Tíminn - 05.08.1966, Page 7

FÖSTUDAGUR 5. ágúst 1966
TÍMINN
Sigfús Hallgrímsson
bóndi í Vogum
Vorið 1915 lá ís fyrir öllu norð j
urlandi og kalt af þeim sökum.
Það vor fór ég norður til Mývatns-
sveitar. Öllum var ég ókunnugur
þar í sveit, utan skólabræðrum
mínum þremur, frá Hvanneyri, er I
þarna áttu heima. — Það var
fyrstu dagana í júlí er ég kom í
sveitina, var þá farið að hlýna í
lofti, og jörð að gróa. Eg var ráð-
inn til kaupavinnu á tveimur bæj
um, Litlu-Strönd og Vogum, átti
að vera sína vikuna á hvorum.
Þetta vor dó Jón Stefánsson (Þor
gils gjallandi) bóndi og rithöf. á
Litlu-Strönd, og var ég hjá ekkju
hans aðra vikuna.
Það var um miðjan ,júlí, er ég
kom í fyrsta sinn í Voga. Sunnu-
dagur, Mývatnssveitin glóði í sól
skini, alls staðar líf og yndi, hvert
sem litið var. í bænum var mér
tekið af alúð og góðleika, þeim
sama og ég hef ávallt notið þar
síðan.
Þótt fólkið væri elskulegt í við
móti, sveitin í sínu mesta skarti,
var samt leiði í mér — öllum ó-
kunnugur. Um kvöldið gekk ég
Hinn þátturinn var áhugi hans á
'fagurri tónlist. Hann lærði ungur
að leika á orgel, og fór þá þegar
að æfa söngkór. Var það í fyrstu
kirkjusöngur, er hann æfði, en
síðar um skeið stjórnaði hann
blönduðum kór með fólki úr sveit
inni. Orgelið var annað hans höf-
uðvé. Eg hygg, að aldrei hafi lið-
ið sá dagur — ef hann var heima
— að hann ekki settist við orgelið
og spilaði og söng þá oftast með,
enda varð Vogaheimilið eitt hið
mesta söngheimili Mývatnssveitar,
og unglingar, er þar ólust upp,
urðu söngvin og sungu oft saman
margrödduð ættjarðarlög, undir
stjórn Sigfúsar. Kona hans og
mágkona höfðu fagrar og miklar
söngraddir, var því sönggleðinni
oft haldið hátt á lotf í Vogabæ
Hér má einnig geta þess, að Sig-
fús samdi nokkur lög, m.a. við
kvæðið „Slútnes" eftir Einar Ben.
hefur það lag verið sungið af
kór í útvarpinu.
Sigfús kvæntist 21. júní Sól-
veigu Stefánsdóttur, hinni ágæt-
ustu konu og var hjónaband þeirra
ástríkt og farsælt. Faðir Sólveigar
var Stefán bóndi á Öndólfsstöð-
Jón Ó. Kristjánsson
fyrrv. skipsfjóri Alviðru
,,En þar bíða vinir í varpa,
,sem von er á gesti.“
(Davíð Stefánsson.)
f dag verður jarðsunginn frá
Fossvogskirkju Jón Ólafur Kristj-
ánsson frá Alviðru í Dýrafirði,
fyrrverandi skipstjóri.
Hann var fæddur í Alviðru í
Dýrafirði 27. des. 1876 og vautaði
því 5 mánuði til að fylla 90 árin.
Hann andaðist 29. júlí síðastlið-
inn.
Foreldrar hans voru þau hjónin
Vigdís Teitsdóttir og Kristján
Jónsson, búendur í Alviðru í Dýra-
firði á milli 30 og 40 ára.
Er Jón var 15 ára byrjaði hann
að stunda sjómennsku á fiskiskút-
um, ýmist sem háseti, stýrimaður
eða skipstjóri. Alls stundaði hann
sjómennsku í 53 ár. Á vitaskipinu
Í Hermóði var hann í 20 ár, ýmist
j sem háseti eða stýrimaður.
Ilaustið 1901 fór hann til Dan
ið um Sigfús. Hann kunni ekki
við sig í lognmollu lífsins. Hann
varð að glíma við eitthvað, finna
hitann í sjálfum sér. Við alla
vinnu var hann útsjónarsamur og
vandvirkur, og reyndi að láta
niður að vatninu, sólin var þá starfið verða sem árangursríkast.
að ganga fyrir Belgjarfjallið, sveit ^eð Sigfúsi var gott að vera, bæði
in böðuð í logagliti, slík fegurð var Það eftirtektarvert og lær-
er óviðjafnanleg. dómsríkt fyrir unga menn á mót-
Er ég hafði labbað þarna um unarskeiði. Hann var maður, sem
litla stund, heyri ég allt í einu lét sig fátt mannlegt óviðkomandi
söng og orgeltóna berast frá bæn
um. Var leikið og sungið tvíradd-
að lagið „Nú vagga séri bárur”.
Söngurinn og undirspilið þótti
mér svo fallegt, að mér finnst
sem aldrei hafi ég heyr’t fegurri
tónlist. — Á þessari stundu hvarf
mér allur leiði, ég tók ástfóstri
við þennan bæ, sem aldrei hefur
dvínað síðan.
Það þarf ekki að taka fram hér,
að sá, sem á orgelið lék, var Sig-
fús bóndi, en þær, sem sungu svo
yndislega voru þær systur Sól-
veig, kona Sigfúsar, og Guðfinna,
mágkona hans.
og vera að verki með honum var
oft hrein dásemd. Ánægja var
honum að kryfja til kjarnans í
hverju máli, hvort sem það var
veraldlegt eða andlegt, aðalatriðið
var að finna eitthvað út úr því,
sem um var að ræða. Oft tók hann
fyrir ljóð ýmissa skálda og krufði
þau til mergjar, varð það til þess,
að sá, er á hlýddi, féklc meiri á-
huga á ljóðum á eftir.
Af málefnum sinnar fögru sveit
ar vann Sigfús um langt skeíð af
um í Reykjadal, Jónsson, bónda
og skálds á Helluvaði, Hinriks-
sonar. Móðir Sólveigar, og kona , , ,
Stefáns, var Guðfinna Sigurðar- ™ei:kur M°S lærðl Þ»r sjomanna-
dóttir, bónda og smiðs á Arnar-, fræðl’lek Þar stærra ^kimanna-
vatni, Magnússonar Börn þeirra }:>r<) . , 1 ^onue 1 0 " c 1
c. nr n ° . :A holmi 2o ara gamall.
Sigfusar og Solveigar voru 10, en Árig ^ skvæntist hann Guð.

þau eru hér talin:
, rúnu Gilsdóttur frá Arnarnesi i
1. Stúlka, dó rétt eftir fæðingu, ] Dýrafirði hinni mestu myndarkonu,
2. Olöf, dó 12 ára gömul.
3. Bára, gift Illuga Jónssyni. bif
reiðarstj. að Bjargi.
4. Stefán, bóndi í Vogum, kvænt
ur Jónu Jónsdóttur.
5. Ásdís, bús. í Reykjavík, óg.
6. Hinrik, bóndi í Vogum, kvæn
ur Sigríði Guðmundsdóttur.
7. Valgerður, gift Haraldi Gísla
syni, mjólkurbústj. á Húsavík.
8. Sólveig Erna, gift Pétri Jóns-
syni, bónda að Hellum í Borgar-
firði.
9. Jón Árni, bifr.stj. Víkurnesi,
(í Vogalandi) kvæntur Þorbjörgu
Gísladóttur.
10. Guðfinna Kristín, Stuðlum
(i Vogalandi), gift Bóasi Gur.nars
syni. vélstj.
Sólveig varð fyrir því áfallí fyr
ir rúmu ári, að hún lamaðist öðru
hug og dug, og sat í sveitarstjórn
um tvo áratugi. í sóknarnefnd | megin, og getur hún því lítið bor-
Reykjahlíðarsóknar sat hann ' ið sig um án hjálpar, en hún er
fjölda ára, og formaður hennar andlega hress og fylgist vel með
nokkur síðari árin, og í hans for- öllu.
mannstíð var byggð hin nýja Og nú er Sigfús vinur minn
Reykjfhlíðarkirkja. Söng stýrði lagztur í skaut sinnar fögru sveit
1966. Foreldrar hans voru hjónin Sigfús við Reykjahlíðarkirkju frá ar, er hann unni af alhug. Hér á
Hallgrímur Pétursson bóndi, fyrst i unfilingsárum sínum. _ því vel við að enda þessar iínur
á Grænavatni, svo í Vogum, og
Sigfús Hallgrímsson var fædd-
ur að Grænavatni 11. ág. 1883,
dó í Sjúkrahúsi Akureyrar 14. júlí
sem var bæði hugljúfur og hjarta
prúður félagsmálafulltrúi sveitar
sinnar.
Börn þeirra eru: Kristjana, gift
Sigtyggi Kristinssyni frá Núpi i
Dýrafirði, búsett í Reykjavík og
Gunnar bílstjóri, kvæntur Vigdísi
Oddsdóttur, einnig búsett í Reykja
vík. Árið 1906 byggði Jón „stúku
húsið“ að Núpi ásamt stúkunni
Gyðu nr. 120 að 2/5 hluta. Stúk-
an Gyða var mikill aflvaki í öll-
um félags- og menningarmálum.
Var „stúkuhúsið“ þannig fyrsta
skólasetur ungmennaskólans á
Núpi, sem nú er að verða 60 ára
á næsta ári, eða nánar 4. jan.
1967. Dvöldu þau hjóri í 2 ár í
efri hæð hússins, er sr. Sigtryggur
keypti af þeim 3/5 er þau hjón
fluttu að Sæbóli á Ingjaldssandi,
þar sem þau bjuggu í 6 ár. Árið
hömrum aðeins 1 ár, en flutti þá
með bæði börn sín að Arnarnesi
og dvaldi þar í 1 ár.
Flutti hann þá suður að Eiði
á Seltjarnarnesi til Sigríðar systur
sinnar, er þá var orðin ekkja eftir
Baldvin Sigurðsson með mörg börn
í ómegð. Var Jón ráðsmaður hjá
henni í 7 ár.
Eftir að hann fór frá systur
sinni kvæntist Jón í annað sinn
Arnfríði Álfsdóttur, ættaðri frá
Hjarðardal í Önundarfirði og var
ekkja eftir Guðjón Jörundsson.
Jón var þá tæplega 60 ára. Arn-
fríður er hin ágætasta kona og
lifir mann sinn.
Þau hjón eignuðust 3 börn. Guð-
rúnu, er var sjúklingur frá 3ja ára
aldri, til 24 ára að hún lézt, Sig-
ríður gift kona að Suðureyri f
Súgandafirði. (Nú flutt til Reykja-
víkur) og Stefán G. rafvirki, kvænt
ist í Noregi en býr nú 1 Reykjavík.
Árið 1934 fluttu þau Jón og Arn-
fríður til Flateyrar í Önundarfirði
og bjuggu þar í 26 ár, en þá gátu
þau ekki lengur haldið uppi heirn
ili vegna heilsufars og Jón fluttist
að sjómannaheimilinu Hrafnistu,
1914 fluttust þau hjón að Garð- Þar sem hann lézt eins og áður
hömrum í Dýrafirði og bjuggu þar segir.
í 7 ár, svo alls var Jón bóndi í Tvo fóstursyni ól Jón upp ásamt
13 ár. Þess skal hér getið, að fyrri konu sinni, þá Guðjón Sig-
þegar stúkan að Núpi var stofnuð, urðsson vélstjóra á vitaskipinu
voru þau hjón meðal stofnenda. Hermóði, er hann fórst með, en
Á Gerðhömrum missti Jón Guð- hinn fóstursonurinn var Halldór
rúnu konu sína 1919 og var hún Guðmundsson frá Arnardal við
E«thalrÍ«1írtfUrafðtVeÍrrfðU ^ 6rÍndÍ Úr kv,VTðÍ, SÍgUrðar|öllum í sveitinni harmdauði. Eftir ísafjarðardjúp, einnig dáinn.
venð hofuðþættir i fan Sigfusar. Framhald á bls. 12. | lát konu sinnar bjó Jón á Gerð. Framhald á bls. 12.
A THUGASEMD
Ólöf Valgerður Jónasdóttir. Voru
það Reykjahlíðar- og Skútustaða-
ættir, er hér komu saman, svo
sem rakið er í ættarskrám beggja
og verður því sleppt hér að fara
lengra í því efni.
Eg var svo lánsamur að kynn-:
ast sigfúsi á manndómsárum hans vegna greinarinnar „Læknaskortur dreifbýlisins
þegar hann naut lifsins mest og ~ . ~ . . _ 1
bezt. Varð kunningsskapur okkar fra sjonarhóii sjúklingsins og skattgreiðandans,/.
allnáinn.
í fari Sigfúsar voru tveir höfuð Hr ritstjóri 1
þættir, annar var sjalfsbjargar- É hef verig hvattur til ag
þra hans og sjalfstæðiskennd, |
söngelska.
i svara nokkrum orðum grein
! arkorni, sem birtist í blaði yðar
, '31. 7. sl. og nefnist „Læknaskort
Ungur leitaði Sigfus ser gagn-,ur dreifbýlisins frá sjónarhóli
legrar menntunar, hann for 1! sjúklingsins og skattgreiðandans.'1
Gagnfiæðaskolann a Akui eyri og. j,0 er már þvert um geð að elta
laukþaðan profi, siðan for hann < ólar vig annan eins skæting
til Danmerkur og Englands að og greinin Ö11
er enda sér höí
kynna ser háttu þessara þjóða. undur hennar sóma sínum bezt
Eftir þetta hélt Sigfús uppi ung- borgig meg þvi ag skýla nafni
lmgaskola i sveit sinni í tvo vet- sinUi
en lengra nær sómatiifinning
ur, auk þess sem hann kenndi hans ekki. Ég mun eingöngu leið
sund, bæði í sveitinni og víðar Er rétta rangtúlkanir og rangfærslur
hann kvæntist, byrjaði hann bú- a grein minni um læknaskort
skap í Vogúm. og fékk þá jarð- dreifbýlisins, sem birtist í blaði
arinnar til umráða, og þá byrjar yðar nýiega. Flestar þeirra er að
hans eiginlega ævistarf. finna í kafla, sem höfundur nefn
, Sumir eru þannig gerðir, að ir „Kröfur út í bláinn.“
þeim finnst stormur þurfi að næða Eftir að hafa farið nokkrum
um sig, láta ..svalann blása móti orðum um vanmáttarkennd og
sér“. Svo má segja, að hafi ver- kjarkleysi læknakandidat^, segir
fjórðungssjúkrahús til á Blöndu þá frekar — hvernig þeim hefur
ósi, heldur er þar héraðssjúkra verið háttað fram á síðustu ár.
hús Austur-Húnvetnínga fyrir þá Aúk þess má benda höfundi á, að
eina. f öðru lagi eiga læknamið- ég taldi mjög æskilegt að vega
stöðvarnar að koma í staðinn fyr lengdir yrðu ekki lengri, og von
ir núverandi lækpishéraðaskip andi þurfa sem fæstir staðir að
an, og þar á fyrst og fremst að sælcja lækni svo langt.
vinna sömu störf og héraðslækn Þá vil ég að síðustu gera at-
um eru ætluð, en þeim er ekki j hugasemd við eftirfarandi: „Grein
höfundur: „En skraf þeirra um astlað að leysa úr sjúkrahúsþörf arhöfundur vill ókeypis skemmti
iæknamiðstöðvar og hópstarf er íandsmanna. ferðir héraðslækna til höfuðborg-
aðeins píp . . . Raunverulegt hóp Enn segir greinarhöfundur: arinnar. Hvað ætli þeim detti í
starf krefst þrjátíu fremur en „Kona í barnsnauð eða fólk, sem hug að biðja um næst?“ Hér rang
þriggja lækna . . .“ Manngarmurl hefur orðið fyrir slysi, vill ekki færir þessi nafnlausti greinarhöf-
inn veit greinilega ekkert, hvað bíða eftir lækni í 150 km fjar- undur mjög gróflega ummæli mín.
hann er að tala um. Hann virðist lægð eins og greinarhöfundur tel' í grein minni vildi ég sýna glöggt
ekki vita, að hópstarf er þýðing 1 ur gott og gilt.“ Ég vil benda þess j fram á, að margt fleira en menn
úr enskri tungu á „team-\vork“ og um nafnláusa greinarhöfundi á,! ingar- og félagslíf Reykjavíkur
táknar þar, þegar læknar eiga í að við núverandi skipan fara vega ; freistaði lækna í höfuðborginni,
hlut, samstarf nokkurra lækna að lengdir milli læknissetra og ein-; en nefndin, sem endurskoðaði
sama verkefni. Oft eru í slíkum stakra sveitabæja yfir 150 km. Vill j læknaskipunarlögin lagði ríka
samstarfshópum aðeins þrír menn greinarhöf. kannski fjölga læknis- áherzlu á þetta atriði. Eg setti því
þótt oft séu þeir fleiri. En að þeir lausum héruðum frá því sem nú
séu þrjátíu, er hrein fjarstæða. og 1 er? Vegalengdin frá Höfn í Horna
skora ég á greinarhöfund að firði til Skaftafells i Öræfum er i
fram sem spurningu, hvort ekki
væri rétt að veita héraðslæknum
slíkar ferðir, ef þar væri að finna
nefna einhvern stað um víða ver 153 km og úr því að gamla lækn orsakirnar fyrir læknaskorti dreif
öld, þar sem þrjátíu læknar starfa ishéraðaskipanin telur slíkt „gott
sem „t,eam“ eða starfshópur. og gilt“ finnst mér engin goðgá
Þá segir greinarhöfundur, að þótt ég nefni líka tölu. Það er
læknamiðstöðvar séu fyrir hendi
í fjórðungssjúkrahúsum, t. d. á
Blönduósi. f fyrsta lagi er ekkert
sennilega ofætlan, að höfundur
viti, hvernig samgöngum er hátt-
að milli þessara staða, eða — um
býlisins. En að þetta sé krafa, frá
minni hendi, er fleipur eitt og
reyndar hrein ósannindi, eins og
flest annað í grein þessa nafn-
lausa höfundar.
Gísli G. Auðunsson.