Vísir - 04.01.1975, Side 6

Vlsir Laugardagur 4. janiiar 1975
6
VISIR
Ctgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri
Fréttastjóri
Ritstjórnarfulltrúi
Auglýsingastjóri
Auglýsingar
Afgreiösla
Ritstjórn
Askriftargjald 600
t lausasölu 35 kr.
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Ilelgason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfis^ötu 44. Simi 86611
Síðumúla 14. Simi 86611. 7 Iinur
kr. á mánuði innanlands.
eintakið. Blaðaprent hf.
Enga óskhyggju
Varnaðarorð eru ekkert nýjabrum á timamótum,
en um þessi áramót hafa hinir fróðustu menn
varað þjóðina sterklegar en fyrr við óskhyggju i
efnahagsmálum. Einna fastast kveður að orði
Jónas Haralz bankastjóri, sem sagði i Visi i
fyrradag:
,,Menn virðast alls ekki gera sér ljósa þá al-
vöru, sem hér er á ferðinni....Menn verða að
gera sér ljóst, að ekki er lengur hægt að dansa
eins og menn hafa dansað.Þaðer til dæmis ekki
unnt að halda áfram að auka opinbera þjónustu
og hegða sér eins og hægt sé að gera allt i einu.”
Geir Hallgrimsson forsætisráðherra var ekki
heldur myrkur i máli i áramótaræðu sinni, er
hann benti á minnkandi þjóðartekjur og útskýrði,
hvers vegna lifskjör gætu ekki batnað að sinni:
„Framundan er nú alvarlegri þróun efnahags-
mála en dæmi eru um, frá þvi siðari heims-
styrjöldinni lauk. Rikustu iðnaðarþjóðir veraldar
glima nú við vanda verðbólgu og vaxandi at-
vinnuleysis, en áhrif þessa koma fram i versn-
andi viðskiptakjörum og tregari sölu mikilvæg-
ustu útflutningsafurða okkar.
Þessi umskipti eru þeim mun tilfinnanlegri
sem hugmyndir manna hér á landi um kjara-
bætur og útgjaldaáform einstaklinga og hins
opinbera höfðu mótazt i rikum mæli af hag-
stæðum ytri skilyrðum siðustu fjögurra ára, svo
og þvi að hallarekstur atvinnuvega og opinberra
aðila var jafnaður með skuldasöfnun erlendis
sem innanlands.
En nú er mál, að óskhyggjunni linni. Við
rikjandi aðstæður efnahagsmála i heiminum
verðum við að sætta okkur við, að lifskjör þjóðar-
innar geti ekki batnað um sinn.
Forgangsverkefnið á sviði efnahagsmála er að
tryggja fulla atvinnu og atvinnuöryggi og treysta
það með þau góðu lifskjör, sem þjóðin hefur búið
við á undanförnum árum. Til þess að ná þessu
markmiði á sama tima og hamlað er gegn
verðbólgunni verðum við að halda i við okkur,
sniða okkur stakk eftir vexti.
Hverju mannsbarni ætti að vera ljóst, að ekki
eru skilyrði til þess að ná raunverulegum al-
mennum kjarabótum, þegar tekjur þjóðarinnar i
heild minnka eins og nú er útlit fyrir bæði i ár og
næsta ár vegna versnandi viðskiptakjara.”
Við þurfum samt ekki að örvænta, þótt okkur sé
ráðið frá óskhyggju. Forseti Islands, Kristján
Eldjárn, benti i áramótaræðu sinni á, að enn eru
Islendingar að ýmsu leyti betur settir i efnahags-
málum en sumar grannþjóðirnar:
„Verkefni skortir oss ekki. Hér er allt i vexti og
kallað á starfskrafta hvaðanæva. Svo er fyrir að
þakka, að þrátt fyrir þær þrengingar, sem nú eru
viða i löndum og meðal annars hjá grannþjóðum
vorum sumum, er kreppa og atvinnuleysi ekki
komið yfir oss, afkoma fólks yfirleitt sæmileg, þó
að hins sé ekki að dyljast, að blikur eru á lofti i
efnahagslifi þjóðarinnar og enginn veit, hvað úr
þeim kann að blása. Á þeim vanda verður að
sigrast.” -JK.
Meöal hausaveiöara á Nýju Guineu. Konan á myndinni er bandarbki
mannfræöingurinn og blaöakonan, Wyn Sargent, sem vakti heimsat-
hygli, þegar hún geröist ein af eiginkonum höföingja hausaveiöaraætt-
flokks.
Hausaveiðar
á atomöld
Hauskúpur, snyrtilega
raðaðar í kofum Asmat-
ættkvislar, gefa til
kynna, að i hinum af-
skekktari landshlutum
Indónesiu eru enn
stundaðar hausaveiðar
meðal steinaldarþjóð-
flokka.
Bannið, sem Indó-
nesia setti við hausa-
veiðum, þegar hún yfir-
tók Nýju Guineu af Hol-
lendingum 1963, virðist
litil áhrif hafa haft. Lög-
um verður heldur ekki
svo auðveldlega fram-
fylgt þarna djúpt inni í
frumskóginum, sem
þekur að mestu þetta
25.800 ferkilómetra
svæði, er áður var
vesturhluti Nýju
Guineu.
Striðsmönnum Asmat-þjóð-
flokksins, sem telja sig fædda i
þennan heim til þess að safna
mannshausum, verður ekki held-
ur breytt með einu eða tveim
pennastrikum einhvers staðar i
borg, sem þeir hafa naumast hug-
mynd um að sé til.
Af og til gera yfirvöld út af örk-
inni frumskógarlögregluflokka,
sem oft eru aðeins tveir eða þrir
menn, til þess að minna frum-
byggjana á, að þeir verða að lúta
lögum siðmenningarinnar. Með
einum slikum leiðangri fór Soe-
harjono, blaðamaður frá Indó-
nesiu, á dögunum. Hann hefur
skrifað grein um þessa ferð sina
aftur til steinaldar, sem hér er
birt lauslega þýdd.
„Þegar ég i fylgd tveggja vopn-
aðra hermanna kom til Manep,
sem er um 600 manna frum-
skógarþorp, fréttum við, að karl-
mennirnir væru fyrir skömmu
komnir heim frá hausaveiðum.
Höfðinginn, sem var tortrygg-
inn i garð ókunnugra, sagðist vel
vita, að hausaveiðar væru
bannaðar, en bætti við og gætti þá
þunga i röddinni: „Ef óvinirnir
ráðast á okkur, berst ég á móti.”
Eftir þvi sem leiðsögumaðurinn
komst næst, en hann talaði mál
þessa þjóðflokks, þá höfðu karl-
mennirnir i Manep gert áhlaup á
nágranna sina, i Garo ættbálk,
sem hafði orð á sér fyrir að vera
annars friðsamlegur. Sprottið
haföi upp ágreiningur út af
nokkrum svinum, sem horfið
höfðu úr Manep.
t leiðangri hausaveiðara ekki
alls fyrir löngu voru sjö manns af
ættflokki Garo myrtir. Striðs-
mennirnir snéru heim með höfuð
þeirra við belti sér. Var slegið
upp veizlu. Göt voru gerð á gagn-
augu fornarlambanna og heilinn
hristur út, en hann þykir mikill
veizlumatur á þessum slóðum.
Kjálkabeinin voru rifin út, en
þau bera striðshetjurnar sem
verndargripi og til vitnis um
garpsskap þeirra i afstöðnum
orustum.
Fleiri slikir gripir geta gegnt
svipuðu hlutverki, eins og svina-
bein, sem þrædd eru i gegnum
miðsnesið, eyrnahringir og
bambusflisar, sem þræddar upp á
festi hanga um háls striðsmanna
og fer tala þeirra eftir fjölda
hausanna, sem viðkomandi gumi
hefur safnað og tekið sjálfur.
Illlllllllll
m mm
UMSJÓN: G. P.
Hauskúpur fórnardýranna eru
hafðar til skrauts innan húss og
utan við kofa ættbálksins, eða þá
að þær éru koddar, sem verja eig-
endurna ásókn anda hinna dauðu.
I Asmat, eins og allt þetta hérað
heitir og reyndar þær 22 þúsundir,
sem búa þar dreifðar um skóg-
ana, eru höfuð þeirra, sem deyja
eðlilegum dauðdaga, látin i friði.
Yfirvöldá þessum slóðum segj-
ast leggja hart að sér við að inn-
ræta skógarbúum, að hausaveið-
ar liðist ekki nú á timum. — Lög-
regluflokkar þeirra hafa brennt
til ösku ófá hof þessara heiðingja,
en þau kallast „Jeu”. Með þvi er
reynt að brjóta niður djöfladýrk-
unina. I þessum „Jeu” eiga sér
stað trúarathafnir, sem standa i
tengslum við hausaveiðarnar.
Asmat-ættbálkarnir eiga
hvergi aðgang að sjó eða byggð-
um við strandir Nýu Guineu, sem
áður hét svo. Þær byggðir standa
i nánara sambandi við umheim-
inn og siðvæðinguna. Einangrun
þeirra hefur leitt af sér, að þetta
fólk stendur á mjög frumstæðu
stigi og er fornt i hugsun og öllum
lifnaðarháttum. Trúir það á
stokka og steina og hetjuskap.
Fæöingar og hjúskaparvigslur
eru þeim heilagar athafnir.
Þegar liður að þvi, að barn fæð-
ist hjá þeim, stumra rosknar kon-
ur yfir sængurkonunni, meðan
faðirinn röltir frá og forðast að
láta á sér sjá nokkra minnstu
geöshræringu i samræðum við
aðra karlmenn þorpsins um dag-
inn og veginn.
Til hjónabands er venjulegast
stofnað með kaupskap. Þar skipt-
ir höfuðmáli rikidæmi aðstand-
enda og virðing þeirra út á við. Ef
stúlka neitar að ganga i eina sæng
meö hinum útvalda pilti, ganga
foreldrarnir á eftir henni og sár-
bæna hana um að sjá sig um
hönd. Dugi það ekki til, er hún
lamin, þar til hún tekur sinna-
skiptum.
Hitt kemur sjaldan fyrir, að
piltur og stúlka strjúki burt sam-
an.
Ef dauðinn ber að dyrum
heimilisins, rikir mikill harmur
þar. í einum kofanum sá ég tvær
eiginkonur syrgja fráfall eigin-
manns þeirra. Veltu þær sér upp
úr leðjunni með miklum kvein-
stöfum.
Konurnar sjá um fæðuöflunina
og alla matseld. Aður stóðu
mennirnir vörð um þær á meðan,
en nú orðið á þessum friðartimim
liggja þeir gjarnan i leti heima,
meðan konan er á stjái og veiðir
fisk eða aflar matar með ein-
hverjum öðrum hætti.
Algengasta fæðan eru afurðir
Sagopálmatrésins, en fiskur, eðl-
ur, svinakjöt og fuglar skapa til-
breytinguna.
Sérstakt lostæti þykir púpa
ákveðinnar bjöllutegundar, sem
lifir i trjábol Sagopálmans.
Innbyrðist ágreining milli
þorpa Asmatsþjóðflokksins jafna
þeir á sinn sérstaka hátt. Einhver
fjölskyldan tekur einfaldlega i
fóstur nokkur börn úr hinu þorp-
inu. Er tekið á móti þeim með
mikilli viðhöfn, sem táknar, að
friður riki með ættkvislunum.”
Þannig lýsir Soeharjono þess-
um steinaldarþjóðflokki.
Fyrir nokkrum árum ferðaðist
bandarisk kona, mannfræðingur
að mennt, á svipuðum slóðum.
Kunni hún sömu sögu að segja af
hausaveiðum innfæddra. Dvaldi
hún nær tvö ár með þeim og um-
gekkst þá náið.
Vakti það heimsathygli, þegar
hún skrifaði til siðmenningarinn-
ar, að hún væri orðin ein af eigin-
konum höfðingjans, sem skaut yf-
ir hana skjólshúsi. Þessi fertuga
ekkja átti þá nær uppkominn son
heima i Bandarikjum.
Þeirri rómantik lauk með þvi,
að yfirvöldin stiuðu hvitu konunni
og höfðingjanum sundur, og varð
hún að yfirgefa landið.