Tíminn - 05.04.1966, Blaðsíða 7

19
HtTnJUTtAGUTt 5. apríl 1966
TIMINN

Fréttabréf
starfsemi S. Þ.
Eiming sjávar æ umfangsmeiri
Æ fleiri aðferðir til að eima
sjó eru uppgötvaðar í vaxandi
fjölda landa sem búa við al-
varlegan vatnsskort. f fyrra
voru reistar stöðvar sem sam-
tals eima um 150 milljón lítra
vatns á dag. „Aukningin er
þeim mun mikilvægari sem
framledðslan fram til 1962 naim
samtals 76 milljónum lítra,"
segir í nýbirtri skýrslu fram-
kvaandastjóra Sameinuðu þjóð-
anna um þetta efni,
Aukningin á árinu 1965
skiptist þannig: Evrópa 112
miiljón lítrar á dag, Asía 22
milljónir, Rómanska Ameríka
9 milljónir og Afrfka 7 millj.
lítra.
Sovétríkin hófu fyrstu meiri-
háttar áætlun sína með tveim-
ur kjamorkuverum sem verða
notuð til að eima sjó. Stöðv-
ar í Suður-Evrópu voru auknar
til mikilla muna, og Suðaustur-
Asía eignaðist sínar fyrstu
eimingarstöðvar 1965.
Sólarorka-
Eimingin er að mestu fram-
kvæmd með olíu eða gasi seon
vorkugjafa. Þó er ætlunin að
nota sólarorku í eimingarstöð
sem brátt tekur til starfa í
Grikklandi, og kjarnorka er
notuð í stórum stfl til eiming-
ar.
í vanþróuðum löndum er nú
mest um vert að reisa litlar
eimingarstöðvar. Einu löndin
sem eru með áætlanir um
verulega stórar stöðvar eru
ísrael, Arabíska sambands-
lýðveldið og Bandaríkin, segir
í skýrslu Sameinuðu þjóðanna.
í Flórída eru t.d. uppi áætl-
anir um stöð sem á að skila
10 milljón lítrum af fersku
vatni daglega. Ennfremur hef-
ur verið gengið frá áætlun í
Kaliforníu um kjarnorku- og
eimingarstöð sem á að skila
hvorki meira né minna en 570
milljón lítrum á dag. Auk þess
hafa Bandaríkin stofnað til
allsherjarrannsokna í því
augnamiði að læfcka fram-
leiðslukostnað á hvern lítra.
Búizt er við að rannsóknimar
taki fimm ár og muni kosta
200 milljón dollara (8600 mfllj.
feL krónra:).
Alþjóðasamstarf
Hin öra þróun á síðustu ár-
um hefur orðið samfara æ víð-
tækara alþjóðasamstarfi á
þessu sviði, bæði milli tveggja
ríkja og milli fleiri ríkja. Til
dæmis var fyrsta alþjóðaráð-
stefnan um efnið haldið á liðnu
hausti í boði Bandaríkjanna.
55 ríki og 6 alþjóðastofnanir
þeirra á meðal Sameinuðu
þjóðirnar og Alþjóðakjamorku
málastofnunin (IAEA) — áttu
þar fulltrúa. Fram vóm lagð-
ar 125 ritgerðir, álitsgerðir og
skýrslur um efnið.
Mörg iðnaðarlönd gerðu
samninga um samvinnu við
vanþróuðu löndin. Frakkland
hjálpar t.d. Máretaníu til að
reisa kjamorkuver sem einnig
á að eima sjó í Port Etienne.
Bandaríkin eiga samvinnu við
Saudi-Arabíu, ísrael og Mexi-
kó. Á liðnu ári vom gerðar
undirbúningsrannsófcnir fyrir
væntanlega stöð í fsrael sem
á að framleiða um það bil 380
milljón lítra af fersfcu vatni á
dag.
Hve mikflvæg frekari þekk-
ing á eimingu sjávar og hin-
um ýmsu aðferðum sem beitt
er, er talin, kemur einnig fram
í samþykkt Efnahags- og fé-
lagsmálaráðsins frá liðnu ári.
Þar em dregnar fram megin-
línurnar í viðleitni Sameinuðu
þjóðanna á þessum vettvangi
og framkvæmdastjórinn hvatt-
ur til að efla það hlutverk skrif
stofu samtakanna að vera i
senn upplýsingamiðstöð og
brennidepifl alþjóðasamstarfs
um eimingu sjávar.
Áveituvatn
A liðnu hausti buðu Samein-
uðu þjóðimar 34 ríkjum í Af-
ríku, Asíu, Rómönsku Amer-
iku og Austur-Evrópu til ráð-
stefnu um hagnýtingu hins eim
aða vatns. Þar urðu menn. m,
a. ásáttir um, að tæknin væri
kornin á það stig að unnt
væri að birgja heil landsvæði
upp að vatni án teljandi erfið-
leika. Hins vegar væri eiming-
in enn of dýr til að hægt væri
að hagnýta vatnið til áveitu.
Þó væri ekki ólíklegt að fram-
leiðslan gæti orðið ódýrarí
með því að hagnýta aukaefnin
úr saltinu.
Nálega allar sérstofnanir
Sameinuðu þjóðanna hafa sýnt
áhuga á eimingu sjávar. Al-
þjóðakjarnorkumálastofn u n i n
hélt fimmta fund sinn um hag-
nýtingu kjarnorku við eim-
ingu sjávar í apríl í fyrra, og
stofnunin hefur fulltrúa hvar-
vetna þar sem gerðar eru til-
raunir með það.
Betra heilbrigðis-
ástand
Menningar- og vísindastofn-
un Sameinuðu þjóðanna (UN
ESCO) styrkir rannsóknir sem
miða að árangursríkari aðferð-
um. Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunin (WHO) hefur áhuga
á þeim auknu möguleikum til
hreinlætis og betra heilbrigð-
isástands sem hið eimaða vatn
hefur f för með sér. Matvæla-
og landbúnaðarstofnunin
(FAO) fylgist náðið með þró-
uninni og vonast tfl að hægt
verði að eima vatn með svo
ódýrum hætti, að hægt verði
að hagnýta það tfl áveitu og
annars svipaðs.
Vandamálið er enn til um-
ræðu hjá Sameinuðu þjóðunum.
Efnahags- og félagsmálaráðið
hefur að undanförnu setið á
rökstólum og fjallað um þær
tillögur frá skrifstofu Samein-
uðu þjóðanna sem varða við-
leitnina í náinni framtíð. Þær
fela m.a. í sér, að Sameinuðu
þjóðimar safni árlega upplýs-
ingum frá ríkisstjórnum hlut-
aðeigandi landa um reynsluna
af retestri eimingarstöðvanna
og framkvæmi ýmiss konar
rannsóknir, m.a. um hagnýt-
ingu sólarorku og erfiðleika í
þvi sambandi, og einnig um
aðferðir til að skipta því vatni
sem eimað er.
Styrkir til allra landa
í öllum námsgreinum
Þeir sem hug hafa a að
stunda nám erlendis eiga nú
kost á að nema svo að ségja
hvað sem vera skal í bvaða
landi sem er. Á árinu 1966
standa um 170.000 eriendir
námsstyrkir til boða náms-
mönnum í 120 löndum. 77 al-
þjóðastofnanir og 1690 aðrir
styrkveitendur kosta námið, að
því er Menningar- og vfsinda-
stofnun Sameinuðu þjóðanna
(UNESCO) tilkynnir.
Nálega allir þessir náms-
styrkir standa einnig til boða
á árunum 1967 og 1968. Þeir
veita kost á námi í næstum
hvaða háskólafagi sem er í na-
lega öllum löndum heims. .
í fyrsta sinn geta menn á
þessu ári farið til staða eins
og Brunei á Bomeó, Tchad,
Kongó (Brazzaville), Swazi-
lands og Hvíta-Rússlands í So-
vétríkjunum tfl sérhæfðs náms.
f Bandaríkjunum em erlend
ir stúdentar fjölmennastir.
Næst kemur Frakíkland, síðan
Vestur-Þýzkaland, Sovétríkin
og Bretland. Að því er snert-
ir námsgreinar em húmanísk
fræði efst á blaði, sfðan tækni,
læknisfræði, félagsvísindi og
náttúmfræði í þeirri röð sem
þær vora nefndar.
Hvað á að velja?
Hvernig fá menn upplýsing-
ar um alla þessa mörgu kosti?
UNESCO hefur nýverið sent
á markaðinn handbók sína
„Stpdy Abroad" í sextánda
sinn. Þar er að finna nákvæm-
ar upplýsingar um eðli og til-
gang námsstyrkjanna, skilyrði
sem sett em fyrir þeim og ára-
fjöldann sem þeir taka til.
Venjulega ér þess krafizt, að
umsókriir berist frá sex til tólf
mánuðum áður en námsárið
hefst.
„Study Abroad“ er nátengd
annarri bók UNESCOS, „Hand
book of International Exchang
es,“ sem fjallar um álþjóðlega
námsmannaskipti og kemur
brátt út í annarri útgáfu.
Þar geta þeir sem hafa áhuga
á þessum efnum fengið applýs-
ingar um rúmar 5300 stofnan-
ir sem vinna að alþjóðlegum
samskiptum, m.a. sumarleyfis-
ferðum, íbúðarskiptum o.s.frv.
Kynþroskaaldurinn
hefur lækkað um 3 ár
á einni öld.
4
Unglingarnir verða sífellt
hærri og sterkari, verða æ fyrr
kynþroska og eru þannig frjó-
samir æ lengri tíma ævinnar.
Að jafnaði era unglingar sam-
tímans milli 15 og 20 sentí-
metram hærri en unglingar fyr
ir 100 árum. Kynslóðin sem nú
er fullþroska er 7—10 sentí-
metrum hærri.
Fyrir 100 árum urðu stúlkur
í Evrópu kynþroska 16—17 ára.
Nú verða þær kynþroska 13—
14 ára. Af því leiðir að þær
era lengur frjósamar, og er
vert að gefa því gaum þegar
rætt er um „mannfjölgunar-
sprenginguna," segir i síðasta
hefti „UNESCO Courier,“ mán
aðarriti Menningar- og vísinda
stofnunar S.Þ.
Fólksfjölgunarvandamálið er
viðfangsefni þessa heftis. For-
stjóri matvæla- og landbúnað-
arstofnunarinnar (FAO) skrifar
þar grein og bendir á, að auk-
ist matvælaframleiðslan ekki,
heldur haldi einungis.í við
mannfjölgunina, muni tvöfalt
fleiri jarðarbúar búa við hung-
ur og vannæringu um næstu
aldamót en nú.
J