Tíminn - 13.05.1966, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 13. maí 1966
TIMINN
um
Eiralofnarnir eru óvenjulega smekklegir og eftir því hentugir. Þeir eru framleiddir meS nýjustu tasknþ
aðferSum, og meðfylgjandi mynd sýnir vél, sem þeir eru látnir ganga ■ gegnum eftir aS þeir eru lakk-
íðir.
Samkeppni við erlenda aðila
gengur vel.
Árið 1947 höfum við svo
framleiðslu á vaskahorðum úr
ryðfríu stáli, og var það gert
með aðstoð sænskra og norskra
framleiðenda, en ég hef alla
tíð reynt að styðjast við
reynslu annarra, þegar við höf-
um komið fram með eitthvað
nýtt. En engu að síður er margt
í okkar framleiðslu gert sam-
kvæmt eigin hugmyndum og
kokkabókum. Þannig er til
kominn hillubúnaður úr plötu-
járni, sem síðan er bökuna-
laklkaður eu fraimleiðslu á hon-
um hófum við 1947 og hefur
þetta gefizt vel. Hjólaskápar
okkar eru notaðir víða á bóka-
söfnum og skjalageymslum.
1968 fórum við svo að fram-
leiða eirálofna að mestu eftir
sænsikri uppfinningu. Þeir eru
gerðir úr eirpípum með alúmin
ulötuim, sem draga frá sér hit-
ann úr vatninu gegnum eir-
pfpumar og gefa frá sér út í
stofumar. Hitaveituvatn skað-
ar efcki eirrör, 20 ára reynsla
okkar með mil-Iihitara hér í
Reykjavík sannar þetta. Það
gekk nokkuð vel með þessa
nýsmíði, en alltaf er í mörg
homa að líta, þegar komið er
fram með nýjungar og í byrj-
un urðu nokkur mistök í sam-
bandi við krana og tengingar
ofnanna, og það vildi brenna
við að snöggar hitabreytingar
yllu smellum í ýmsum kerfum.
En með tímanum hefur okkar
góðu vélsmiðum tekizt að yfir-
stíga þessa örðugleika, og nú
teljum við okkur geta fram-
leitt fyrir sanngjarnt verð
smekklega og varanlega eirál-
ofna bæði fyrir hitaveitu- og
venjuleg hitunarkerfi.
— Hafið þið ekki framleitt
meira úr' ryðfríu stáli en vaska-
borðin.
— Jú, mikil ósköp, allskon-
ar ker, stór og smá ker, ýmist
til heimilisnota sjúkrahúsa fyrir
laxaklak og jafnvel vísindatæki.
Við leitumst við að fraraleiða
það, sem þjóðin þarfnast og í
okkar valdi stendur að fram-
kvæma, en oft höfum við engin
tök á að fram-leiða hluti, sem
beðið er um. Af þeim sökum
höfum við selt talsvert af er-
lendum ryðfríum varningi í
Smiðjubúðinni okkar. Það eru
nokkur ár síðan hún var sett
upp, o<g hefur hún gefizt vel.
— Eigið þið í mikilli sam-
keppni við innlend og erlend
fyrirtæki?
— Við höfum alltaf hafa sam
keppni í ofnunum, en hér á
landi eru tvær aðrar ofnasmiðj-
ur, erlend samkeppni á þessu
sviði hefur hins vegar verið
auðveld, því að okkar ofnar
eru miklu ódýrari en innflutt-
ir. Við höfum enga innlenda
samkeppnisaðila, hvað snertir
vaskaframleiðslu, og háir tol!-
ar á innfluttum vaskaborðum
auðvelda okkur samkeppni við
erlenda vaskaframleiðendur.
Dagvinnan ætti að nægja.
— Ég hef heyrt sagt að þið
hafið um nokkurt árabil greitt
kaup eftir bónuskerfi með góð-
um árangri. Það væri gaman
að via eitthvað um það.
— Bónuskerfið var tekið hér
upp. Þá höfðum við látið vinna
sex stunda aukavinnu á dag,
fremur í því skyni að auka
tekjur starfsliðsins en vegna
brýnnar nauðsynjar af okkar
há-lfu. Um þessar mundir höf
um við norskan tæknifræðing
fyrir verkstjóra, og okkur kom
saman um, að yfirvinnan hiytj
að vera þreytandi til lengdar,
og að hægt væri að ná sömu
afköstum, þótt henni væri
sleppt. Að vel íhuguðu máli
buðum við starfsmönnunum að
sleppa yfirvinnunni, en tókum
fram.að gætu þeir haldið sömu
afköstum, fengju þeir í fram
leiðsluuppbót, það sem yfir
vinnunni svaraði. Yrðu afköst
in hins vegar meiri en áður,
greiddist aukabónus eftir sett
um reglum. Eftir tvo mánuði
höfðu afköst aukizt um nær
50% pr unninn tíma. Þetta er
ótrúlegt en satt. Undir bónus
kerfi heyrðu í fyrstu aðeins
þeir, sem unnu við Helluofna,
en aðrir starfsmenn fengu
samskonar -bætur, ef þeir stund
uðu vinnu af sama áhuga. En
þegar önnur framleiðsla varð
það mikil, að þörf var á að
taka alla starfsmenn fyrirtæk
isins undir bónuskerfið, vand
aðist málið.
— Hvernig framkvæmið þið
þetta kerfi?
— Framleiðslan skiptist nið
ur í fjórar deildir, og hver
deild er ein framleiðsluheild
með vinnandi verkstjóra, sem
skrifar niður afköstin daglega
og í hverri deild er einn trún
aðarmaður. Bónusinn gerum
við upp á fjögurra vikna fresti
og höfum þann háttinn á, að
hver deild leggur fram sínar
vinnueiningar, sem síðan eru
lagðar saman og meðalta-1 tek
ið af deildunum. Útkomunni
er skipt í krónutali jafnt niður
á unna tíma allra starfsmanna
og allir fá þeir jafnmikið kaup
á tímann, hvort sem þeir hafa
hátt kaup eða lágt samkvæmt
taxta. Þannig fær óharðnaður
unglingur jafnháan bónus og
þaulvanur verkstjóri. Árangur
inn af þessu er sá, að auk
venjulegs taxtakaups hafa
menn fengið til uppjafnaðar
viðbót er nemur um það bil
30%.
— Er ekki dálítið óréttlæti
í því, að maður, sem er latur
og trassafenginn fái jafnháan
bónus og vinnufélagar hans?
— O, jú, jú, einkanlega þeg
ar tillit er tekið til þess, að
hann lækkar bónus vinnufélaga
sinna, en það er nú svona
góða mín, að maður þarf
hvort sem er að greiða honum
jafnhátt dagvinnukaup og öðr
um, sem eru miklu duglegri.
En bónuskerfið okkar er þann
ig, að með því bera menn
miklu meiri ábyrgð á vinnu
starfsfélaga sinna en ella, og
nokkrum sinnum hefur það
komið fyrir, að við höfum
þurft að losa okkur við menn,
sem ekki treystu sér til að
fullnægja kröfum starfsfélaga
sinna. Eins og ég sagði áðan
var bónuskerfið tekið upp til
að komast hjá yfirvinnu, því
að okkar skoðun er sú, að
menn eigi að geta unnið fyrir
brauði sínu með dagvinninni
einni saman. En nú virðist svo
komið að mönum nægir ekki
taxtakaupið að viðbættum bón
us til að sjá fjölskyldum sínum
sómasamlega farborða. Og nú
vantar okkur starfsmenn, svo
að aðstaðan er fremur slæm
sem stendur.
Hægt miðar áfram með nýjn
bygginguna.
— Hvernig er staða fyrirtæk
isins í dag, Sveinbjörn?
— Það er allveg stætt, en
á sem stendur erfitt með að
standa í skilum eins og fleiri
Húsakynnin hér i Einholtinu
eru orðin of lítil, en fyrir
tveimur árum réðumst við í að
reisa nýja byggingu uppi í Ár
túnshverfi. þar sem við fenp
um lóð fyrir framtíðarstar!
semi Byggingin á því miðui
nokkuð langt í land, þar sem
skórinn kreppir að okkur fiár
hagslega, en auðvitað vonum
við, að bráðlega rætist úr og
byggingin verði fullgerð, áður
en mjög langt um líður. Á
laugardaginn kl. 3 ætlum við
að hafa gestamóttöku í þeim
hluta byggingarinnar, sem full
gerður er og við vonum, að
sem allra flestir vinir og vel
'unnarar Ofansmiðjunnar líti
inn. Þar fá þeir að sjá hvernig
eirálofnar eru framleiddir og
geta kynnzt ýmsum þáttum úr
30 ára starfsemi fyrirtækisins,
og þegið hjá okkur síðdegis
kaffi. Strætisvagn fer kl. 2.30
inn Hverfisgötu að Smálönd
um og stanzar hjá verksmiðju
húsinu, og heldur til baka frá
Lækjarbotnum kl. 6.
— Hvaða menn eru nú í
stjórn fyrirtækisins?
— Þeir eru Björgvin Sigurðs
son hæstaréttarlögmaður,
Björn Sveinbjörnsson, verk
fræðingur, sonur minn, og Guð
mundur Helgi Guðmundsson,
húsgagnasmíðameistari.
Smávegis um hugsjónir.
— Ég hjó í það áðan, Svein
björn, að þér sögðust hafa far
ið út í iðnrekstur vegna þess
hvað lítið var að gera við bygg
ingar, og eins af öðrum orsök
um. Nú langar mig að spyrja
yður í lokin, hverjar þær or
sakir hafi verið.
— Það kemur glettnisglampi
í augu Sveinbjarnar og hann
stendur upp frá skrifborðinu,
þar sem hann hefur setið mest
allan tímann og færir sig yfir
í hægindastól. — Jæja, langar
yður til að vita það, ja, kannski
ég spanderi á yður dálitlum
neista, en þetta er nokkuð
löng saga. Byggingariðn lærði
ég kornungur úti í Noregi og
komst þar í kynni við Christ
ian nokkurn Geirlöv, mikinn
hugsjónamann, sem barðist
fyrir bættu húsnæði almenn
ings. Ég smitaðist af þessum
háleitu hugsjónum hans og hélt
heim til íslands staðráðinn í
því að leggja fram minn skerf
til batnandi mannlífs með þvi
að reisa mörg björt og falleg
hús, og hélt að ég sjálfur yrði
nýr og betri maður fyrir bragð
ið. Þér getið áreiðanlega ekki
ímyndað yður, hvernig húsa
kosturinn var almennt í þá
daga, þetta voru dimmir og
drungalegir moldarkofar, timb
urhjallar og víða hreinustu
greni. í mörg ár teiknaði ég
og byggði, eins og ég hafði
ætlað mér. En haldið þér að
mér hafi tekizt að bæta mann
fólkið með þessu. Nei og aftur
nei, og sumt fólkið versnaði
jafnvel við að fá nýtt og betra
þak yfir höfuðið. Og ég sjálfur
ekki hætishót betri, nákvæm
lega sami syndaselurinn og áð
ur. En svo kom kreppan og at
vinnuleysið, og þá fannst mér
að líklega batnaði mannlífið,
ef allir hefðu nóg að starfa.
Nú hef ég staðið í þessu iðnað
arstússi í áratugi, og þegar ég
lít yfir farinn veg, finnst mér
að manneskjan hafi lítið skán
að þrátt fyrir örugga atvinnu
og bættan húsakost. Ég held
að óblíð lífskjör séu nauðsyn
leg til að rækta upp það góða
í fólki. Þetta er nú min reynsla
eftir sjötíu ára ævi.
En þótt það sé dálítill bar
lómur í þessum síðustu orðum
Sveinbjarnar, er ennþá glettn
isglampi í augum hans, og bezt
gæti ég trúað, að honum finn
ist mannfólkið ekki eins grá
bölvað og hann vill vera láta.
Hugsjónir hans hafa ef til vill
ekki rætzt, en eru það ekki
einmitt fegurstu hugsjónirnar,
sem aldrei rætast. En hvað
sem öllum hugsjónum iiður,
hefur Sveinbjörn leyst af hendi
merkilegt ævistarf, og á þess
um tímamótum árnum við hon
um allra heilla, og vonum að
Ofnasmiðjan megi standa sem
allra lengst og vera óbrotgjarn
minnisvarði um þennan merka
athafnamann. gþe
Framleiðsla á vaskaborðum úr ryðfriu stáli hefur um langt árabil verið elnn aðalþátturinn ( starfseml
hf. Ofnasmiðjunnar.