Vísir - 01.02.1975, Blaðsíða 20

vísm
Laugardagur 1. febrúar 1975.
„Dœmi um
að œðar-
bóndi
annist
arnar-
uppeldi"
— segir Árni G.
Pétursson, œðar-
rœktarróðunautur
„Ég hef enga trú á, að það sé
rétt að örninni fari fækkandi af
citri i varpiöndum,” sagði Arni G.
Pétursson, æðarræktarráðunaut-
ur Búnaðarféiags tslands i viðtaii
viö Visi. „Sumir virðast þó trúa
þvi, að örnin drepist á Vestfjörð-
um, ef eitrað er I egg norður á
Sléttu, þar sem örn hefur ekki
sézt i áraraðir.
Með fuglafriðunarlögunum,
sem sett voru árið 1966, var bann-
aö að nota striknin til að eitra fyr-
ir varg, en leyft að nota svefnlyf,
sem heitir pheniinal. Siðgn var
það bannað i eitt ár, en bændum
talin trú uin, að annað lyf væri
miklu betra, en það heitir tribro-
metanol. Það átti að leysast upp i
eggi, en gerði það bara ekki, held-
ur safnaðist i það sem botnfall.
Þá var gerð tilraun á Keldum
með að setja það i loðnu, og það
gafst nokkuð vel, vargarnir sofn-
uðu vel af þvi og drápust suinir,
en bændur fengu ekki að nýta sér
það þannig.
Siðan var i fyrravor aftur leyft
að nota pheniinal, jafnhliða
tribrometanoli, en ekki íná eitra
nema i egg i varplandi og alls
ekki eyöa vargi eins og svartbaki
með þvi að veiða hann i net eða
gildrur eða svæfa hann við frysti-
hús eða sláturhús, þar sem hann
er alinn.
Eitthvað er það mismunandi
mikið, sem bændur beita eitrun i
varplönduin, þvi það er timafrekt
verk að blanda eitri i eggin og
árangurinn takmarkaður.
örn er i sjálfu sér ekki teljandi
vargur i varplöndum, vegna þess
hve litið er af henni, og jafnvel á
Vestfjöröum og við Breiðafjörð,
þar sem hún er, láta varpbændur
misjafnlega illa af henni — sumir
telja hana skemma mikið, aðrir
minna. Jafnvel er til dæini um
það, að æðarbóndi annist jafn-
framt eftirlit með uppeldi arnar-
unga — fyrir þóknun.
Svartbakurinn er tvimælalaust
mikilvirkasti skaövaldurinn i
varplöndum, en auk hans má
nefna hrafninn, sein hefur fjölgaö
stórlega, siðan hætt var að eitra
með striknini i hræ fyrir tófu og
hrafn. Þá er minkurinn lika vá-
gestur i varpi og sömuleiðis
skúmurinn, sein bæði tekur egg
og unga. Kjóinn tekur lika egg.
Þá má nefna hrognkelsanet úr
næloni, sem hafa tekið drjúgan
toll af æöarstofninum, þvi æðar-
fuglinn varast þau ekki og hefur
farizt i þeim i verulegum mæli.
Ég trúi þvi alls ekki, að bannað
veröi að eitra i varplöndum, allra
sizt þeim, sem eru langt frá
arnarbyggðum. Þar að auki getur
það ekki gengið til lengdar, að að-
eins megi útrýma vargi með þvi
að eitra I egg og skjóta. Það verð-
úr óhjákvæmilegt að veita leyfi til
að taka hann i gildrur og net þar
sem honum er boriö æti i rikum
mæli, við fiskvinnslustöðvarnar
og sláturhúsin.”
- SH
Útlöndin heilluðu tvo unga Reykvíkinga:
HAFNSÖGUMENN SÓnU
LAUMUFARÞEGA Á HAF ÚT
„Ég man nú bara
ekki eftir þvi i þessi 27
ár, sem ég hef starfað
hér, að við höfum þurft
að sækja laumufarþega
á haf út,” sagði hafn-
sögumaður i Keflavik,
en i fyrradag urðu
hafnsögumenn . þaðan
að fara á móts við
Dettifoss, sem tilkynnt
hafði um laumufar-
þega um borð.
Það voru þeir Þórður og
Hörður Ólafssynir, tveir strákar
úr Reykjavik, sem fengu svo
mikla útþrá á fimmtudaginn
þrátt fyrir allar gjaldeyris-
hömlur að þeir stóðust ekki
mátið er þeir sáu Dettifoss
liggja ferðbúinn i höfninni.
„Skipið átti að fara um klukk-
an f jögur og við læddum okkur
um borð með djúspelann okk-
ar,” sögðu þeir bræður.
„Við komum okkur fyrir I
geymslu fremst i skipinu, þar
sem kaðlar og annað dót var
fyrir. Skömmu siðar lagði skipið
Laumufarþegarnir Þórður og Hörður. „Það vildi enginn trúa þvi, að við hefðum virkilega gerzt laumu-
farþegar.”
úr höfn og i hvert sinn sem við
urðum varir við mannaferðir
fram á skriðum við inn i dimm-
asta skotið,” sagði Hörður, ann-
ar þeirra bræðra.
Skipið var á leið til Hamborg-
ar og vildi það vel til, þvi Norð-
urlönd og Evrópa freista þeirra
bræðra mest. En svo vildi þann-
ig til, er skipið var að sigla fyrir
Reykjanesið, að einn skipverja
átti erindi fram i geymsluna,
sem ekki er mjög algengt.
„Já, þeir sögðu að þaö hefði
verið hreinasta tilviljun, að
maöurinn hefði komið fram i
geymsluna einmitt á þessum
tlma,” sagði Þórir, bróðir Harð-
ar.
„En þótt upp um okkur hefði
komiztvaráhöfnin ákaflega góð
við okkur. Einn úr áhöfninni gaf
hvorum okkar meira að segja
þúsund krónur að skilnaði og
það er sko peningur, sem ég
ætla að eiga til minja,” sagði
Hörður.
Dettifoss hafði samband við
hafnsöguvaktina i Keflavik og
bað um að bátur yrði sendur eft-
ir farþegunum tveim. Báturinn
hélt út og voru piltarnir koinnir i
land um sjöleytið.
„Þeir sögðu, að kannski
mættum við koma með næst.
Okkur langar ofsalega til út-
landa og vonum að sá draumur
rætist i ár,” sögðu bræðurnir.
Frændi þeirra bræðra kom til
Keflavikur að sækja þá. Eftir að
hafa fengið sér i svanginn á
veitingahúsi i Keflavik komu
þeir svo heim um niuleytið.
„Mamma trúði okkur alls
ekki og ekki neinn annar heldur.
Þaö héldu fyrst allir að við vær-
um að plata, en svo urðu þeir að
trúa okkur,” sögðu bræðurnir.
„Nei, nei, við vorum ekkert
skammaðir.” — jb
Eftirlegukindur
segir ríkisskattstjóri
Það eru alitaf býsna margir,
scm verða eftirlegukindur með
skattframtölin, segir Sigurbjörn
Þorbjörnsson rlkisskattstjóri.
Þá bætist eitt prósent á dag of-
an á tekjur manna. Þessi viðurlög
geta orðið 15% og jafnvel 20-25%,
ef lengi dregst.
Margir lenda að lokum i 20-25%
viðurlögum. Þeir eru þá ef til vill
komnir i algert klandur, með
eignir á uppboði og lögtök, segir
Sigurbjörn.
Greiðir Jón úr flœkjunni?
Mikið ósamkomulag var á
samningafundi ASÍ og vinnuveit-
enda i gær um stöðu og getu at-
vinnuveganna. Litið gerðist ann-
ars á þessum fundi.
Var ráðgert, að Jón Sigurðsson
hagrannsóknastjóri kæmi á fund
deiluaðila næsta þriðjudag til að
gera grein fyrir stöðunni j efna-
hagsmálum, hugsanlega „greiða
úr flækjunni”.
Samkomulag varð milli aðila
um óskir um beina aðild að end-
urskoðun þeirri, sem fyrirhuguð
er á skipan i verðiagningarmál-
um landbúnaðarins.
Það veldur vandræðum i um-
ræðuin og mati á stöðu atvinnu-
veganna, að fiskverð er ókomið.
—HH
jafnan margar
Af hverju var mönnum ekki „Lögin segja, að framtalsfrest-
leyft að skila skýrslunuin á laug- ur sé til 31. janúar og fyrir at-
ardag og sunnudag, 1. og 2. febrú- vinnurekendur til 28. febrúar,”
ar, i þetta sinn? sagði rikisskattstjóri. HH
MATIÐ A NESSTOFU
TÆPAR 15 MILLJÓNIR
Matið á Nesstofu hefur nú verið
kynnt hlutaðeigandi aðiium. Báð-
ir helmingar hússins og tæplega
hálfs hektara lóð i kring eru sam-
tais tæpar 15 milijónir að mati.
Mat þetta var gert til leiðbein-
ingar uin samninga, en nú standa
yfir samningar milli rikisins ann-
ars vegar en eigenda Nesstofu
hins vegar um að rikið kaupi
þessa eign. Eigendur Nesstofu
eru tveir, og er annar aðiiinn
hlutafélag.
Matið skiptist þannig, að vest-
urhlutinn er metinn á 5,2 milljónir
króna, austurhlutinn á 6.5 ínillj-
ónir og lóðin, tæpir 5 þúsund fer-
metrar, á 3.250 milljónir.
Samningarnir eru nú komnir á
góðan rekspöl, og má búast við,
að niðurstaða náist i næstu viku.
—SH
ARNARSTOFNINN RYRNAÐIUM
13% SÍÐASTLIÐIÐ SUMAR
— segir Fuglaverndarfélagið og telur það stafa af eiturútburði
13% af arnarstofninum is-
lenzka týndust á siðasta sumri,
og margt bendir til þess, að það
hafi veriö af völdum eiturs, seg-
ir i frétt frá Fuglaverndar-
félagi islands.
Um 1880 hófst mikill eiturút-
burður á Islandi, segir i frétt-
inni, og var þá notað striknin.
Frá þvi ári til ársins 1910 var
haferninum útrýmt úr flestum
landshlutum nema Vesturlandi,
og hefur hann ekki borið sitt
barr síðan.
Notkun striknins til út-
rýmingar vargi i varplöndum
var bönnuð árið 1966, en tekin
upp veikari lyf. I frétt Fugla-
verndarfélagsins segir, að
eiturútburður hafi ekki aukið
tekjur af æöardún, en þegar hafi
vanhöld komið frain á arnar-
stofninum, og munu átta fuglar
hafa týnzt siðastliðiö sumar,
eða um 13% af stofninum, sem
við siðustu talningu árið 1973
reyndist um 60 fullorðnir fuglar.
„Þegar eitur er látið i slor eða
hræ, drepst fuglinn ekki strax,
flýgur I burtu, drukknar eða
drepst hægfara á landi,” segir i
fréttatilkynningunni.
Þá er frá þvi sagt, að eitt
arnarhræ hafi fundizt siöastliðið
sumar, og rannsakaði sér-
fræðingur Náttúrufræði-
stofnunarinnar það. Sainkvæmt
umsögn hans var of langt síðan
fuglinn drapst til þess að hægt
væri að skera úr um, hvort eitur
heföi grandað þeim fugli, en
vængir voru nokkuð útteygöir
likt og fuglinn hefði drepizt af
kvölum, og stélið slitnara en
venjulegt má teljast, likt og það
heföi dregizt með jörðu.
„Það er einlæg ósk okkar,”
segir Fuglaverndarfélagið,”
að ráðamenn sjái sér fært aö
banna allan útburð eiturs alveg,
án nokkurrar undanþágu.”
Ennfremur er sagt, að þegar
fuglastofnar komist niður fyrir
visst lágmark, sé afar erfitt að
ná þeim upp.
Arnabyggð er nú einkum á
Vestfjörðum og við Breiðafjörö.
Reynt hefur verið að fylgjast
sein bezt með stofninum og
gerðar ráðstafanir til þess að
hlynna að honum.
—SH