Vísir - 04.03.1975, Blaðsíða 7

Vfsir. Þriðjudagur 4. marz 1975
cTVIenningarmál
Dr. Coppelius: Bessi Bjarnason — Svanhildur: Júlia Claire.
Listgrein
nemur land
Þjóðleikhúsið:
COPPELÍA
Ballett i þrem þáttum við tóniist
eftir Delibes.
Stjórnandi og höfundur leik-
mynda og búninga: Alan Carter.
Islenski dansflokkurinn.
Árið 1870 þann 25. mai,
var ballettinn Coppelia
frumsýndur i Paris.
Sviðsetning og sögu-
þráður var eftir Charles
Nuitter, en söguna hafði
hann frá þýska hugóra-
skáldinu Hoffmann.
ettinn gerist I litlu þorpi I Evrópu,
hugmyndin að þorpinu var fengin
i Póllandi og upprunalega voru
dansarnir runnir upp úr pólskum
þjóðdönsum. 1. þáttur gerist á
torgi, það er hátið i þorpinu. Dr.
Coppelius gullgerðar- og galdra-
maður setur fallega stúlku út á
svalir sinar, nafn hennar er
Coppelia. Hún er niðursokkin i
bóklestur. Piltarnir verða mjög
hrifnir af henni og hinar stúlkurn-
ar afbrýðisamar, einkum Svan-
hildur vinkona Franz. Svanhildur
reynir seinna að fá Coppeliu til að
dansa með sér, en Coppelia litur
ekki upp úr bókinni og Svanhildi
finnst hún heldur en ekki merki-
leg með sig. Hátiðin heldur
sprengingu sem þeytir honum út
á torgið, við sprenginguna rifna
buxurnar I tætlur á honum og sót-
ugur og skömmustulegur gengur
hann afturábak inn til sin. Seinna
er hann er á leið til að kaupa sér
nýjar buxur, gera piltarnir aðsúg
að honum og striða honum, hann
verður ævareiður og i öllum lát-
unum missir hann lykilinn á húsi
sfnu. Vinkonur Svanhildar finna
lykilinn og ákveða að fara með
henni og forvitnast um i húsi dr.
Coppeliusar, einkum að leita að
hinni dularfullu Coppeliu.
2. þáttur gerist i vinnustofu dr.
Coppeliusar. Þar finna stúlkurn-
ar margar dularfullar verur, sem
þær hræðast i fyrstu, en komast
svo að þvi að þetta eru allt vél-
brúður, og einnig Coppelia. Svan-
hildi léttir mikið, og þær ákveða
að hún fari i föt Coppeliu. Dr.
Coppelius kemur heim, verður
fokvondur er hann kemur að þeim
og rekur þær skelkaðar á dyr.
Hann er rétt að jafna sig, þegar
enn kemur óboðinn gestur. Það er
Franz, sem kemur inn um
glugga. Franz segir Coppeliusi að
hann unni Coppeliu, en dr. Coppe-
íius fyllir Franz svo að hann sofn-
ar. Nú ætlar dr. Coppelius að nota
galdrahæfileika sina: með hjálp
galdrabókar gerir hann tilraun til
að flytja lif úr Franz i Coppeliu,
sem tekst svo undursamlega að
hún lifnar smátt og smátt við og
tekur aðhaga sér illa, hún er bæði
ókurteis og kenjótt og aumingja
doktorinn alveg I vandræðum
með hana, en samt svo barnslega
ánægður með meistaraverk sitt.
Hann veit ekki, að Svanhildur er I
fötum brúðunnar og leikur á
gamla manninn. Hún dansar fyrir
hann spánskan dans og skoskan
ræl af krafti og ónákvæmni,
framkoma hennar er öll að verða
mjög ófáguð, svo að dr. Coppelius
setur hana aftur i stólinn bak við
tjöldin. Nú vaknar Franz og hann
og Svanhildur sættast heilum
sáttum og fara út frá öllum vél-
brúðunum i gangi og Coppelíu
fatalausri, en dr. Coppelius græt-
ur beisklega af skömm og reiði.
3. þáttur gerist á torginu. Fagn-
að er brúðkaupi Svanhildar og
Franz. Þorpsbúar færa hinum
ungu hjónum gjafir, allir eru
glaðir og ánægðir þar til dr.

--- ^ u umojuiugu, ug ---
er aö hér eru margir ballettunn-
endur. Enn fleiri verða þeir þegar
áhorfendum gefst kostur á aðl-
vöruballettsýningum og vonandi
er þetta fyrsta af fleiri slikum.
Tónlistin við Coppeliu er létt og
falleg og naut sin vel i hinum nýju
hljómflutningstækjum, sem Þjóð-
leikhúsið hefur eignast. Þó alltaf
sé betra að hafa „lifandi” flutn-
ing tónlistar við ballett.
BALLETT
Júlia Claire og Þórarinn Bald-
vinsson sem Svanhildur og Franz.
Stjórnandi sýningarinnar, Alan
Carter, hefur verið hér i tæp tvö
ár og unnið gott starf. Hann
endursemur dansana i Coppeliu,
þó að ramminn sé fastmótaður,
söguþráðurinn og hlutverkaskip-
an. Það er vist ekki nýlunda að
Coppelia sé sett upp eftir nýjum
hugmyndin stjórnenda, t.d. er dr.
Coppelius ekki ákveðin manngerð
og hefur verið túlkaður allt frá
„elegant aristókrat” til „comic
butt”. Carter tekst oft vel til i
uppfærslunni hér, einkum döns-
unum sem Svanhildur og vinkon-
ur hennar dansa, svo og I þriðja
þætti, tvidansi prestsins og brúð-
armeyjarinnar og þridansi
prestsins og nunnanna. Aftur á
móti er mazurkinn i fyrsta þætti
þungur og alls ekki skemmtilega
saminn.
Aaln Carter var einnig höfund-
ur leikmynda og búninga. Leik-
mundin féll ágætlega að sýning-
unni. Búningarnir voru mjög fall-
egir og skemmtilegir að undan-
skildum búningum hópdansar-
anna sem voru ömurlegir. Stúlk-
urnar hefðu átt að vera I þykkum
pilsum og stigvélum og piltarnir I
venjulegum buxum, eins er óaf-
sakanlegt kæruleysi að hafa pilt-
ana ekki I dansbeltum.
eftir Lilju
Hallgrímsdóttur
Coppelius kemur æðandi inn á
sviðið með fatalausa brúðuna og
æfur yfir að fötum hennar hafi
verið stolið. En Svanhildur og
Franz færa honum fötin og hann
tekur þátt i lokadansinum, á-
nægður eins og allir hinir.
Þjóðdansafélagið tók þátt i sýn-
ingunni. Fólkið þar hefur unnið ó-
metanlegt starf við varðveislu
gamalla dansa og leikja, en þau
falla ekki inn i heildarsvip I
ballettsýningu, og kemur skýr-
lega I ljós munur á þjálfun list-
dansara og áhugadansara i þjóð-
dönsum.
íslenski dansflokkurinn sem 7
islenskar stúlkur skipa auk Júliu
Claire fór með veigamestu dans-
hlutverkin. Þær dönsuðu allar
vinkonur Svanhildar af miklu ör-
yggi og þokka. Einnig var leikræn
túlkun þeirra og látbragð góð, þar
bar af Nanna ólafsdóttir. Brúðar-
mærin var Helga Bernhard, mjög
örugg og tæknilega góð, en mætti
„gefa” meira frjá sjálfri sér.
Ingibjörg og Guðrún Pálsdætur
dönsuðu nunnurnar og hafa aldrei
verið eins góðar, sigildur ballett
virðist vera þeirra sterka hlið.
Guðmunda Jóhannesdóttir, Helga
Eldon, Nanna ólafdóttir og Auður
Bjarnadóttir skiluðu sinum döns-
um ekki siður, þær dönsuðu m.a.
vinina fjóra sem færa brúðar-
hjónunum efnisstranga, ávo þau
mættu búa við „góð efni”. örn
Guðmundsson dansaði prestinn af
innlifun. örn er öruggur mót-
dansari alltaf tilbúinn á réttu
andartaki, hann vex með hverri
raun. Þórarinn Baldvinsson
dansar Franz. Þórarinn starfar i
Englandi og er alltaf gaman, þeg-
ar islenskir dansarar sem dansa
erlendis, en þeir eru ekki fáir,
koma heim. Þórarinn hefur lik-
amsburð, fas og svipbrigði sem
best verður á kosið fyrir dansara I
sigildum ballett. Hann er einnig
öruggur mótdansari og glæsileg-
ur á sviði.
Júlia Claire dansar Svanhildi,
þetta skemmtilega hlutverk,
sem gefur svo mikla möguleika i
látbragðsleik, tækni, léttleika og
leikrænni tjáningu, einkum i 2.
þætti. Júlia komst vel frá þessu
öllu. Það var aðeins herslumunur
á samdansi þeirra Þórarins, þau
náðu ekki alveg saman.
Brúðurnar i húsi dr. Coppelius-
ar dansa nemendur Listdans-
skóla Þjóðleikhússins. Börnin
voru mjög dugleg, einkum dáðist
ég að því hve þau voru eðlileg
þegar dúkkurnar standa kyrrar.
Yrsa Bergmann Sverrisdóttir
dansaði Coppeliu ágætlega. Kari-
tas Gunnarsdóttir hafði mikil á-
hrif á mig með túlkun sinni á
brúðuskrokknum, svo eðlilega
gerði hún þetta að tuskudúkka
hefði ekki verið betri. Hjálmar
Kjartansson var ágætur sem
borgarstjórinn. Bessi Bjarnason
þúsund listamaður leikur og
dansar dr. Coppelius. Það er ekki
vandræði að skipa i svo vanda-
samt hlutverk fyrir leikhús sem
hefur Bessa. Carter hefði átt að
láta Bessa gera meira. Hann
túlkaði dr. Coppelius eins og
mestu listamenn i leikhúslist,
þ.e.a.s. mikill „Clown”.
Að lokum vildi ég hvetja fólk á
öllum aldri til að sjá þessa sýn-
ingu og veit að enginn verður
fyrir vonbrigðum.
Dr. Coppelius með Coppellu (Yrsa Bergmann) og Brúðuna (Karitas
Gunnarsdóttir).
Danssmiður var
Saint-Léon. Ballettinn
hlaut þegar frábærar
viðtökur og hefur verið
með vinsælustu ballett-
um allt fram á okkar
dag.
Söguþráður i stuttu máli: ball-
áfram. Franz er heillaður af
Coppeliu og er hún fer að bæra á
sér og sendir honum fingurkoss
töfrast hann af henni. Franz og
Svanhildur hnakkrifast út af
þessu þar til borgarstjórinn og
presturinn koma til skjalanna,
þau dansa ásamt þorpsbúum
marzurka á torginu. Þá heyrast
hamarshögg frá vinnustofu dr.
Coppeliusar, sem enda með
Það fór vel á þvi að fimm þús-
undasta sýning Þjóðleikhússins
var fyrsta frumsýning á heilum
sigildum ballett með islenskum
dönsurum. „Tilvera islenska
dansflokksins var loks tryggð nú
á nýbyrjuðu ári, með sérstakri
fjárveitingu á fjárlögum. Og til-
koma hans er lika nokkur for-
senda þess, að leikhúsið getur
ráðist i stórvirki eins og að sýna
Coppeliu. Og er þetta i fyrsta
skipti I nálega 25 ára sögu leik-
hússins að hægt er að gera dans-
listinni jafnhátt undir höfði og
þeim systrum hennar öðrum, sem
hér eru iðkaðar”, segir Sveinn
Einarsson þjóðleikhússtjóri i
leikskrá I ávarpi, sem hann nefnir
„Listgrein nemur land”. Leik-
húsgestir létu þakklæti sitt ótvi-
Ingibjörg og Guðrún Pálsdætur og örn Guömundsson.