Tíminn - 07.08.1966, Blaðsíða 5

SUNNUDAGUR 7. ágúst 196B
TÍMINN 5
Þórarinn
og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinUj símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
simi 18300. Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands — t
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Morgunblaðið hefur síðustu dagana veifað sigri hrós-
andi einu „skrautblómi“, sem það telur eins konar sigur-
tákn „viðreisnar”-stjórnarinnar. Það segir, að kaupmátt-
ur tímakaupsins hafi á síðustu tveimur árum hækkað um
15—20% og sé þetta eftir „traustustu útreikningum“,
sem völ sé á. Hins vegar hefur blaðið forðazt að greina
frá því, hvernig þessi útkoma kaupmáttardæmisins er
fengin. Það er hernaðarleyndarmál Morgunblaðsins. Fólk
á aðeins að trúa án þess að sannfærast f rökum.
Formaður Verkamannasambandsins, Eðvarð Sigurðs-
son, segist ekki einu sinni geta áttað sig á því, hvernig
Mbl. reikni dæmið, en hann fullyrðir, að þetta séu ein-
hverjar sjónhverfingar.
Af því að Mbl. hampar þessu skrautblómi sínu framan
í þjóðina nær daglega um þessar mundir, er ekki ófróð-
legt að skyggnast í töflu, sem Efnahagsmálastofnunin hef-
ur gefið út ekki alls fyrir löngu um það hvernig vísitala
kaupmáttarins hefur breytzt síðan 1959. Sú tafla er
þannig:
Ef gert er ráð fyrir, að vísitala kaupmáttarins hafi ver-
ið 100 (eðal00,2) að meðaltali árið 1959, þá lækkaði hún
í 90.3 árið 1960. Árið 1961 lækkaði hún enn í 85.4 og
var eins á árinu 1962. Árið 1963 lækkaði vísitala kaup-
máttarins enn lítið eitt og varð 84.6 að meðaltali það ár,
og árið 1964 komst hún lægst eða niður í 83.
1 Jafnvel þótt það væri rétt hjá Morgunblaðinu, að kaup-
máttur tímakaups hefði hækkað um 15% síðustu tvö árin,
eða miðað við 83 árið 1964, þá hefur ríkisstjórnin ekki
enn náð því að veita launþegum sama kaupmátt launa og
1959, þegar hún tók við. Slík afrek eru ekki beinlínis
til þess að hæla sér af eftir 6 ára samfellt og einstakt góð-
æri. Skrautblómið, sem Mbl. er að veifa, er því aðeins
vesælt gerviblóm, sem blaðinu væri hollast að fleygja.
Þess skal getið, að sú vísitala kaupmáttarins, sem felst
í þessari töflu Efnahagsstofnunarinnar, er án húsnæðis-
liðsins í framfærsluvísitölunni, enda er hann sannan-
ekki sé búið að tilkynna hana opinberlega. Þó bera þessi
blöð engar brigður á, að talan sé rétt, og um hana hefur
þegar verið rætt á opinberum vettvngi. Hljóta menn því
að spyrja: Er niðurstaða opinberrar neyzlurannsóknar
eitthvart leyndarmál, þar til stjórnin kveikir grænt ljós?
lega svo rangur, að hann er ekki takandi með í neinn
reikning og brgytir enda ekki þessari mynd.
Þessar tölur geta ekki talizt góðar einkunnir fyrir nú-
verandi ríkisstjórn. Þær sína, að hún hefur ekki reynzt
fær um að veita landsfólkinu réttlátan hlut í aukningu
þjóðarteknanna á hinum miklu góðærum, sem yfir hafa
gengið. Það hefur farið í súginn og brunnið að mestu upp
í eldi óstjórnar.
Þessar staðreyndir minna á söguna af karlinum, sem
sagði, að aðeins væri eins stafs munur á Guðmundi
tengdasyni sínum og guði almáttugum, sem sé sá, að guð
gerði allt af engu, en tengdasonurinn gerði allt að engu.
Slíkur tengdasonur er núverandi ríkisstjórn þjóð sinni.
Er þetta leyndarmál?
Stjórnarblöðin ráðast á Tímann fyrir það að nefna
niðurstöðutölu neyzlurannsóknar, sem nýlega er lokið.
Telja blöðin það óheiðarlega blaðamennsku af því, að
Gerviblóm
Morgtmblaðsins
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson. Ritstjórar:
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason
Walter Lippsnann ritar um alþjóðamái:
Forusta enskumælandi þjóða
heyrir til liðna tímanum
Bretland er ekki framar stórveldi og Bandaríkjamenn eiga í raun og
veru nóg með sína eigin erfiðleika heima fyrir
TENG9L okkar við Evrópu
hafa gerbreytzt svo á fáeinum
mánuðum, að stefnan sem
mörkuð var gagnvart Evrópu
á fyrstu árunum eftir síðari
heimsstyrjöldlna, er orðin al-
gerlega úrelt. Afstaða er orð-
in ,svo gersamlega út í hött,
eins og málin horfa nú við, að
áhrif okkar á framvindu mála
í Evrópu eru orðin hverfandi
litil.
Þetta á að nokkru en ekki
öllu leyti rætur að rekja til
þess, hve rammflæktir við er-
um orðnir í styrjöldinni í Vieí-
nam og önnum kafnir við rekst
ur hennar, en hún er ákaflega
óvinsæl hvarvetna í Evrópu.
En þessi fjarlæging Evrópu
og Bandaríkjanna undir for-
ustu ríkisstjórnar Johnsons, á
einnig rætur að rekja til þeirr-
ar staðreyndar, að mótendur
bandarískrar stefnu í málefn-
um Evrópu hafa verið alger-
lega skilningsvana á framþró-
un nútíma Evrópu og eindreg-
ið andvígir henni.
Meðal þeirra atburða, sem
sýna bezt aðrar breytirigar, er
linun kalda stíðsins, eins og
hún kemur fram í hnignun At-
lantshafsbandalagsins og einn-
ig hernaðarbandalags þess, sem
kennt er við Varsjá. í kjölfar
þessa koma svo heimsókn de
Gaulles til Sovétríkjanna, en
hún boðaði meðal annars enda
lok þeirrar hugmyndar eftir-
stríðsáranna, að Evrópu yrði
. framvegis skipt í tvö banda-
lög, sem aðgreind vrðu ákveð-
ið með járntjaldi.
NÆST á eftir heimsókn de
Gaulles til Moskvu gerðust enn
tveir atburðir, sem eindregið <
benda til, að eftirstríðstíminn
sé iiðinn. Þýzki flokkurinn
m Kristilegir demokratar hefur
verið aðal samherji okkar i Evr
ópu allt frá því á valdadögum
John Foster Dulles. Hann varð
fyrir miklu fylgistapi í West-
falen og Erhard kanslari er í
þann veginn að missa pólitísk
völd sín, en hann hefur verið
í meira uppáhaldi hjá John-
son forseta en aðrir stjórnmála
menn í Evrópu.
Strax eftir að þetta gerðist
í Þýzkalandi þurfi ríkisstjórn
Wilsons í Bretlandi að takast á
við meiri erfiðleika í fjárhags-
málum en nokkru sinni áður.
Erhard kanslari hefur verið ser
stakur vinur okkar Bandaríkia
manna á meginlandi Evrópu,
en Wilson forsætisráðherra hef
ur verið sérlega vinveittur okk-
ur í Asíumálunum — og raun-
ar eini vinur okkar í Evrópu
á þeim vettvangi.
Full ástæða er til að ætla
að erfiðleikarnir, sem nú steðja
að Bretum, og ef til vill tekst
að draga úr með þeim róttækj
ráðstöfunum. sem gerðar hafa
verið, tákni •'upphaf þess, að
brezka þjóðin verði að brevta
mjög verulega viðskiptum og
efnahagslífi svo og stjórnmála
og hernaðarstefnu sinni bæði
heima fyrir og gagnvart öðr
um þjóðum.
WILSON forsætisráðherra
hefur verið að reyna að verja
sterlingspundið falli, færa út
kvíar velferðarríkisins, varð-
veita samvaldið, halda í leifar
heimsveldisins fyrir austan Su-
esskurð og fylgja valdhöfunum
í Washington að málum til end-
urgjalds fyrir væntanalegar vel
Harold Wilson
gjörðir. Framundan blasir við
það ehfiða og sársaukafulla
verk, að kjósa sér suma þá
kosti, sem völ er á, en. hafna
öðrum. Þegar til þessa kemur
rimn liða undir lok sú úrelta
Ludwig Erhard
skoðun, að enskumælandi
heimsveldin tvö, Bretar og
Bandaríkjamenn, séu útvaldir
verðir heimsfriðarins.
Öllum beim, sem hafa í krafti
þessarar hugmyndar þolað
storma og strit tveggja heims-
styrjalda, mun þykja sárt að
þurfa að viðurkenna, að hinir
fornu yfirburðir enskumælandi
þjóða heyri til horfnum tímum.
En þeir eru liðnir undir lok.
„Vér erum menn og hljót-
um að hryggjast beear ho.fihn
er jafnvel skuggi þess, sem eitt
sinn bar af öðru.“
Bretland er ekki framar
heimsveldi. Bretar eru aðeins
evrópsk miðlungsþjóð bæði að
mannfjölda og mætti. Og Banda
ríkjamenn eru, þrátt fyrir all-
an sinn auð og hernaðarmátt
og þrátt fyrir allt hugsjónayfir
varpið, sem ástundað er í Hvita
húsinu og utanríkisráðuneytinu
algerlega ófærir um að takast
á hendur að vera löggæzlu-
menn meðal þjóðanna og fara
í allsherjar krossferð um heim-
inn til að berjast fyrir út-
breiðslu lífshátta sinna og upp-
áhalds kenninga.
Margar ástæður valda þvi,
að Bandaríkjamenn eru ófærir
um að gegna þessu húsbónda-
hlutverki í mannlegum málum
almennt. Ein er sú, að til eru
í heiminum önnur stórveldi,
sem ekki munu hlýða okkur
og ekki fylgja okkur að máhim.
Við eigum enn eftir að koma
á lífvænum og þolanlegum sam
búðarháttum við þessar þjóðir.
Önnur ástæða er, að hinar
vanmáttugu þjóðir á jörðunni
eru búnar að finna upp andsvar
gegn auðmagni okkar og vopna
valdi. Vegna þess, að þær hafa
lært að sætta sig við harðrétti
þjáningar og dauða, geta þær
gengið þegar ríku þjóðirnar
verða að ríða komast af við
þær aðstæður, sem yllu sulti
meðal hinna ríku, leitað sér
skjóls þótt íbúðarhús þeirra
séu horfin og barist með frum
stæðum vopnum gegn fjölbreytt
um og margbrotnum vígvélum.
Og erfiðlega gengur að sigra
þessar þjóðir vegna þess, hve
margir einstaklingar meðal
þeirra eru reiðubúnir að láta
líf sitt. Hinum fornu hernaðar
yfirburðum vestrænna þjóða
veitist síður en svo auðvelt að
fást við skæruliðana.
ENN er ein ástæðan, sem veld
ur því, að við getum ekki gegnt
því húsbóndahlutverki, sem
Johnson forseti vill hugsa sér
að hann hafi með höndum.
Hún er sú, að hin mikla þjóð
okkar á við að stríða heima
fyrir sína eigin erfiðleika, sem
hún getur ekki látið sér nægja
við að káka við öllu lengur,
nema eiga á hættu mjög alvar-
legeftirköst.
Ástandið í stórborgum okkar,
þar sem meirihluti þjóðarinnar
býr, er orðið svo eldfimt og
spennt, að sprenging vofir þá
og þegar yfir. Þetta stafar ekki
einungis frá fátækrahverjum
negranna, sem Joseph Alsop
hefur að undanförnu skrifað
um af mikilli málsnilld, heldur
og af hinu, að borgirnar eru
í síauknum mæli að verða óþol-
andi jafnt fyrir svarta og hvíta
Þessar borgir krefjast athygli
okkar framar öllu öðru. í breyt
ingar á þeim þarf að verja
feiknilegum fjármunum. En
einmitt núna, þegar ríkis-
stjórnin fiöwar sóma sínum við
dýrkun falsgaða í eftirsókn eft
ir heimsvaMi, er hvorki aflögu
athygli né fjármunir.