Vísir - 01.02.1975, Blaðsíða 4

4
Vlsir. Laugardagur 1. febrúar 1975.

Breiðabólstaður
ó Skógarströnd:
Umsjón: Gísli Brynjólfsson
ÞANGAÐ HAFA
VÍGZT TVEIR BISKUPAR
Sl. sumar var umsjónar-
maður Kirkjuslðunnar á ferð
um Snæfellsnes. Eftir það
ferðalag var tekið saman
greinarkorn það, sem hér
birtist um hið gamla, nú
niðurlagða, prestssetur,
Breiðabóistað á Skógar-
strönd Þessi frásögn og,
meðfylgjandi myndir verða
látin nægja sem aðalefni
Kirkjuslðunnar I dag. Föstu-
hugvekja biður seinni tlma.
Narfeyrarkirkja.
Glslason og þjónaði i 5ár.Hann
komst lika yfir hálf-nirætt — dó
1854 og hafði þá verið I þjónustu
kirkjunnar i 54 ár.
Aðrir þjónuðu hér miklu
skemur, þvi að þeir dóu svo
ungir. Svo var það t.d. um sr.
Jósef Hjörleifsson, bróður
Einars H. Kvarans. Hann
fluttist hingað 25 ára, en
andaðist eftir 12 ára starf 1903.
Hann er jarðaður að kórbaki en
legst.einninn á leiði hans
molnaði sundur i hitanum við
kirkjubrunann ofsalega á höfuð-
daginn 1971.
kennimenn geta lært af enn i
dag.
Eftirmaðursr. Magnúsar var
sr. Eirikur Gislason frá
Reynivöllum i Kjós. Um þann
klerk segir Sigurður frá Syðstu-
Mörk i Ævisögu sinni:
„Hann var mikill maður vexti
og karlmannlegur, gildur á
velli og hinn tigulegasti i sjón.
Mikill klerkur og einarður og
afgerandi, örr af fé og dreng-
ur hinn bezti. Það var mælt,
er Eirikur prestur var beðinn
einhvers, að hann segði ávallt
gefur framhlið hennar festu I
svip. Innan útidyra er rúmgóð
forkirkja með smáherbergjum
til beggja handa. Kirkjan sjálf
er rúmgóð með þægilegum
bekkjum og mjög hæfileg að
stærð fyrir sinn fámenna
söfnuð.
Hún er ekki ofhlaðin neinum
þungum kirkjumunum. Altaris-
tafla er engin enn sem komið er.
En hennar er von. Benedikt
Gunnarsson listmálari er að
mála mynd af kvöldmáltiðinni.
Hún á að koma i þessa kirkju i
fyllingu timans.
Hér er ekki einu sinni
predikunarstóllfyrir prestinn til
að stiga i. Þegar hann tekur til
við predikun sina vikur hann inn
fyrir altarið og talar þaðan — og
virðist fara vel á þvi. —
í kórnum er falleg-
ur skirnarfontur úr svört-
um steini til minningar um
Sr. Sigurbjörn Einarsson.
hjónin Halldóru Einarsdóttur og
Jóel Gfslason frá Laxárdal og
börn þeirra. Hann er gjöf frá af-
komendum og fjölskyldum
þeirra. — Kirkjan er þiljuð
innan ljósum viði og grannar
kraftsperrur lyfta þakinu létti-
lega yfir þennan bjarta helgi-
dóm, sem Skógstrendingum er
til mikils sóma að hafa komið
upp á jafnskömmum tima og
raun varð á.
Sem dæmi um mannfækkun-
ina á Skógarströndinni er, að i
innri hluta sveitarinnar hafa 7
af 9 býlum farið úr byggð á
undanförnum áratugum. —
Heldur má sjá batamerki allra
seinustu árin. Nú eru Ibúar
hreppsins, sem skiptist i tvær
kirkjusóknir (Narfeyri og
Breiðabólstað), að visu aðeins
skráðir 76 á 18 bæjum. En ef-
laust fer þeim fjölgandi, þvi að
hér eru landkostir góðir og
hlunnindi nokkur, samgöngur I
lagi og rikisrafmagn á næsta
leiti.
Má þvi ætla að Skógar-
ströndin eigi bjartari tima fram
undan en verið hefur nú um
sinn.
1 stormasamri
kuldatið hlýtur oft að
vera æðinapur næðing-
ur hér á Skógar-
ströndinni, norðan
undir Háskerðingnum
þar sem stendur hið
forna prestssetur Skóg-
strendinga — Breiða-
bólstaður.
Og nú er hér litið skjól, — bæði
fyrir menn og málleysingja.
Húsakostur er hér vægast sagt
lélegur og næsta ófullkominn.
Það er hið 70-80 ára gamla
timburhús og gripahús, sem
standa langtaöbaki þvi, sem nú
eru gerðar kröfur til á flestum
byggöum bólum.
En senn verður úr þessu bætt.
Þess sjást þegar merki að hér á
að fara að byggja. Það sýnir
allvænn stafli af mótatimbri við
heimreiðina. —. Já, hér á að fara
að byggja. — Viða er þess þörf.
— Hér er það brýn nauðsyn. —
Þaö eru margir Breiðaból-
staðir i landinu — a.m.k. 10 seg-
ir i simaskránni. Þrir af þeim
hafa verið prestssetur til
skamms tima og einn er það enn
— Breiðabólstaður I Fljótshlið.
Annar: Breiðabólstaður i
Vesturhópi, sá sögufrægi stað-
ur, mun að visu vera prestsset-
ur að lögum, þótt ekki sé hann
þaö i raun sem stendur — með-
an sr. Róbert Jack situr að
Tjörn —
En nóg um það.
Breiöabólstaður á Skógarströnd
ersá staöur sem hér verður get-
ið að nokkru. En það verður
ekki fyrirferðarmikill kafli, sem
hér verður sagður úr hans löngu
sögu.
Svo sem fyrr er sagt, hefur
staðurinn mjög sett niður og úr
sér gengið að öllum mannvirkj-
um I þvi millibilsástandi, sem
rikt hefur undanfarinn rúman
áratug og lengur þó. Siðasti
prestur á Breiðabólstað var
Sigurður M. Pétursson. Hann
andaöist 1960. Siðan þjónuöu
brauðinu nágrannaprestar unz
þaö var lagt niður með presta-
kallalögunum siðustu 1970.
Nú búa á Staðnum Daniel
Njálsson, ættaður úr Fljótum
norður, og kona hans, Valgerður
Guöjónsdóttir frá Harrastöðum
á Fellsströnd. Þau eiga 4 börn.
Rúmri öld eftir vigslu dr.
Péturs Péturssonar tók annað
biskupsefni, Sigurbjörn Einars-
son, heilaga vigslu og hóf
prestsskap sinn á Breiðabólstað
— og búskap — má vist bæta
við, þvi að strax á fyrsta ári
sendi hann frá sér grein undir
nafninu: Við orf og altari. Er
hún prentuð I Kirkjuritinu 1940.
Dr. Pétur Pétursson.
Enda þótt Breiðabólstaður
væri lengstum tekjuminnsta
brauðið i Snæfellsnessprófasts-
dæmi þótti það jafnan nota-
drjúgt og þægilegt embætti,
enda sátu þar háaldraðir
prestar fram I haustgráa elli.
Sr. Jón Hjaltalin — skáldið —
fluttist þangað frá Saurbæ 62
ára vorið 1811 og þjónaði meira
en tvo áratugi. Hann dó á jóla-
daginn 1835, 86 ára gamall og
hafði þá verið prestur I 57 ár og
fengið 50 ríkisdali að gjöf frá
konungi fyrir sina löngu prests-
þjónustu. Þá var ekki búið að
skipa sjötugum embættismönn-
um á bekk aðgerðaleysis og
eftirlauna með lögum.
Sjö árum slðar kom á Staðinn
annar prestsöldungur, sr. Jón
já, hvernig sem á stóð, og að
hann leysti hvers manns
vandræði, sem hans leituðu.”
Eins og fyrr er getið, brann
Breiðabólstaðarkirkja 29. ágúst
1971. En ekki voru liðin nema
rúm 2 ár unz önnur kirkja stóð
þar tilbúin til vígslu, Skóg-
strendingar — heimamenn og
þó ekki siður burtfluttir —
gengu með miklum röskleika að
þvi að endurbyggja sinn helgi-
dóm. En eins og biskup segir I
synodus-ræðu sinni:
„Ekki hefði fágæt samstaða
áhugamanna og stórhöfðing-
leg framlög nægt til þess að
koma kirkjunni upp á svo
skömmum tima, ef sá kirkjp-
smiöur, Þorvaldur Brynjólfs-
son, sem fáum er llkur um af-
köst og ósérhlifni, hefði ekki
tekið verkið að sér. Bjarni
Ólafsson gerði alla uppdrætti
og leiðbeindi um smiðina og
gaf alla þá vinnu. Ég tel þessa
kirkju eina hina beztu smá-
kirkju, sem reist hefur verið
hér á landi I seinni tið.”
Það er bæði létt og bjart yfir
þessum nýja helgidómi Skóg-
strendinga. Hún er byggð úr
timbri með skjólgóðu skyggni1
yfir steyptum tröppum, sem
Eftirmaður sr. Jósefs var sr.
Lárus Halldórsson (yngri).
Hann varð að láta af embætti
vegna heilsuleysis eftir 14 ára
starf árið 1917 og dó ári siðar.
Hann var skáld gott og lista-
skrifari. Um það bera ljósan
vott kirkjubækur
Breiöabólstaðar-prestakalls I
embættisttð hans — prýðilega
færöar, svo aö leitun mun á
öðrum eins.
Það væri langt mál að rekja
sögu allra þeirra presta, sem
þjónað hafa þessu litla, nú
niðurlagða kalli. t prestatali sr.
Sveins eru þar taldir alls 39
prestar, sóknarprestar, settir
prestar og kapillánar.
1 þeim hópi eru margir
þjóðkunnir menn. — Hingað
vigðist Pétur biskup 17. júli
1836. Hann kom eigi til kallsins
en fékk Helgafell I staðinn. Að
Breiðabólstað vigðist Magnús
Helgason skólastjóri 14. mai
1883 og hóf þar prestsskap sinn
meö ágætri aðfararræðu, sem
tbúöarhúsið á Breiöabólstaö