Vísir - 03.02.1975, Blaðsíða 6

6
Vlsir. Mánudagur 3. febrúar 1975.
VÍSIR
tJtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Ilelgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannessón
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi 86611. 7 línur
Askriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 35 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Fiskurinn og Ford
Bandarikin eru langmikilvægasti markaður (f
okkar. Við fluttum út vörur til þeirra fyrir um 6,4 ))
milljarða á siðasta ári fram til 1. desember. Á þvi )i
timabili var allur útflutningurinn 29,4 milljarðar ((
króna. í hlut Bandarikjanna komu þvi nærri 22 af //
hundraði. ))
Við búum einnig við hagstæðan vöruskiptajöfn- ))
uð gagnvart Bandarikjunum, sem er mjög sjald- \
gæft á þessum timum gifurlegs innflutnings. Á (
framangreindu timabili keyptum við vörur þaðan (
fyrir 3,8 milljarða. )
Þau lönd, sem koma næst á eftir Bandarikjun- )
um að mikilvægi i útflutningsverzluninni, eru )
býsna langt á eftir. Við seldum til Portúgal fyrir \
tæplega 3,4 milljarða, fyrir tæpa 2,7 milljarða til (
Vestur-Þýzkalands og til Bretlands fyrir um 2,4
milljarða króna á þessu timabili. \
Af mikilvægi Bandarikjanna i útflutningsverzl- \
uninni leiðir, að efnahagsástandið þar skiptir (
okkur miklu. Samdrátturinn, sem þar hefur auk- )
izt siðustu mánuði, hefur haft stórfelld áhrif til \
hins verra á útflutning okkar og afkomu. Það yrði (
mikið áfall, ef samdrátturinn magnaðist enn. (
Þess vegna er sú spurning mikilvæg: Hvers má (
vænta af efnahagsaðgerðunum, sem Gerald Ford )
Bandarikjaforseti bar fram fyrir skömmu? )
Þær voru blanda af skattalækkunum, sem eiga )
að efla atvinnulifið og verka gegn samdrætti, (
skattlagningu á innflutta oliu til að draga úr valdi (
auðhrings oliuframleiðenda á Bandarikin og )
sparnaði á rikisútgjöldum, sem á að hamla gegn (
verðbólgu. (
Ford hafði verið ihaldssamur i fjármálum og (
litt hrifinn af þvi, að fjárlög væru afgreidd með )
halla. Verðbólgan var i hans augum aðalvanda- )
málið — þangað til fyrir nokkrum vikum. Nú hik- (
ar hann ekki við að stefna að gifurlegum halla á /
rikisbúskapnum til að efla atvinnulifið. Nú er )
verðbólgan að hans mati komin i þriðja sæti af (
vandamálum. Samdrátturinn er aðalvandinn, og (
orkukreppan önnur i röðinni. )
Með skattlagningu á innflutta oliu ætlar forset- )
inn að reyna að minnka oliunotkun Bandarikj- )
anna um milljón tunnurádag undir lok ársins. Nú (
er innflutningurinn 7 milljón tunnur á dag. Ford (
hefur einnig á prjónunum áætlun til lengri tima, )
sem á að gera Bandarikin sjálfum sér nóg um )
oliu. Áætlunin byggist á oliuvinnslu á hafsbotni á (
landgrunni Bandarikjanna, stóraukinni fram- (
leiðslu i Alaska og þvi, að kol og önnur orka leysi )
oliuna af hólmi. Þá verði mikið sparað með fram (
leiðslu bifreiða, sem eyða minna bensini á kiló- (
metra en nú er, betri einangrun húsa og tækjum, )
sem eyða minni orku en gerist. Ford vonast einn- )
ig til, að rannsóknir, sem miklu fé er varið til, (
leiði til mjög aukinnar nýtingar varmaorku, (
nýtingar sólarorku og annarra orkulinda, svo að )
til þess komi, að Bandarikin verði aflögufær um )
oliu i stað þess að vera öðrum háð. (
Aðgerðir, sem eiga i senn að draga úr verð- )
bólgu og samdrætti, hljóta að vera flóknar og út- (
koman tvieggjuð. Þingið mun vafalaust breyta (
ýmsu i tillögum forsetans og væntanlega beina )
aðgerðunum i rikari mæli gegn samdrættinum. (
Við eigum mikið undir þvi komið, að slikar að- (
gerðir heppnist. )
Vopnabrölt
ó Indlands-
skaganum
Zulfikar Bhutto, for-
sætisráðherra Pakist-
ans, gæti orðið til þess
að hleypa af stað
k j arnorku vopnakapp-
hlaupi i Asiu, ef honum
tekst ekki að fá hjá
Washingtonstjórninni
nýtizku vopn, þegar
hann sækir hana heim i
þessari viku.
Megintilgangur Bhuttos með
heimsókninni til Bandarikjanna
verður sá að reyna að fá Ford
forseta ofan af vopnasölubann-
inu á Pakistan. Það bann settu
Bandarikjamenn á vopnafram-
leiðendur sina i Pakistanstrið-
inu 1965.
Bhutto hefur sagt skýrt og
skilmerkilega, að fái Pakistan
ekki vopn, sem duga til þess að
halda aftur af Indverjum —■ en
Pakistanir óttast átroðning af
þeirra hálfu — þá neyðist þjóð
hans til þess að reyna að verða
sér úti um kjarnorkuvopn.
Þessi ummæli hans og afstaða
Pakistana voru skoðuð i nýju
ljósi, þegar Indverjar komust i
fyrra I tölu þeirra rikja, sem
ráða yfir kjarnorkunni. —-
Pakistanir taka varlega mark á
yfirlýsingum Indverja sjálfra
um, að kjarnorkusprengingar
þeirra I fyrra og tilraunir séu
aðeins til friðsamlegra visinda-
iðkana. Lái þeim hver sem vill
tortryggni þeirra I garð Ind-
verja, sem þrivegis á 27 árum
hafa farið með ófriði á hendur
þeim.
Að visu verður Bhutto að viö-
urkenna þá staðreynd, að Ind-
land er á þessu heimshorni
öflugasta herveldið. En hann
hefur látið á sér skilja, að eitt-
hvert hernaðarlegt jafnvægi
hljóti auðvitað að koma á móti,
til að friður haldist áþessum
slóðum.
Þvl er búizt við, að hann leggi
rika áherzlu á það við Ford for-
seta, að Pakistan verði að eiga
einhver tromp á hendinni til
þess að vega á móti kjarnorku
Indverja. Bhutto segir, að
Pakistanir vilji þó helzt einhver
hinna almennari vopna, fremur
en leggja fé sitt — sem mikil
þörf er fyrir á öðrum sviðum —
til þess að byggja upp kjarn-
orkuvopnabirgðir.
1 viðtali við fréttaritið „News-
week” i byrjun janúar vakti
hann athygli á þvi, að efnahagur
Indverja kynni að standa betur I
dag, ef fjármununum hefði ekki
verið varið I kjarnórkuspreng-
inguna, heldur i áburð handa
bændum og til uppbyggingar
landbúnaðarins.
Má vera, að Bhutto veki sam-
úð hjá Ford. En hann hlýtur að
gera sér það ljóst, að vegna af-
stöðu meirihlutans á þingi
Bandarikjanna, nefnilega
demókrata, sem eru frekar
hlynntir Indverjum, verði
Bandarikjaþing tregt til þess að
leyfa flutninga á vopnum til
Pakistans.
Pakistan er eina landið af
þeim þrem, sem eru i Cento-
bandalaginu og nýtur ekki
vopna frá Bandarikjunum.
Enda hefur Bhutto gefið til
kynna, að hann mundi endur-
skoða aðild Pakistans að þessu
Bandarikjasinnaða bandalagi,
ef Washingtonstjórnin situr fast
við sinn keip.
Pakistanir hafa haldið þvi
fram, að Bandarikin séu skuld-
bundin samkvæmt sameigin-
legum varnarsamningi USA og
Pakistans frá 1959 að sjá
Pakistan fyrir vopnum — burt-
séö frá Cemto.sem Iran og Tyrk-
land eru líka aðilar að.
Hernaðarsérfræðingar eru
mjög efins I þvi, að Bandarlkja-
mönnum sé mögulegt að af-
greiða stórar vopnapantanir til
Pakistans vegna skuldbindinga
sinna við ísraelsmenn og Ar-
aba. — En Pakistönum þykir
hinsvegar hart að vera einir
settir hjá, meðan Bandarikin
láti nánast hvern sem er þar
austur frá hafa vopn að vild.
Þeim er með öllu ómögulegt
Zuiifikar Bhutto, forsætisráð-
herra: Á förum til Washington i
von umaðgeta fengið Ford for-
seta ofan af vopnasölubanninu á
Pakistan.
Ílllllllllll
m
UMSJÓN: G. P.
að skilja, hvernig Bandarikin
geti neitað að selja Pakistan
vopn til-þess að viðhalda friði á
þessum slóðum, en selja hins-
vegar nágrönnum þeirra I stað-
inn.
Þau vopn, sem Bandaríkin
létu Pakistan hafa á sinum
tima, eins og t.d. flugvélar og
skriðdreka úr Kóreustriðinu,
eru fyrir löngu orðið úrelt. —
Þau vopn, sem Pakistanir telja
sig vanhaga helzt um, eru varn-
arviðbúnaður, eins og loft-
vamakerfi. Þeir minnast þess,
að Bandarikin létu Indland hafa
einmitt slikt kerfi fyrir
nokkrum árum, þegar Indverj-
um þótti stafa ógn af Kina.
Þótt Bhutto hafi látið sem
Pakistanir mundu snúa sér ann-
að tilþess aðútvega sér vopn, ef
þeim yrði synjað um slikt i
Bandarikjunum, þá er það hæg-
ara sagt en gert. Fram-
boöið er að visu nóg, en gjald-
eyrisstaða Pakistans er siður en
svo með þeim hætti, að þeir geti
stráö um sig peningum. Mögu-
leikar þeirra til að kaupa eru
þvi naumir.
Bhutto ól með sér nokkrar
vonir um að verða óháður
Bandarikjunum um vopnakaup.
En þær vonir brustu við fráfall
Georges Pompidous, Frakk-
landsforseta, 1973. Pompidou
hafði lofað honum að reisa með
aðstoð Araba samsetningar-
verksmiðju fyrir franskar
Mirageþotur I Pakistan. — Eft-
irmaður Pompidous, Giscard
d’Estaing, hefur drepið þvi máli
öllu á dreif.
Bhutto hefur þvi ekki I mörg
hús að venda.
Hermenn Austur-Pakistans búa sig undir að veita Indverjum varmar móttökur. Myndin er tekin I átök
unum 1971. — Vopn þeirra er sögð gamaldags og úrelt. Sum frá þvi úr Kóreustriðinu.
—HH