Vísir - 01.02.1975, Blaðsíða 7

Visir. Laugardagur 1. febrúar 1975.
7
cTVIenningarmál
Hvernig er heilsah? — Gaui: Flosi Ólafsson. A bak viö hann: Gunnar Eyjólfsson, Briet Héöinsdóttir,
Jóna Rúna Kvaran, Valur Gislason, Bessi Bjarnason.
Ekki
nógu
góð
Þjóðleikhúsiö:
HVERNIG ER HEILSAN?
eftir Kent Andersson og Bengt
Bratt
Tónlist: S. E. Jóhannsson og
Björn Stern
islenskun: Stefán Baldursson
Söngtexta þýddi Þorsteinn frá
Hamri
Leikmyndir: Sigurjón Jóhanns-
son
Dansatriði: Ingunn Jensdóttir
Leikstjóri: Sigmundur örn Arn-
grimsson.
Hvernig er heilsan
hefur það að yfirskini að
tala máli taugaveikl-
aðra og geðsjúkra á hæl-
um og sjúkrahúsum, út-
undan þjóðfélagi hraða,
tækni og framfara. En
það er að sjá að höfund-
unum sé samt meir i
mun að koma sér i færi
við samfélagið sjálft
sem þeir telja að útskúf-
að hafi sjúklingunum.
Það hefur lika verið
lenska mikil að undan-
förnu að klekkja fyrir
hvern mun á þjóðfélagi
hagræðni og gernýting-
ar, samkeppni, gróða og
sóunar.
Ekki fékk ég betur séð á
fimmtudagskvöld en sýning Þjóð-
leikhússins lenti i hálfgerðum
vandræðagangi á milli þessara
sjónarmiða, hins kliniska og fé-
lagslega ef svo má segja. Það var
bágt af þvi að tvimælalaust felast
ádeiluefni leiksins, einnig félags-
leg og pólitisk i hinum „kliniska
efnivið” hans, ef tækist að vinna
úr honum. En sýningin ieystist i
staðinn upp i héldur svo marklitla
revlu sem þrumaði púðurskotum
sitt I hverja áttina.
Kringumstæður I leiknum eru
þær að sjúklingar á hælinu hafa
tekið sér fyrir hendur að semja
einhvers lags reviu til að flytja á
afmælishátið hælisins. Þau ætla
að semja hana upp úr eigin
sjúkrasögu og reynslu sinni.
Fyrri hluti leiksins er að mestu
alvörugefinn, allt að viökvæmni,
LEIKHÚS
EFTIR ÓLAF JÓNSSON
þar er greint frá efnissöfnun til
reviunnar. t seinni hluta er revian
sett á svið og þegar I stað forboðin
af yfirvöldum hælisins, fram-
kvæmdastjóra og yfirlækni, nema
„breytingar” komi til. Leiknum
lýkur á afmælishátiðinni sjálfri:
þar á loks að flytja reviuna i sinni
ritskoðuðu mynd. Framkvæmda-
stjórinn talar fjálglega um hið
frjálsa orð og frjálsa gagnrýni.
En sjúklingarnir sitja þegjandi
uppi á sviðinu, innilokaðir i kvöl
sinni, múlbundnir af yfirvöldum.
Þetta er einhver hnyttilegasta
hugmynd i leiknum. Hún kemur
fyrir litið af þvi að áhorfendum i
salnum er öldungis óljóst af
hverju yfirvöldin endilega vilja
banna hin meinlitlu gamanmál
sem þeir hafa veriðaðhorfa á. En
gerræðisleg forstjórn sænskra
sjúkrahúsa er óneitanlega litið á-
deiluefni að flytja milli landa.
Þar fyrir má svo sem vera að
leikurinn hafi meira og virkara
efni fram að færa i sinu heima-
landi en hér reyndist: leikir af
þessu tagi þola flutning, þýðingu
og staðfærslu vitaskuld misvel.
Og svo mikið er vist að ekki tókst
aö virkja upp á nýtt hugsanleg á-
deiluefni leiksins i hans Islensku
gerð.
Það sem einkum vakti eftirtekt
i sýningu Þjóðleikhússins voru
einstakar persónulýsingar og
sjúkrasögur sem þar eru sagðar.
Þær eru svo sem ekki nýstárleg-
ar: það er sagt frá stressi, kvið-
anum sem brátt er orðinn að ör-
væntingu, uppgjöf að lifa. Og frá
ofnotkun lyfja, læknismeðferð
sem miðar að þvi að bæla og
svæfa sjúklinginn, dylja sjúk-
1 dómsauðkennin án þess að fást
um sjúkdóminn sjálfan, frá
sjúkrahúsum sem ruslahaug
samfélagsins.
En margar þessar mannlýsing-
ar voru óneitanlega vel ‘af hendi
leystar I sýningunni, það sem þær
náðu: þannigsýndi Flosi Ólafsson
á sér alveg nýja hlið i hlulverki
Gaua, sem allstaðar var óvel-
kominn, aldrei fékk að lifa og
ekkert vildi nema deyja, einkar
fingerö og varfærin mannlýsing.
Bessi Bjarnason gerði viðlika
minnisverð skil uppgefnum
verkamanni úr samkeppninni i
leit að nafninu sinu, sjálfum sér,
Þórunn Magnea Magnúsdóttir og
Þóra Friðriksdóttir, Ella og Ing-
unn, uppgefnum húsmæðrum
undan angist hversdagsleikans og
einmanaleikans og næturinnar,
Herdis Þorvaldsdóttir konunni
sem trú hennar og trúfélagar
brúgðust og skildu hana eina eft-
ir.
1 þessum og öðrum mannlýs-
ingum og sjúkrasögum felst eig-
inlegur efniviður leiksins. En þótt
einstök reviuatriði seinni hlut-
ans væru allvel virk og spaugileg
var eins og þetta efni hrykki ekki
til að gefa hinni langdregnu sýn-
ingu lif og merkingu, hvað þá
gera ádeiluefni hennar að alvöi*u
á sviöinu.
Athyglisverð
erindi og fög
ur tónlist
hvern sunnudag kl. 5 í
Aöventkirkjunni Ing-
ólfsstræti 19.
Steinþór.
Sunnudaginn 2. febrú-
ar flytur Steinþór
Þórðarson erindi sem
nefnist: GETUAA VIÐ
TREYST NÚTÍAAA
KRAFTAVERKUAA?
Eru þau öll frá Guði?
Hvað um yfirnáttúr-
legar lækningar,
tungutal, stjörnuspár,
skyggnigáf ur og
drauma?
Arni.
AAikill söngur og tónlist
í umsjá Árna Hólm.
Allir
velkomnir
Dansað í
Vatnsmýrínni
Norræna húsið:
tslenskar dansmyndir
Danshöfundur: Unnur Guðjóns-
dóttir
Tónskáld: Ralph Lundsten.
Það var sannkallaður
listamannaa ndi yfir
sýningunni i Norræna
húsinu á miðvikudags-
kvöld. Þar var þá
frumsýndur ballettinn Is-
lenskar dansmyndir eftir
Unni Guðjónsdóttur
ballettmeistara, sem hún
hefur samið eftir íslensk-
um listaverkum og þeim
áhrifum sem þau hafa
haft á hana. Listaverkin
á sýningunni voru lánuð
af Ásmundi Sveinssyni
og Listasafni Islands.
Tónlist er eftir Ralph
Lundsten, mjög
skemmtileg og naut sin
vel í Sonab hljóðtækjum,
sem Heimilistæki sf.
lánuðu.
Þetta er bezta skáldverk
Unnar, sem við hér heima höf-
um fengið að sjá, en hún starfar
annars i Sviþjóð. Ballettinn er
nýstárlegur, en fer samt ekki út
i neinar öfgar eins og svo oft vill
verða með nútimaverk, þegar
höfundar eða stjórnendur þurfa
að sýna svo mikin frumleika að
hreint klúður verður úr. Unnur
fer i staðinn gamlar götur á
nýjan hátt, ef svo má að orði
komast.
Þórdis Þorvaldsdóttir bauð
gesti velkomna á þessa fyrstu
ballettsýningu Norræna hússins
og gat þess að húsið væri ekki
byggt með slikt fyrir augum og
afsakaði aðstæður. En furðuvel
tókst að nýta húsakynni og
lýsing Kristins Danielssonar
var góð, svo að áhorfendum leið
bara vel. Þó kom fát á suma, er
þeir voru lokkaðir yfir i bókasal
og óbeinlínis látnir taka þátt i
dansinum.
Dansskráin var þessi: Svana-
söngur, málverk eftir Jóhannes
Kjarval. Vindstroka einnig eftir
Kjarval. Eikin, höggmynd eftir
Ásmund Sveinsson. Fuglinn
Fönix, höggmynd Asinundar
Sveinssonar. Bækur: Hefnd
Hallgerðar, úr Njálssögu.
Malarinn, höggmynd Asinundar
Sveinssonar, Trúarbrögð,
eftir Lilju
Hallgrímsdóttur
höggmynd Ásmundar Sveins-
sonar. Konur við þvott, málverk
eftir Gunnlaug Scheving og
Hvað er i pokanuin, kvæði eftir
Tómas Guðmundsson. Túlkun
Ásdisar Magnúsdóttur var mjög
góð, einkum á ballettinum Hvað
er i pokanuin. Kristin Björns-
dóttir þræddi enn eina perlu upp
á hlutverkafesti sina með
túlkun sinni á Malaranum.
Aðrir dansarar skiluöu sinum
hlutverkum einnig með ágætum
en þeir eru Guðbjörg Skúla-
dóttir, sem er viö ballettnám i
London en er hér i stuttu leyfi,
Helga Magnúsdóttir, Ingibjörg
Björnsdóttir og Jón Sveinsson
Að lokum er að þakka Nor-
ræna húsinu fyrir að stuðla að
þvi að Unnur Guðjónsdóttir kom
til íslands og stjórnaði frum-
flutningi Islenskra dansmynda
hér.
tslenskar dansmyndir: Bækur. Unnur Guðjónsdóttir fremst til
vinstri, þá Helga Magnúsdóttir, Ingibjörg Björnsdóttir og Guðbjörg
Skúiadóttir. Myndin var tekin á æfingu.