Tíminn - 26.03.1966, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 26. marz 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gfslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur. Bankastraeti 7 Af-
greiðslusími 12323. Áuglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 95.00 á mán. lnnanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint — Prentsmiðjan EDDA hJ.
V antraustsumræðumar
Eins og sakir standa nú í þjóðmálum er eðlilegt, að
Alþingi sé rofið og málin lögð í dóm þjóðarinnar með því
að efna til nýrra kosninga. Aðalfundur miðstjórnar
Framsóknarflokksins, sem er nýlokið, gerði þessa meg-
irikröfu og rökstuddi hana rækilega í ályktun-
um sínum. En áður en til þingrofs kæmi er rökrétt. að
ríkisstjómin segi af sér, og því hafa Framsóknarmenn
staðið að því að leggja fram vantraust á stjórnina.
Ástæðurnar fyrir þessu vantrausti og þingrofskröfu
eru að sjálfsögðu margar, og rökstuddu ræðumenn Fram
sóknarflokksins þær ítarlega í útvarpsumræðunum í gær-
kvöldi, en segja má, að þær séu fyrst og fremst tvær, í
fyrsta lagi hið alvarlega og ískyggilega ástand í efnahags-
málum þjóðarinnar og alger ósigur og uppgjöf stjórnar-
innar í baráttunni við verðbólguna, og í öðru lagi yfir-
vofandi samningar við erlendan auðhring um stóriðju
í landinu, sem hafa eins og í pottinn er búið í för með sér
geigvænlega hættu fyrir þjóðina.
Ræðumenn Framsóknarflokksins bentu á, hvernig dýr-
tíðin og verðbólgan taka nú risaskrefum hvert missiri,
svo að stefnir að hruni, ef ekki næst viðnám mjög fljót-
lega, en núverandi ríkisstjórn hefur hvorki skilyrði,
vilja né getu til þess að gangast fyrir þeim aðgerðum,
sem eru undirstaða slíks viðnáms, eða beita þeim já-
kvæðu ráðum og samstillingu krafta, sem þarf til
átaks við vandamálin. Þetta hefur reynslan sýnt óum-
deilanlega síðustu ár og missiri. Stjórnin hefur fyrir-
gert rétti sínum til þess að sitja með þvi að vanefna ger-
samlega og ganga beinlínis gegn ýmsum fyrirheitum
sínum og yfirlýsingum frá síðustu Alþingiskosningum.
Þjóðin hlýtur að gera þessa kröfu eins og nú er ástatt,
og engin ríkisstjórn hefur rétt til þess að draga þjóðina
lengra út í verðbólgufenið. Það er skylda ríkisstjórnar
að víkja, þegar hún ræður í engu við þessi mál, og engin
íslenzk ríkisstjórn hefur til þessa leyft sér að sitja í svo
langri og stórfelldri verðbólguskriðu.
En alveg sérstaklega er stjórninni skylt að biðjast
lausnar, rjúfa þing og efna til nýrra kosninga áður en
til bindandi samninga komi til mjög langs tíma um er-
renda stóriðju í landinu, sem hefur einmitt sérstakai
hættur í för með sér vegna verðbólguástandsins, sem
ríkir. Og með slíkum samningum, ef gerðir væru nú und-
ir lok kjörtímabils færu stjórnarflokkarnir langt út fyrir
það umboð, sem þjóðin gaf þeim við síðustu Alþingis-
kosningar, þar sem alls engin afstaða var tekin til þess
máls í þeim.
Augljóst er þvi, að forsendur þessa vantrausts og þing-
rofskröfu eru ekki aðeins andstæðar skoðanir á stefnu
og stjórnarathöfnum, heldur bætist þar við réttmæt
krafa um fullnægingu mjög ríkrar lýðræðisskyldu, sem
er í því fólgin, að þingmenn leggi ekki á þjóðina miklar
og áhættusamar skuldbindingar, að henni fornspurðri,
um mörg kjörtímabil.
Hér er því ekki aðeins um kröfu Framsóknarmanna og
annarra, sem að tillögunni standa, að ræða heldur fólks
úr öllum stjórnmálaflokkum og utan flokka. fólks, sem
vill standa vörð um lýðræðislega hefð og meginreglur og
vill ekki láta misnota trúnað sinn lengur á þann hátt og
telur fráleitt, að það hafi gefið stjórninni og þingliði
hennar umboð til þess að gera 45 ára samning um er-
lendan stóratvinnurekstur í landinu, þar sem ekki var
á slíkt minnzt. þegar Alþingismenn fengu síðasta umboð
sitt. Hér á þjóðin að dæma sjálf.
TÍMINN
5
ERLENT YFIRLIT
Per Hækkerup sammála Kennedy
Telur þátttöku Víetcong eðlilega í bráðabirgðastjórn í Saigon
PER HÆKKERUP utanríkis
ráðherra Danmerlkur svaraði í
síðastl. viku fyrirspurn, sem
einn af þingmönnum flokks
Aksels Larsens hafði borið
fram í þinginu og var á þá leið,
hvaða upplýsingar stjórnin
gæti gefið um horfur og fram
vindu mála í Víetnam og hvaða
frumkvæði ríkisstjórnin hefði
hugsað sér að reyna að hafa í
þeim málum. Svar Hækkerups,
sem var allítarlegt, hefur vakið
talsverða athygli utan Dan-
merkur og þykir því rétt að
rekja noJdkur aðalatriði þess
hér.
Hæbkerup sagði, að ríkis
stjórnin hefði jafnan byggt af-
stöðu sína til Vietnammálsins
á því sem hún álíti raunhæft
með tilliti til hinnar pólitísku
taflstöðu í heiminum og hún
hefði reynt að komast hjá því
að auka á spennuna með ein-
hliða ádeilum á annan aðilan.
Styrjöldin í Vietnam, sagði
Hækkerup, er eikki styrjöld
Danmerkur. Danir taka ekki
þátt í henni. En hún varðar
okkur sem menn. Hún varðar
okkur einnig vegna þess, að
hún hefur orsakað hlé i batn
andi sambúð þjóðanna og að
henni fylgja hættur fyrir frið-
inn og öryggið í heiminum, ef
hún heldur áfram og færist
■ ift- ■;
ut.
Við höfum ekki á neinu stigi
lagt blessun okkar yfir stefnu
Bandaríkjanna og við höfum
ebki verið beðnir um það. Við
höfum ekki farið dult með, að
við vorum ósamþykkir vissum
atriðum í stefnu Bandaríkj-
anna. Á ráðherrafundi í Nato
fyrir ári síðan, vöruðu Danir
við pólitík, sem gæti leitt til
hliðstæðra árekstra annarsstað
ar.
Við höfum gert hið sama
gagnvart stjórninni í Hanoi m.
a. í umsögn okkar um bréf
forsetans þar til konungs Dan-
merkur.
Við höfum rætt um það við
hinar norrænu þjóðirnar,
hvaða möguleikar væru fyrir
hendi til að koma á samninga
umleitunum í Vietnam, og
komumst að þeirri niðurstöðu,
að tíminn sé ekki hagstæður
fyrir frumkvæði af hálfu
dönsku stjórnarinnar.
ÞEGAR Bandaríkjastjórn hðf
að nýju í vetur loftárásir á
Norður-Víetnam, skýrði ég
stjórn Bandaríkjanna frá því,
að ég harmaði þetta, jafnhliða
og ég harmaði það, að stjórn
in í Norður-Vietnam hefði ekki
fallizt á tilboð Bandaríkjanna
um viðræður. Við höfum að
vísu ekki aðstöðu til að dæma
um þá hernaðarlegu þýðingu,
er þessar loftárásir hafa. Hins
vegar drögum við í efa, sam
kvæmt fyrri reynslu við hlið
stæðar aðstæður, að loftarásir
geri Norður-Víetnam fúsara H1
að fallast á viðræður. Frá
þessu skýrðum við stjórninni í
Washinghton.
Framvinda málanna i Viet-
nam hefur valdið okkur mikl
um áhyggjum. Slíkum átókum
fylgir jafnan sú hætta, að
menn hætti að ráða atburðun
PER HÆKKERUP
um, þótt þeir ætli sér það. Viet
namdeilan verður aðeins leyst
með samningum. Hið pólitíska
ástand er hinsvegar þannig í
dag, að ekki eru líkur fyrir
samninga í náinni framtíð.
Bandaríkjastjórn hefur lýst sig
fúsa til samningaviðræðna, án
nokkurra settra sérstakra skil
yrða fyrirfram. Stjórnin í
Hanoi hefur sett ákveðin skil
yrði.. Sá árangur hefur
hlotizt af þessu, að menn vita
nú greinilegar en áður hver
staðan er. Þeirri kröfu stjómar
innar í Hanoi, að Bandaríkin
,dragi hér sinn frá - Suður-
.Vietnam, hafa þau svarað á
fþann veg, að þau séu fús- tii.að
gera það, þegar friður hefur
verið tryggður. Lítill vonar-
neisti getur falizt í því, að
þetta skilyrði stjórnarinnar í
Hanoi er þannig orðað, að
hægt er að túlka það á þann
veg, að það sé ekki skilyrði fyr
ir því, að viðræður gætu hafizt
heldur sem takmark, er stefnt
verði að í viðræðunum.
STYRJÖLDIN i Víetnam
færðist verulega í aukana á
árinu 1965, en allar sáttatil-
ráunir mistókust. Talið er, að
Víetcong hafi nú um 250
þús. manns undir vopnum, en
þar af eru ekki nema 75 þús.
þjálfaðir hermenn. Samkvæmt
seinustu upplýsingum eru þar
af 20 þús. hermenn frá Norður-
Vietnam. Geta ber þess, að all
ar þessar tölur verður að taka
með varúð.
í her Suður-Víetniam er 650
þús. manns, en aðeins helming
urinn hefur fengið nægilega
hernaðarlega þjálfun. Honum
til styrktar er svo 200 þús.
manna bandarískur her, búinn
öllum nýtízku vopnum, studd
ur af öflugum flugher og flota
Þá er um 25 þús. manna ber
í Suður-Vietnam frá Suður-
Kóreu, Ástralíu og Nýja-Sjá-
landi. Rétt er að vekja athygli
á því, að traustar lýðræðisþjóð
ir á þessum slóðum, eins og
Ástralíumenn og Ný-Sjálending
ar hafa sent her til Vietnam.
Sést á því, hve mikla hættu
þessar þjóðir telja sér stafa
af því, ef útþensla kommúnis
mans í Suðaustur-Asíu verður
ekki stöðvuð í Vietnam.
Hækkerup nefndi að Jokum
fjögur skilyrði, sem hann taldi
að þyrftu að vera fyrir nendi,
ef samkomulagsumræður ættu
að geta hafizt í Víetnam.
í fyrsta lagi þurfa báðir
aðilar að draga úr hernðaraö-
gerðum.
í öðru lagi verður það oð
vera tryggt, að bæði Vietcong
og stjórnin í Suður-Kóreu taki
þátt í samninigaumleitunum.
í þriðja lagi þarf nú þegar
að gera sér ljóst hvernig sú
bráðabirgðastjórn í Saigon, sem
á að sjá um fyrstu kosningarn
ar í landinu, verður samansett.
Eigi Vietcong ekki fullt.rúa í
slíkri stjórn, mun hún tæpazt
hafa þá tiltrú, sem hún verður
að njóta hjá öllum flokkum,
ef kosningarnar eiga að vera
taldar óhlutdrægar og úrslitin f|
að njója almennrar viðurkenn- a
ingar. B
í fjórða lagi þarf að vinna 3
að þessum undirbúningi í
leynd, en ekki fyrir opnum n
tjöidum, svo að ekki verði tal
ið, að aðeins sé um áróður
að ræða. Þetta sést bezt á
því, hve lítil áhrif friðarsókn
Bandaríkjanna hafði á stjórn
ina í N-Víetnam. Eg tel hana
hafa verið einlæglega meinta
en margir Asíumenn, sem ég
hefi rætt við, hafa litið á hana
sem hreinan áróður vegna
þess, hve mikið hún var
auglýst.
ALLMIKLAR umræður urðu
í þinginu eftir að Hækkerup
hafði haldið ræðu sína. Flestir
ræðumienn voru sammála því,
sem Hœkkerup hafði sagt.
Frode Jakobsen, sem var tals-
maður Sosialdemokrata, taldi
Vietcong geta haldið hernað-
inum uppi, því að þjóðin stæði
á bak við, og bar því saman
Víetcong og mótspyrnuhreyfing
una í Danmörku á sinum tíma,
en hann var einn af helztu for
inigjum hennar. Erik Kragh,
talsimaður íhaldsmanna, inót-
mælti þessari skoðun. Hann
taldi að Kínverjar myndu færa
sig upp á skaftið og hefia g
„þjóðfrelsisstríð“ víðar, ef
kommúnistar sigruðu í Víet-
nam, en jafnframt varaði hann
Bandarikjamenn við að færa
styrjöldina út. Per Federspiel,
talsmaður Vinstri flokksins,
taldi áhættusamt að veita Viet
cong hlutdeild í bráðabirgða-
stjórn i Suður-Vietnam og
minnti á reynsluna í Austur-
Evrópu eftir fyrri styrjöldina.
Hækkerup svaraði á þann veg.
að slíkur samanburður væri ó-
réttmætur. í Austur-Evrópu
hefðu samsteypustjómir verið
myndaðar undir eftirliti Rússa
einna í Suður-Víetnam yrði
slík stjórn undir alþjóðlegu eft
irliti og það tryggt, að engin
utanaðkomandi aðili hefði
svipuð áhrif og Rússar höfðu 0
í Austur-Evrópu. í umsögnum
dönsku blaðanna eftir þessar
umræður i þinginu, var eink
um lögð áherzla á, að danska
stjórnin hefði svipaða afstöðu
til Vietnammálsins og U Thant
og Robert Kennedy. Varðandi
bráðabirgðastjórn í Suður-Viet
nam, sem Vietcong tæld þátt íj
í, var bent á, að slíkar stjórn ||
ir hefðu verið myndaðar í Dan g
mörku, Noregi og Finnlandi B
eftir síðari heimsstyrjöldina.
Þ. Þ. i
i