanlega varir við sambýlið við eldinn i iðrum \\
jarðar. Undanfarna áratugi hefur eldsumbrota (i
nærri eingöngu orðið vartióbyggðum. Katla hefur ))
löngum þótt hættulegasti vágesturinn af þessu tagi. \
En gosið i Surtsey á sinum tima opnaði augu manna (
fyrir þvi, að eldgos geta komið upp fast við manna- /
byggðir. )
Svo heppilega vildi til, að fyrir allmörgum árum /
samdi Jón Böðvarsson, verkfræðingur, skýrslu fyrir )
Ágúst Valfells, þáverandi forstöðumann Almanna- \
varna, um skyndilegan brottflutning ibúa Vest- í(
mannaeyja. Þessi skýrsla var björgunarmönnum /
til nokkurs gagns i nótt, þótt þeir reyndar bættu um )
betur með þvi að flytja á brott þá, sem vildu á (
fjórum timum i stað 15, sem áætlað var. /
Slikar skýrslur hafa Almannavarnir nú einnig
látið gera fyrir Húsavik og Vik i Mýrdal, sömuleiðis (
fyrir stórslys á flugvöllunum i Reykjavik og Kefla- /
vik, svo og fyrir slysamóttöku i Landsspitalanum.)
Þetta sýnir, að viðbúnaður þjóðarinnar gagnvart \
náttúruhamförum og stórslysum er allur annar og '/
betri en áður var. )
Skipulag brottílutnings Eyjabúa gekk með i
miklum ágætum. Hafa allir viðkomandi aðilar af A
þvi mikinn sóma, bæði Almannavarnaráð, sem \
yfirstjórnina hafði með höndum, og aðrir aðilar, (
sem þátt tóku i starfinu. Allt gekk þetta eins og vel /,
smurð vél, enda lét árangurinn ekki á sér standa. )
Auðvitað var mikil hjálp i hinum ytri aðstæðum. /
Vindátt var heppileg og beindi gosefnum á haf út. )
Hraunið rann ennfremur beina leið til sjávar i sömu \
átt. Mjög litið öskugos var i upphafi eldsumbrot- (
anna, en slik gos hafa jafnan reynzt hættulegust )
öllu kviku. Þá héldust bæði flugvöllurinn og höfnin \
opin til björgunarflutninga. (
Með guðs hjálp og góðra manna var miklum \
hörmungum afstýrt i nótt. Eftir á að hyggja, er það (
nánast kraftaverk, hvernig til hefur tekizt. Að sjálf- (
sögðu eyðileggjast mikil verðmæti, en ekki er vitað )
til þess, að neitt mannslif hafi farið forgörðum. \
Þessi reynsla mun skapa þjóðinni aukna trú á)
mátt sinn til að mæta náttúruhamförum. Hún mun \
hér eftir leggja stóraukna áherzlu á almanna- (
varnir. Við vitum öll, að það, sem gerðist i nótt á )
Heimaey, getur alveg eins gerzt á Reykjanesskaga )
og viðar i nágrenni mannabyggða. Við munum læra
af lexiunni i Vestmannaeyjum i nótt. !
Veigamesti þáttur björgunarstarfsins i Eyjum (
var i höndum heimamanna sjálfra. Þeir gengu að /
þvi starfi með festu og hnökralausu öryggi. Þar var )
hvorki fum né fát, þótt þeir væru i bókstaflegum \
skilningi i eldlinunni sjálfri. , (
öll þjóðin vonar nú, að senn verði lát á þessu eld- \
gosi, áður en það veldur varanlegu tjóni i hinni sér- í
stæðu byggð Vestmannaeyja. )i
Nemendur i Golden Colombia
School syrgðu ekki oliuskortinn,
þvi að kennsla var niinnkuð á
meðan, þar sem kennslustofurnar
voru óupphitaðar. Og enga hjálp
fékk oliubilstjórinn frá þeim,
þegar hann kom með neyðar-
birgðir.
-----------------------
111111111111
m mm
■■■■■■■■■■■■
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
OLÍULAUSIR í
KULDA OG TREKKI
í Bandarikjunum hafa
þeir ekki heita vatniö til
húsahitunar, eins og Reyk-
víkingar, heldur gasolíu.
En rétt eins og íbúar á
Skólavörðuholtinu máttu
hér fyrir fjórum árum
skjálfa á bak við frostrós-
ótta gluggana í jökulköld-
um ibúðum sínum, vegna
þess að heita vatnið hrökk
ekki til — þá vill stundum
koma fyrir að olía sé af
skornum skammti hjá
þeim í Amerikunni.
Orkuskortur er eitt af þessum
orðum, sem spámenn vestan-
hafs skreyta ræður sina með,
þegar þeir lita fram á veginn. En
það er sjaldan, sem menn rekast
á fyrirbærið sjálft — Núna fyrir
skömmu fundu menn þó áþreifan-
lega fyrir þvi og skulfu.
Hér og þar i landinu voru
kaldir skólar, tómir bensin
geymar á flugvöllum, tæmdir
gaskútar — og fulltrúar hins opin-
bera á handahlaupum um allar
trissur að útvega nauðstöddum
aðilum þennan dýrmæta orku-
gjafa — oliu.
Paul Berger, borgarstjóri i
Sioux City i Iowa, skoraði á ibú-
ana að draga úr oliunotkun sinni
um 32%, á meðan mesti skortur-
inn væri. Opinberum skólum i
Denver, Wicita, Kansas og Ne-
braska City varýmisllokað alveg,
eða aðeins kenndar örfáar stundir
á dag, vegna þess að ekkert var
til, sem stinga mátti i miðstöðina.
1 Illinois gátu kornþurrkendur
hvergi keypt oliu, svo að haugar
af korni lágu undir rotnun. I New
York-borg gripu American Air-
lines og TWA til þess að láta flug-
vélar, sem annars áttu hvergi að
hafa viðkomu, stanza á leiðinni til
þess að taka bensin á geymana.
Þessar breytingar á áætlanaflug-
inu voru nauðsynlegar, þvi að
hreinsunarstöðvarnar i Texas
urðu að draga úr sendingum sin-
um á þotueldsneyti.
Og það var ekki aöeins i
Norðurrikjunum, þar sem kuld-
inn svarf að, að þessa gætti svona
áþreifanlega. 1 Suðurrikjunum
voru menn kuldabitnir einnig.
Texasháskóli i Austin, umkringd-
ur af hundruð þúsunda ekra af
einhverju oliurikasta landi álfunn-
ar, sló á frest innritun 38 þúsund
stúdenta, vegna þess að gas-
sendingar höfðu stöðvazt.
Starfsmenn sjónvarpsstöðvarinn-
ar, sem rekin er i háskólanum,
mættu i „föðurlandsnærfötum”
og ornuðu sér við útileguofn.
,,Eitt sinn lögðum við fram til-
lögu með áætlun um kjarnorku-
ver hér, en kjósendur höfnuðu
henni,” sagði Dan Davisson,
borgarverkfræðingur Austin.
,,Þetta var óskemmtileg reynsla
ibúum hér, sem hlýtur að kenna
þeim, að við verðum að fá nýjan
orkugjafa.”
1 Indiana rauk Birch Bayh,
öldungadeildarþingmaður, upp til
handa og fóta að útvega bændum
própangas til þurrkunar á korni,
og tókst eftir mikið mas að fá
neyðarbirgðir tveggja stórfyrir-
tækja.
Óvenjukalt veðurfar átti sök á
þessuni vandræðum. Stórhrið og
garri var i nær öllu Texasriki, og
meðalhitinn i Denver mældist
fyrrihluta janúar vera 17 gráðum
minni en i meðal janúar. Samt
sem áður kom i ljós, samkvæmt
skýrslum veðurstofunnar, að hit-
inn i sex borgum, sem veðurstof-
an hefur til viðmiðunar, var ekki
nema 3,7 gráðum undir meðal-
lagi. Og gefur það til kynna, að
oliubirgðir, sem mæta eiga
óvenjulegu kuldakasti, eru i
lágmarki.
Aðaleldsneytisvöntun þjóðar-
innar liggur i skorti á gasi, sem er
hreinlegasti og oft ódýrasti orku-
gjafi til framleiðslu á rafmagni á
hita. Á seinni árum hefur eftir-
spurn eftir gasi aukizt um sex
prósent árlega, meðan heldur
hefur minnkað það, sem orku-
lindirnar heima fyrir gefa af sér.
Af kyndioliu, sem er varaskeifa
iðnaðarins og annarra notenda
fyrir gasið, er til óvenjulitið magn
þetta árið. Rikisstjóri Iowa,
Robert Ray, vill kenna um aðal-
oliuhreinsunarstöðvunum, sem
hann segir að hafi lagt allt kapp á
framleiðslu bilabensins, sem
þeim hafi fundizt gróðavænlegra.
— Iowa er eitt þeirra rikja, sem
harðast varö úti i kuldakastinu og
oliuskortinum. — George Lincoln,
hershöfðingi , formaður al-
mannavarnaráðs, tók undir þetta
að nokkru leyti og taldi, að skort-
urinn á kyndioliu ætti rætur að
rekja til verðstöðvunarlaga, sem
samin voru 1971, en þar var verð
á jasi og bensini ákveðið
frekar hátt, meðan kyndiolia var
verðlögð frekar lágt. Nýjar verð-
lagsreglur fyrir þriðja áfanga
þessara verðstöðvunarlaga tóku
gildi i siðustu viku, og er þess
vænzt, að þær muni verða til þess
að fyrirbyggja oliuskort af þess-
um sökum.
A hinn bóginn óttast menn, að
ekki verði svo glatt bætt úr ýms-
um öðrum ástæðum fyrir oliu-
skortinum. Svo að hann verður
landlægur næstu árin. Enda er
þegar hafinn undirbúningur að
algerri skömmtun oliunnar, þvi
að það þykir ljóst, að hjá þvi verði
ekki komizt. Orkustofnun Banda-
rikjanna lét i siðustu viku gera
skrá yfir þá aðila, sem verða
látnir sitja fyrir um eldsneyti, ef
slikt vandræðaástand skyldi
skapast aftur. Þar er gert ráð
fyrir, að ibúðareigendur og smá
kaupmenn fái örugglega elsneyti,
meðan stóriðjan verði mest fyrir
barðinu á skömmtuninni.
Aðrar neyðarráðstafanir, sem
eru i undirbúningi, ganga út á los-
un á hömlum varðandi innflutn-
ing á eldsneyti. I Iowa er t.d.
unnið að athugun á þvi að leyfa
brennslu á kolum og oliu, sem
mengunarhætta er talin stafa af.
En þá auðvitað einungis leyft,
þegar slikur skortur er, eins og
núna siðast.
(Þýtt að mestu úr TIME)
Starfsfólk sjónvarpsstöðvar, sem rekin er i Texasháskóia i Austin, sat
inni á skrifstofunum dúðað i vetrarflikur og fékk birtu frá gasluktum.