Vísir - 20.05.1974, Blaðsíða 5

Visir. Mánudagur 20. mai 1974.
UTLÖNDÍ MORGUN UTLÖND I MORGUN UTLOND I MORGUN UTLÖND
Umsjón: BB/GP
Gaullistar ekki í forystu lengur
í frönskum stjórnmálum
Fimmtán ára óumdeildu for-
ystutímabili Gaullista i frönskum
stjórnmálum lauk i gær, þegar
Valery Giscard d’Estaing var
kjörinn forseti iandsins. Taiiö er
liklegt, að d’Estaing muni fljót-
lega skipa nýjan forsætisráð-
herra I stað Pierre Messmer, sem
gegnt hefur þvi embætti siðan
1972.
Þótt Gaullistar hafi i siðari um-
ferð kosningabaráttunnar fylkt
sér að meirihluta um d’Estaing,
hóf hann baráttu sina i andstöðu
við þá. Þeir vildu, að Jacques
Chaban-Delmas yrði forseti, og
töldu hann réttan arftaka de
Gaulle.
Nýi forsetinn mun leita meira
yfir til miðflokkanna, og jafnvel
er talið sennilegt, að hann skipi
Jean Lecanuet, formann
miðflokksins, forsætisráðherra
eða i annað mikilvægt ráðherra-
embætti. Þá er einnig rétt að
minnast þess, að Jean-Jacques
Servan-Schreiber, formaður
Umbótaflokksins, lýsti yfir stuðn-
ingi við d’Estaing i siðari umferð
kosninganna.
Viðbrögð vinstri manna við
kosningaúrslitum voru á þann
veg, að þeir lýstu yfir sárum von-
brigðum. I fyrsta sinn i fimmtán
ár gengu þeir til kjörborðsins
sameinaðir um einn frambjóð-
anda, Francois Mitterrand.
Þegar Pompidou var kjörinn
1969, barðist hann i fyrri um-
ferðinni við fjóra frambjóðendur
vinstri manna. Georges
Marchais, flokksleiðtogi
kommúnista, sagði i nótt, að efndi
Giscard d’Estaing ekki kosninga-
loforð sin, mundu verkalýðsöflin i
landinu láta til sin heyra.
Forseti Frakklands hefur mikil
völd. Hann skipar rikisstjórn,
sem ekki er beint ábyrg gagnvart
þinginu. Það hefur verið viður-
kennt, að ýmis svið eins og utan-
rikis- og varnarmál séu sérsvið
forsetans, sem þingiö geti ekki
haft mikil afskipti af. Fram til
þessa hafa Gaullistar og fylgis-
menn þeirra á þingi, sem þar
mynda meirihluta, látið sér þetta
lynda. Sú spurning ris, hvort þeir
ætla að sýna d’Estaing sama
umburðarlyndi og ef ekki, hvort
honum tekst að móta nýjan
þingmeirihluta, sem veitir honum
þann trúnað.
Neyðarástandi var
lýst yfir á Norður-ír-
landi i gær, þegar ljóst
varð, að verkfall verka-
lýðsfélaga mótmælenda
mundi hafa i för með sér
stöðvun allrar orku-
framleiðslu i landinu og
jafnvel efnahagslegt
hrun.
Það var Irlandsmálaráð-
herrann i rikisstjórn Harold
Wilsons, sem lýsti þvi yfir að
neyðarástandið hefði tekið gildi.
Þar með fékk ráðherrann,
Merlyn Rees, heimild til þess að
skipa brezka hernum að annast
starfrækslu orkuvera á
Norður-lrlandi og aðra þá starf-
semi, sem talinn er óhjákvæmi-
leg.
Deilurnar á Irlandi urðu enn
einu einni áþreifanlegar i London
I gær. Þá sprakk sprengja i nokk-
urra hæða bilageymslu á
H e a t h r o w - f 1 u g v e 11 i . í
sprengingunni særðust fjórar
manneskjur litillega. Lögreglan
segir, að skömmu fyrir spreng-
inguna hafi maður nokkur, sem
talaði með irskum hreim, gert
brezkri fréttastofnun viðvart, um
að hennar væri von.
KISSINGER HAMRAR
NÝTT SAMKOMULAG
Samningamenn ísra-
elsstjórnar samþykktu í
gær tillögur Henry
Kissingers, utanrikisráð-
herra Bandaríkjanna, um
linu þá, sem skilja skal á
milli herja ísraels og Sýr-
lands í Gólan-hæðum.
Kissinger ákvað þá að
haida áfram dvöl sinni
fyrir botni Miðjarðarhafs
og daglegum ferðum milli
ísraels og Sýrlands til að
leggja síðustu hönd á
f riðarsamningana milli
landanna.
Kissinger sagði fréttamönnum,
að væntanlega mundi hann
dveljast fram til föstudags við
samningagerðina. Nú verður
byrjað að ræða smærri atriði,
eins og frá hvaða rikjum her-
mennirnir i gæzluliði Sameinuðu
þjóðanna á landamærunum skuli
vera.
Við þvi hafði verið búizt, að
Kissinger sneri heim til Banda-
rikjanna nú um helgina, ef hann
hefði ekki náð málamiðlun i
Damaskus á laugardag. Talið er
að þessi málamiðlun snúist um
það, að liðsmenn S.Þ. skuli ráða
hæsta tindi Hermons-fjalls og
hermenn Israt s og Sýrlands hafa
aðstöðu i hlið ím fjallsins. Sýr-
lendingar taki við bæjarstjórn i
borginni Qunteira, og tsraels-
menn hverfi íra þremur ara-
biskum eyðiþorpum á Qunt',ira-
svæðinu
Bandarikin hafa auk þess
skuldbundið sig til þess að stuðla
gegn brotum á samkomulaginu
með þvi að nota gervitungl og
aðrar aðferðir til að fylgjast með
liðsflutningum Sýrlendinga og
Israelsmanna.
Óvíst um úrslit í Ástralíu
Enn liggja ekki fyrir endanleg
úrslit I kosningunum til þings
Ástraliu á laugardag. Svo mjótt
er á mununum milli stærstu
flokkanna Verkamannaflokksins
og Frjálslynda flokksins, að beðið
er eftir úrslitum i afskekktum
héruðum, sem geta ráðið þvi,
hver fer með stjórnarforystu
næstu fjögur ár.
Gough Whitlam, forsætisráð-
herra Ástraliu rauf þing, þegar
stjórnarandstaðan, sem hafði
meirihluta i öldungadeild þings-
ins, felldi fjárlagafrumvarp hans.
Nú virðist ljóst, að Whitlam fær
meirihluta i öldungadeildinni, 31
sæti á móti 29 sætum stjórnarand-
stöðu. I fulltrúadeildinni er
skipting þingsæta þannig, þegar
ótalið er I sjö kjördæmum, að
Verkamannaflokkurinn hefur
fengið 62 af 127 þingsætum og
stjórnarandstaðan 58. í kosning-
unum 1972 fékk Verka-
mannaflokkurinn 67 þingsæti og
frjálslyndir og bændaflokksmenn
58.
Neyðarástand á
Norður-lrlandi
— sprengjur á Heathrow
Valery Giscard d’Estaing, nýkjörinn forseti Frakklands, veifar mannfjöldanum, sem liyllti hann I g*r-
kvöldi i Paris, þegar ljóst varð, að hann hefði sigraö keppinaut sinn, Francois Mitterrand, með naumnm
meirihiuta.
Valery Giscard d'Estaing
- yngsti forsetinn í sögu Frakklands
,,Frakkar hafa valið
sér forseta á skýran og
lýðræðislegan hátt. Þið
hafið falið mér að gegna
þessu embætti". Þannig
komst Valery Giscard d'
Estaing að orði, þegar
hann ávarpaði þjóð sína
um tfuleytið í gærkvöldi.
Hann var þá orðinn 20.
forseti Frakklands og
yngsti maðurinn, sem
gegnir því valdamikla
embætti aðeins 48 ára.
Rúmri klukkustund siðar
sagði keppinautur hans
Francois Mitterrand, fram-
bjóðandi vinstri manna: „Urslit
kosninganna virðast ráðin... Ég
vona, að næsta forseta lýðveld-
isins farnist vel i starfi sinu og
honum takizt að varðveita það
mikilvægasta i frönsku þjóð-
lifi”.
Valery Giscard d’Estaing er
kominn af embættis- og
menntamönnum. Faðir hans
var hagfræðingur og m.a. efna-
hagssérfræðingur frönsku her-
námsyfirvaldanna i Koblenz i
Þýzkalandi eftir fyrri heims-
styrjöldina. En Giscard fæddist
i Koblenz 2. febrúar 1926. Frami
hans hefur verið svo mikill og
skjótur, að mörgum Frökkum
þykir nóg um.
Eftir að d’Estaing hafði út-
skrifazt með hæstu einkunn úr
einum bezta skóla Frakklands,
hóf hann störf i fjármálaráðu-
neytinu. 1956 var hann kosinn á
þing. Hann sat m.a. á þingi
Sameinuðu þjóðanna fyrir land
sitt. 32 ára gamall varð hann
aðstoðarráðherra i fjármála-
ráðuneytinu. 1962 var hann
skipaður fjármálaráðherra i
rikisstjórn Pompidous, þvi em-
bætti hefur hann gegnt i 9 ár af
þeim 15, sem meirihluti
Gaulista hefur farið með völd.
Á árinu 1962 var d’Estaing
einn fárra þingmanna utan
flokks Gaullista, sem studdi til-
lögu de Gaulle, þáv. forseta, um
það, að forsetinn skyldi kjörinn
beinni kosningu af þjóðinni.
Skömmu siðar myndaði Giscard
eigin þingflokk i þinginu, sem
varð að Óháða lýðveldis-
flokknum 1966.
Hefur flokkurinn alltaf haft
samvinnu við Gaullista i öllum
meginmálum nema 1969, þegar
hann lýsti andstöðu við de
Gaulle i þjóðaratkvæða-
greiðslunni um breytinguna á
héraðaskipan og stjórn Frakk-
lands.de Gaulle tapaði og sagði
af sér forsetaembættinu,
A fyrstu embættisárum sinum
sem fjármálaráðherra tókst
honum að breyta stöðu Frakk-
lands gagnvart öðrum rikjum
og blása nýju lifi i efnahagslifið.
Hörkulegar aðgerðir hans gegn
verðbólgunni juku virðingu
Frakklands út á við, en voru
óvinsælar innanlands. de
Gaulle svipti hann embætti 1967.
Jacques Chaban-Delmas gerði
hann að fjármálaráðherra i
rikisstjórn sinni, eftir að
Georges Pompidou hafði verið
kjörinn forseti 1969.
Vinstri sinnar i flokki
Gaullista hafa alltaf litið d’
Estaing hornaugá og ekki talið
hann nægilega dyggan fylgis-
mann stefnu de Gaulle, sérstak-
lega i utanrikismálum. Þykir
þeim hann of hlynntur sam-
starfi Atlantshafsrikjanna.
Ekki er þó talið liklegt, að skjót-
ar breytingar verði á utanrikis-
stefnu Frakklands, þvi að 60%
þjóðarinnar styðja þá stefnu,
sem fylgt hefur verið.
d’Estaing er ágætlega
kunnugur Helmut Schmidt, sem
nýlega er orðinn kanslari
Vestur-Þýzkalands. Þeir hafa
um nokkurt árabil starfað
saman sem fjármálaráðherrar.
Búast margir við þvi, að nú
muni renna upp nýtt samstarfs-
skeið þjóðanna, sem minni
helzt á tima de Gaulle og
Adenauers.
Eitt af helztu stefnumálum
Valery Giscard d’ Estaing i
kosningabaráttunni var að
mynda nýjan meirihluta i
frönskum stjórnmálum. Hann
vildi breikka stuðninginn viö
forsetann og láta hann ná meira
til miðflokkanna er gert hefur
verið i stjórnartið Gaullista.
d’ Estaing er ekki kjörinn for-
seti með yfirgnæfandi meiri-
hluta. Þeim mun frekar er
honum nauðsynlegt að taka tillit
til sem flestra sjónarmiða,
jafnvel andstæðinga sinna, á
fyrstu mánuðum stjórnárferils
sins. Hann verður að gera það
til að halda þjóðareiningu og
egna ekki verkalýðsfélögin
undir stjórn kommúnista, sem
studdu Mitterrand, á móti sér.
Um nokkurra ára skeið hefur
F’rakklandi verið stjórnað af
forseta, sem þjáðist af
banvænum sjúkdómi. Forseta,
sem margir töldu ekki lengur,
heilsu sinnar vegna, færan um
að stjórna, en farnaðist þó vel.
Nú tekur við timabil yngsta for-
seta i sögu Frakklands. Það
verður fróðlegt að fylgjast með
umskiptunum.