Tíminn - 26.03.1966, Blaðsíða 8

LAUGARÐAGUR 26. mar* 1966
TÍMINN
—iMBar
Tómas Karlsson skrifar frá London um brezku kosningarnar
Aðalmál kosninganna afstað-
an til Efnahagsbandafagsins
Wilson, forsætisráðherra, ferðast aðallega með járnbrautunum.
Hann leggur upp á morgnana flytur 2—3 ræður á dag víðsvegar
um landið en snýr heim í Downing-stræti 10 á hverju kvöldi til að
sinna stjórnarstörfum. Þessl mynd var tekin af forsætisráð-
herranum, er hann var að leggja upp í hinn daglega kosningaleið-
angur.
London 21. marz 1966.
Abnennar kosningar til neðri
málstofu brezka þingsins fara
fram 31. marz n.k. — eða að
réttum 10 dögum liðnum, og
er kosningabarátta flokkanna
nú að ná hámarki. Ríkisstjórn
Verkamannaflokksins hafði að
eins 2ja atkvæða meirihluta í
neðri málstofunni, þegar þing
var rofið. Þesi naumi meiri-
hluti var stjéminni til mikils
trafala og mátti ekkert út af
bregða.
Lengi hafði verið búizt við
því, að Wilson léti til skarar
skríða í almennum kosningum
til að treysta stöðu stjórnar
sinnar — enda voru skoðana-
kannanir meðal kjósenda mjög
Verkamannaflokknum í vil. Öll
brezku blöðin höfðu vikum
saman fullyrt, að kosningar
væru á næsta leiti. Aðeins
kosningadagurinn var í óvissu,
þegar Wilson tilkynnti, að 31.
marz hefði orðið fyrir valinu.
Er þing var rofið, sýndu
skoðanakannanir 12—15%
meira fylgi Verkamannaflokks
ins en íhaldsflokksins. Það
þýddi, að Verkamannaflokkur-
inn myndi fá hátt á oriðja
hundrað þingsæta meirinluta
í neðri málstofunni, miðað við
heildaratkvæðamagn flokk-
anna. — En málið er ekki
svona einfalt. í Bretlandi er
kosið í einmenningskjördæm-
um og það eru þau kjördæmi,
þar sem atkvæðatala flokk-
anna er jöfnust, sem fyrst og
fremst skipta máli. Þessi kjör-
dæmi kalla Bretar „marginal-
seats” eða nauminda sæti og
þau eru mörg. Þag er í þessum
kjördæhium, sem slagurinn
stendur fyrst og fremst og úr
slitin ákvarðast. Skoðanakann
anir í þessum kjördæmum
sýna í mörgum tilvikum alit
aðra mynd en heildarskoðana-
kannanir miðaðar v. landið allt
gera. í fjölda slfkra kjör-
dæma virðist íhaldsflokkur-
inn ætla að halda svo til öllu
fylgi sínu og í nokkrum þeirra
virðist fhaldsflokkurinn í
greinilegri sókn. Úrslitin eru
því óviss, þótt flest bendi til
sigurs Verkamannaflokksim
Á veðmálastofunum virðast
menn hinsv. ekki í vafa um
úrslitin. Bretar veðja um aut
milli himins og jarðar og þá
auðvitað kosningaúrslitin líka.
Veðmálastarfsemi er einhver
arðvænlegasta og blómlegast.a
atvinnugrein í Bretaveldi, enda
nýtur hún skattfrelsis. Það er
veðmálastofa á hverju horni í
Lundúnum og þar er oft þröng
á þingi og mikil spenna. Það
eru æði margir kjósendur, sem
taka þátt í kosningaveðmálun-
um — og auðvitað veðja nær
allir á sigur VerkamannaíloKks
ins, þar eð skoðanakannanim-
ar hafa verið svo eindregið
Wilson í vil. Á veðmálastófu
uim eru líkurnar nú 6 á móti 1
að Verkamannaflokkurinn bæti
60 atkvæðum eða fleiri við
þingmeirihluta sinn. — Mörg
um finnst þetta blettur á kosn
ingabaráttunni, og benda á, að
það séu fyrst og fremst „ó-
vissu kjósendurnir” sem úr-
slitum ráða, og það séu ekki
sízt þeir, sem taki þátt i kosn
ingaveðmálunum — og því
greiði þeir atkvæði skv. veð-
málum sínum og peningaá-
hættu og á annan hátt en þeir
myndu gera, ef veðmálin hcfðu
ekki áhrif á atkvæði þeirra.
í dag rann út frestur til
framboðs, og eru fracnbjóðend
ur 1707 en þingsætin eru 630,
sem kosið verður um.
Kosningabaráttan er háð
með fundahöldum, ræðuhöld-
um frambjóðenda á götum úti
og heimsóknum á heimili kjós
enda. Flokkarnir hafa blaða-
mannafundi á hverjum morgni
í höfuðstöðvum sínum við
Smith-torg í Lundúnum. Við
Tímamenn hér í Lundúnum
höfum sótt þessa fundi og mun
Páll Heiðar Jónsson rita sér
staklega um þá fyrir blaðið.
Blöðin eyða miklu rúmi í frétt
ir og greinar um kosningabar-
áttuna og hún tekur æ meira
rúm í dagskrá útvarps og sjón
varps með hverjum degi. som
líður. Flokkarnir þrír fá hver
um sig sérstaka 10 mínútna
dagskrá 3.—4. hvem dag í sjón
varpinu meðan kosningabarátt
an varir, og fréttir og fastir
fréttaþættir sjónvarpsins
fjalla að mestu leyti um kosn-
ingabaráttuna og þau mál, sem
efst eru á baugi í málflutningi
flokkanna á hverjum degi., —
en auk þess eru sérstakir þætt
ir í dagskrám sjónvarpsstóðv-
anna helgaðir kosningunum og
eru þeir fluttir á hverju kvöldi
fram ag kosningadegi Það má
því með sanni segja, að and
rúmsloftið sé pólitískt í Bret-
landi þessa dagana.
í upphafi kosningabaráttunn
ar birtu flokkarnir stefnuskrár
sínar og kosningavígorð. Kosn
ingabaráttan er að sjálfsögða
að miklu leyti í því fólgin að
kynna kjósendum stefnuskrárn
ar, en í hinum ýmsu kjördæm
um geta staðbundin dægurma)
þó ráðið úrslitum á kjördegi.
Fyrsta stórmálið, er athygl-
in beindist að og íhaldsflokk
urinn reyndi að gera sér mat
úr, var ákvörðun ríkisstjórn-
arinnar að kaupa þotur í Banda
ríkjunum handa flughernum í
stað þess að láta smíða eitt
flugvélamóðurskip fyrir sjó-
herinn. Ráðherra sá, sem fór
með málefni sjóhersins 1 ráðu-
neyti Wilsons, sagði af sér
embætti vegna þessarar á-
kvörðunar, og hið sama gerði
yfirflotaforingi hennar hatign
ar. íhaldsflokkurinn beitri sér
af hinni mestu hörku gegn þers
ari ákvörðun stjórnarinoar, en
skv. skoðanakönnun virðist í-
haldsflokkurinn ekki hafa haft
erindi sem erfiði í þessu
máli, enda vörðu þeir Der.nis
Healey, vamarmálaráðherra,
og Wilson, forsætisráðherra,
þessa ákvörðun stjórnarinnar,
meg sterkum rökum og snjöll-
um málflutningi í sjónvarpinu.
Fyrstu „kosningabombuna“,
sem kom verulegum krafti i
áróður íhaldsfloksins, fékk Ed
ward Heath senda upp í hend-
urnar, ef svo má segja. Á 3
eða 4. degi kosningabaráttunn
ar upplýstu blöðin, að 8 starfs
menn í einni af bifreiðasmiðj-
um BMC í Cowley hefðu verið
dregnir fyrir „Kengúrú-dóm-
stól” 300 vinnufélaga sinna —
eins og blöðin hér kalla það —
og sektaðir um 8 pund hver,
vegna þess að þeir höfðu neit-
að að taka þátt í „óopimeru
verkfalli'* (unofficial strike) í
smiðjunni. Þessi atburður varð
forsíðuefni allra blaðanna. All
ir flokkarnir fordæmdu þetta
athæfi harðlega, en vegna þcss
að í huga almennings hér eru
verkalýðsfélögin og Verka-
mannaflokkurinn eitt og hið
sama, þótti Heath sem hval
hefði á fjörur rekið — ekki
sízt þar sem endurskoðun lög
gjafar um verkalýðsfélög og
vinnudeilur er eitt af höfuðmál
unum á stefnuskrá íhalds-
flokksins. Þótti íhaldsflokkn-
um þetta sanna og undirstrika
nauðsyn þess að koma nýskip
an á verkalýðslöggjöfina.
Verkamannaflokkurinn sagði
hins vegar, að þessi mál vrðu
aldrei léyst til fulls méð lög
gjöf, heldur yrði til að koma
skilningur og samvinna verka
lýðsfélaga og atvinnurekeuda-
samtaka um nýskipan kjarabar
áttunnar og sameiginlegt ácak
þesara aðila til að auka fram-
leiðni og reglur um launabæt-
ur í því sambandi. Þag væri
einmitt það, sem „verðlags- og
Iaunastefnu“ rikisstjómarinnar
væri ætlað að stuðla að undir
leiðsögn og forystu Georgs
Browns, efnahagsmálaráðherra.
Staða sterlingspundsins og
hinn mikli greiðsluhalli var
næsta málið í kosningabarátt-
unni. Wilson sagði í sjónvarps
viðtali, að aðgerðir stjórnar-
innar hefðu fyrst og frerast
miðazt við að rétta við hinn
mikla greiðsluhalla, sem VerKa
mannaflokkurinn hefði erft
eftir stjórn íhaldsflokksins —■
samtals 850 milljónir punda.
Ennfremur sagðist hann vonast
til þess, að sterlingspundinu
yrði haldið utan við flokkabar
áttuna í kosningabaráttunni,
þar sem slíkar umræður gætu
beinlinis veikt stöðu pundsins.
Þeir Edward Heath, leiðtogi í-
haldsflokks. og Jo Grimimond
leiðtogi Frjálslynda flokksins,
brugðust hinir verstu við þess
Það hefur verlS mlklS um ólæti á kosnlngafundunum og hefur lögreglan stundum orSIS aS grípa
I taumana til aS þagga niSur f óelrSarseggjum. Verst voru lætin hjá Quintin Hogg, þegar allt lenti
I slagsmálum, en þessl mynd er tekin á f jöldafundl Wilsons I Birmingham, þar sem hópur ungmenna lét
svo hátt aS ekkert heyrSist I forsætlsráSherranum.