Vísir - 16.03.1973, Blaðsíða 6

6
Vfsir. Föstudagur 16. marz 1973.
VÍSIR
Ctgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
y Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Síöumúla 14. Simi 86611 (7 linur)
Askriftargjald kr. 300 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 18.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Þar kom að því
Þá kom að þvi, að alþýðufylking hljóp af
stokkunum i Frakklandi og gerði mikla atlögu að
landsstjórninni. Skoðanakannanir nokkru fyrir
kosningar gáfu til kynna, að vinstri menn hefðu
mikla möguleika á að hreppa völdin. Fylkingar
þess flokks, sem De Gaulle hershöfðingi setti
saman, höfðu riðlazt. Kosningaskipulagið, sem
De Gaulle hafði látið setja til þess i rauninni að
hindra uppivöðslu aragrúa flokka vinstri sinna,
virtist nú jafnvel geta orðið til að skapa vinstri
flokkunum meirihluta.
I Frakklandi er kosningaskipulag öðru visi en
fólk á að venjast annars staðar i heiminum. Kjör-
dæmin eru einmenningskjördæmi.en til að ná
kosningu i fyrstu umferð kosninganna, þarf
frambjóðandi að hafa meira en helming allra
greiddra atkvæða. 1 seinni umferð vinnur sá
sætið sem flest atkvæði fær.
Frakkland einkenndist eftir strið af engu frem-
ur en pólitiskum glundroða. Flokkaforingjarnir
gáfust loks upp, er Alsirstriðið náði hámarki, og
kölluðu á hershöfðingjann De Gaulle, sem hafði
verið einingartákn Frakka i striði en mis-
heppnaður i tilraunum sinum til að stýra þjóðinni
i friði. Nú reyndist hinn allóvenjulegi persónu-
leiki hans það, sem þjóðin þarfnaðist. Hann
studdist við þorra manna i baráttunni við hægri
sinnaða öfgamenn, sem vildu halda i Alsir, hvað
sem það kostaði, og reyndu margsinnis að ráða
hershöfðingjann af dögum. Siðan varð De Gaulle
þó foringi fiokks, sem var fyrst og fremst hægri
flokkur en hafði stuðning ýmissa sem töldu sig
vinstri sinnaða en trúðu á De Gaulle.
Árum saman hafði verið talað um algert
kosningasamstarf vinstri sinna sem fyrirheitið
land, sem ekki fannst vegna ósamlyndis. Nú kom
að þvi, að það var reynt, en án árangurs.
Þegar De Gaulle hætti skyndilega að stýra
þjóðinni, er hann móðgaðist við úrslit þjóðarat-
kvæðis, skildi hann eftir hinn einkennilega flokk
sinn i höndum Georges Pompidous núverandi
forseta. Kjördæmaskipulagið færði hægri
mönnum miklu fleiri atkvæði en þeir hefðu fengið
ella.
í seinni umferð kosninga sameinuðust hægri
menn gjarnan um einn frambjóðanda, meðan
vinstri menn voru of sundurþykkir til að sam-
einast að neinu marki um einn manna sinna.
Fjandskapur milli kommúnista og krata hefur
löngum hindrað, að þeir kysu hverjir aðra i kjör-
dæmunum og án slikrar einingar hafa hægri
menn, gaullistar og bandamenn þeirra, haft
auðfenginn sigur.
Vinstri menn horfðu fram á endalausa útlegð
frá landsstjórn, ef svo héldi áfram. Þvi varð það
fyrir kosningarnar nú, að þeir tjösluðu saman al-
þýðufylkingu.
Úrslitin urðu þó á þann veg, að vinstri
fylkingunni tókst ekki að ná stjórn landsins.
Þegar á hólminn kom skapaðist i seinni umferð
kosninganna enn á ný veruleg eining hægra meg-
in, og gaullistar og bandamenn þeirra héldu völd-
um.
Þetta var vinstri sinnum liklega fyrir beztu.
Reynslan af samstarfi kommúnista við lýðræðis-
sinnaða vinstri menn hefur ekki verið á þá leið,
hvorki i Frakklandi né annars staðar, að slikt
samstarf sé góðs viti.
Hefðaraðall
i verkfalli
i
Verðhækkanirnar um siöustu mánaöamót eru reiöarslag fyrir fjár-
hagsafkomu almennings. Þar sem hækkanirnar eru nú mestar á ein-
földustu iifsnauösynjum, er augijóst aö þær leggjast meö mestum
þunga á iáglaunafólk. Þær sliga þá, sem einmitt hafa átt öröugast
uppdráttar, þær eru miskunnarlaus meöferö á olnbogabörnum þjóö-
fclagsins, barnafólki, öryrkjum, gamalmennum, sem eru nú verr sett
en áöur. Þaö er ömurlegt aö þurfa aö segja þaö i nútima tækniþjóö-
féiagi, aö aukin fátækt hlýtur nú aö hefja innreiö, fjöldi fólks hefur nú
tæpiega til hnifs og skeiðar, og biliö heldur áfram aö stórbreikka milli
rikra og fátækra.
Það er i hæsta máta undarlegt
og óeðlilegt, hvernig svo gifurleg-
ar verðhækkanir geta skolliö yfir
almenning eins og fárviðri eða
óviðráðanlegar náttúruhamfarir,
án þess að nokkur fái borið hönd
( fyrir höfuð sér. Það má jafnvel
likja þessu viö náttúruhamfarirn-
ar i Vestmannaeyjum. Sá er þó
munur, að menn geta ekki flúiö á
einni nóttu i allsherjar þjóðflótta
. frá eyðandi afli verðbólgunnar.
( Hún smýgur eins og hvirfilbylur
inn á heimili okkar, og við fáum
ekkert að gert, þó efnahagsöryggi
og afkomutraust sé lagt i rúst.
auðvelt er að sýna fram á með
tölum. Út af hamförunum i Vest-
mannaeyjum og þeim halla, sem
þjóöin myndi biða af þeim, hafa
verið lögö á vöruna ein skitin 2%,
og svo gátu menn verið að rffast
um þetta. En hvað er það á móti
verðbólguófreskjunni, sem hækk-
ar landbúnaðarvörurnar á einni
nóttu um hvorki meira né minna
en 40-50%!
bað er nú með öllu óeðlilegt i
lýðræðisriki, að almenningur taki
slikum gegndarlausum verð-
hækkunum með þegjandi þökk-
um. Verðbólguhamfarirnar eru
Það er furðulegt, ef fólk getur
tekiö þvi með jafnaðargeði, að
mjólk og aðrar landbúnaðaraf-
urðir skuli á einni nóttu hækka
um 40-50%. Verður fólk kannski
alveg vanmegna, er hún spúandi
eldgos, sem menn stara á lamaðir
og rænulausir?
Og þó hefur það komið i ljós sið-
ustu vikur, að maðurinn er ekki
ímeð öllu vanmegnugur gegn eld-
gosum. Það hefur að visu komið
sumum á óvart, en staðreynd er
það orðin engu að siður, að það er
hægt að moka og moka og moka
vikrinum af húsþökunum, og það
er hægt að grafa og ýta upp
voldugum varnargörðum gegn
hraunrennsli og það er ekki leng-
ur neinn vafi á þvi, að það er hægt
að sprauta vatni á streymandi
hraun og láta það storkna og
mynda sjálfvirkan varnargarö.
Og þaö væri lika hægt, hvað sem
hver segir, að sprengja, ef á
þyrfti að halda.
Manneskjan getur vissulega að
nokkru tekið upp bardagann við
eldinn, þökk sé Þorleifi Einars-
syni og fleiri ótrauðum köppum,
sem hafa drýgt dáðir.
En á sama tima og við getum
miklað okkur af þvi aö ná taki og
stjórn á glóandi hraunflaumi,
gjósa upp aðrar hamfarir, hin
gifurlega verðbólga hrannast upp
og steypist yfir okkur rauð-
glóandi, og við höfum engan Þor-
leif til að sprauta vatni á hana.
Verðbólgan er þannig verri en
nokkrar náttúruhamfarir. Hún
reynist líka miklu meira áfall fyr-
ir þjóðarbúið en eldgosið, sem
nú einu sinni ekki nema mann-
anna verk. Það er lýðræðisleg og
samfélagsleg óhæfa, að slfkar
rosalegar tilfærslur fjármagns,
sem stjórnar þjóðfélagsuppbygg-
ingunni og innleiöa aukna fátækt
hjá talsverðum hluta þjóðarinn-
ar, skuli fara fram þegjandi óg
hljóðalaust. Hversu hjákátlegt
verður ekki nöldur og deilur á
löggjafarþingi okkar um allskyns
ómerkilegustu smásmugusmæð,
þegar allir þegja eins og dauðir
drumbar við þetta ofboö.
Og þegar kerfi þingræðisins
bilar svo algerlega til verndar
þegnunum og allsherjarhags-
munum þjóöarinnar, þá ætti al-
menningur að gripa til
sinna ráða. Þann dag, sem mjólk-
in hækkar um 40%, væri
húsmæörum heimilt að gera smá-
samtök um að ráðast inn i
mjólkurbúðir og hella allri mjólk-
inni niður. Hvers konar rolur er
fólkið, lætur það bara reka sig
viljalaust og forustulaust eins og
sauðfé I rétt og rýja sig inn að
skinni.
Svo er fólkiö róaö með kjass-
málgu tali um blessun visitölunn-
ar. Kaupið hækkar, — jú, kaup
láglaunamannsins hækkar um
1000 kr. á mánuöi, en kaup ráð-
herrans um 10 þús. kr. á mánuði
fyrir blessun visitölunnar. Bráð-
um stöndum við i sömu sporum
og löngu fyrir daga vélvæðingar,
vörurnar verða aðeins fyrir al-
menning til að skoða i búðar-
gluggunum.
Með áframhaldi hins smánar-
lega togaraverkfalls erum við
enn einu sinni að komast hringinn
i hinum dáralega harmleik. Um
leið komum við aftur aö kjarna
málsins. Eftir að samið hefur
verið við hásetana um kauphækk-
un, svo „vesalings mennirnir geti
lifaö”, koma yfirmennirnir bros-
andi á eftir og biðja um „hlut-
fallslega sömu hækkun”!
Þessi krafa yfirmannanna er I
rauninni kjarninn I efnahags-
vandamálum, verðbólgu og
kjarabaráttu þjóðarinnar I dag.
Kjarabaráttan greinist i eðli
sinu æ meira i tvo óskylda þætti.
Annar er barátta láglaunafólks
við að reyna að halda lifinu,
örvæntingarfull barátta fátækl-
inga við að reyna að fljóta en
sökkva ekki i siendurteknu sogi
verðbólgubrimöldunnar, þvi þar
er aldrei ein báran stök.
Hinn þátturinn er barátta há-
launaaðalsins við að halda status
og hefðartign gagnvart öðrum
hefðar- og hálaunaaðli. Þar er
ekki spurt um, hvort menn hafa
þörf fyrir launahækkun til að lifa,
heldur er leiðarljósið, „að það er
svo sem enginn vandi að eyða
meiru en aðrir”.
Það óvenjulega er við áfram-
hald togaraverkfallsins núna, að
þessi sundurgreining kjara-
baráttunnar kemur óvenju
greinilega i ljós, af þvi að yfir-
mennirnir eru ekki i sama
stéttarfélaginu. Venja er, að
þetta raunverulega samhengi
hlutanna sé falið.
Það er venjulega láglaunafólk-
inu, sem er att út i verkföllin, það
er látið fórna sér og þjást og tapa
þénustu. Svo kemur hefðaraðall-
inn á eftir með sinar venjulegu
„sanngirniskröfur” um „hlut-
fallslega” hækkun. Slikar „sann-
girniskröfur” komast venjulega
baráttulaust i gegn, án allra
verkfalla. En þær gera um leið að
engu þær kjarabætur, sem lág-
launafólkið fékk kreist undan
nöglum. Allt situr við það sama
hlutfallslega, og þær leiða til alls-
herjarhækkunar yfir alla linuna.
Þar með eru það fyrst og fremst
þær, sem sprengja upp
verðbólgugosiö.
Þessi sundurgreining
kjarabaráttunnar er nú smám-
saman farin að skýrast, en þó
gætir furðulegrar tregðu hjá
„áhrifamönnum” á að viður-
kenna hana. Astæðan fyrir þeirri
tregðu er að sumu leyti, að hún er
frávik frá gömlum og gildum
reglum. Skipulag kjarasamtaka
er miðað við úreltar aðstæður.
Verkalýðsfélag eins og Dagsbrún
er frá gamalli tið málsvari lág-
launafólksins, en nú er kominn
upp innan félagsins svokallaður
„sértaxtaaðall”, sem gin yfir
hátekjum, en læzt áfram tilheyra
„alþýðunni”. Leikurinn er I eðli
sinu sá að beita láglaunafólkinu i
félaginu sem verkfærum til að
tryggja hálaun sin. Og innan al-
þýðusamtakanna er hinn svokall-
aði „uppmælingaaðall”, sem er á
rosalegum hátekjum, orðinn
langáhrifamestur um stjórn
verkalýðshreyfingarinnar. Hon-
um stendur alveg á sama um það,
þó mjólk eða skyr hækki, ef hann
aðeins getur átt tvo ameriska bila
og komizt árlega suður á Majorka
i skemmtiferð. 1 samtökum opin-
berra starfsmanna er lika öllu
hrúgað saman, simastúlkum og
vélritunarstúlkum og næturvörð-
um meö svo lág laun, að það er
flestum óskiljanlegt, hvernig þau
geta, greyin, lifað af þessari lús.
En þar sitja lika i kúfnum hátt-
settu embættismennirnir og for-
stjórarnir og ráðuneytisstjórarn-
ir með milljónalaunin, sem vegna
„stöðu sinnar” þurfa stööugt að
fylgja eftir meö sina signuðu
„hlutfallshækkun” og fá svo til
ÞORSTEINN
THORARENSEN