Tíminn - 21.08.1966, Blaðsíða 5

rNCÐAGUR 21. ágúst 1966
TÍMINN 5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og tndriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsipgastj.: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur l Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti 7 Af-
greiðslustmi 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sfmi 18300. Askriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands — t
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f
ís-
lands haldinn og komu þá fram ýmsar upplýsingar um
skógræktarstarfið á síðasta ári. Það er nú nokkurn veg
inn í föstum skorðum og byggist jöfnum höndum á al-
menura framlögum og sjálfboðastarfi. Skógræktarfélög-
in víða um land vinna hið ágætasta starf, en í raun og
veru er hinn sýnilegi árangur samt enn undarlega lítill
eftir nálega fjögurra áratuga starf. Kemur þarna vafa-
laust margt til. Skógrækt á íslandi er enginn leikur, og
áföll vegna veðurfars og reynsluskorts orðið allmikil, svo
að gróðursett hefur verið í vindinn. Hlýtur svo jafnan
að verða, þegar við slíkar aðstæður er að fást. Þá má
og nefna stóráföll eins og áhlaupið mikla fyrir þremur
árum.
Við höfum vafalaust dreift kröftunum allt of mikið og
verðum nú að einbeita okkur betur að sérstökum svæð-
um á landinu, sem bezt eru fallin til skógræktar og
árvissust. í þessa átt hnígur og starf skógræktarinnar æ
meira. Á síðasta ári var gróðursett um hálf milljón
plantna. Það er of lítið. Við verðum að taka stærri skref
á næstu árum og leggja til þess miklu meira fé úr al-
mannasjóði.
Þá verður og miklu meiri skriður að komast á skjól-
beltaræktina, en lög frá síðasta Alþingi er skref sem
nokkurs má vænta af. í því efni þarf að setja upp sér-
staka tilraunastöð eða fela einhverri skógræktarstöð
sérstaklega það verkefni. Ef skjólbelti eiga að koma
landbúnaði að notum, verða bændur að fá eðlilega leið
sögn um ræktun þeirra og losna við leið mistakanna.
Skjólbelti hljóta að geta komið að mjög miklu haldi hér
á landi, og það má ekki dragast að fá betur skorið úr
á að hefjast
?
Stjórnarblöðin hafa ritað mikið um landhelgismálin
nú að undanfömu. Tilefni þessara skrifa þeirra er for-
ystugrein Tímans þar sem minnt var á tillögu til þings-
ályktunar er Ólafur Jóhannesson og fl. fluttu á Alþingi
ttm skipun 7 manna nefndar til að vinna að því með
ríkisstjórninni að afla viðurkenningar á rétti íslands til
nýtingar og verndar fiskstofnunum á landgrunninu öllu.
Þessi tillaga náði ekki fram að ganga og utanríkisráð-
herra lýsti yfir að hann teldi skipun slíkrar nefndar
óþarfa. í landhelgissamningnum við Breta frá 1961, er
kemur í veg fyrir að við getum fært út fiskveiðilögsög-
una með sama einhliða rétti og áður, lýsti ríkisstjórnin
því yfir, að hún myndi halda áfram að vinna að öflun
viðurkenningar á rétti íslands til landgrunnsins. Stjórnar
blöðin skrifa nú um samning þennan sem hinn mesta
sigur íslands, sem leggi síður en svo nokkur höft á að-
gerðir okkar til að friða og nýta fiskistofnana. í því til-
efni er rétt að spyrja ríkisstjórnina: Hvað hefur hún gert
til að afla viðurkenningar á rétti íslands til landgrunns
ins? Ekki er vitað til að hún hafi nokkuð raunhæft eða
skipulagt starf lagt fram á þessum vettvangi. Finnst
henni ekki tímabært að fara að sanna ágæti samningsins
við Breta og hefja markvissar aðgerðir? Hvenær á að
hefjast handa?
nytsemi þeirra hér.
Hvenær
Skógræktín
Fyrir helgina var aðalfudnur Skógræktarfélags
JOHN HATCH: Stjórnmálaástand í Afríku III
Ródesíumálið gengur fyrir
flestu öðru fyrst um sinn
Útrýming kynþáttamisréttis er markmiðið, en Afríkumenn eru nú reiðu
búnir að fara sér hægar en í fyrra. — Matvælaframleiðsla vanþróuðu
þjóðanna eykst hægar en fólksfjölgunin og takist ekki að breyta þeirri
þróun í snatri er voðinn vís.
RÓDESÍUMÁLIð hefur knú-
-* ið ríkin þrjú til þess að fara
hægar í sakirnar en þau vildu
gera í fyrra. Hugmyndin um
rikjasambandið náði upphaf-
lega til allrar Austur- og Mið-
Afríku og gert var ráð fyrir,
að það næði að lokum einnig
til Suður-Afríku . Ethíópíu-
menn hafa komið á jafnvel enn
nánari tengslum við fyrrver-
andi brezku nýlendurnar þrjár,
en deilan út af Somaliumönn-
unum, sem búa í Ethiopíu og
Kenyu, hefur til þessa haldið
Somalíu utan samtakanna.
Malawía, undir forustu Hast-
ings Banda, er heldur ekki sér-
lega velkomin vegna þess,
hve hún er háð Mozambique og
Rodesíu, auk þess sem sú full-
yrðing Hastings Banda, að
uppreisnarmenn í ríki hans
njóti stuðnings frá Tanzaníu,
hefur valdið nokkrum kaia.
Horfurnar á að innfæddir Af-
ríkubúar nái völdum í Suður-
Afríku eru of litlar til þecs,
að unnt sé að gera ráð fyrir
að aðild hennar verði að veru-
leika um sinn.
Um Zambíu gegnir allt öðru
máli. Nyerere og Kaunda hafa
ætíð haft ríka samúð hvor með
öðrum. Síðan að mest reyndi
á Zambíu í UDI-átökunum hef
ur Tanzanía orðið henni vin-
veittari en nokkurt, annað ríki.
Hneigðin var áður fyrir hendi.
f sannleika sagt gæti vel svo
farið, að samband milli Tanza-
níu og Zambíu yrði að veru-
leika, ef ekki verður úr ríkja-
samtökum Austur-Afríku.
FLUTNINGUR aðalstöðva
einingarhreyfingar Afríku frá
Accra til Dar-es-Salem kann
að valda þeirri breytingu, að
nú verði áherzlan lögð á ríkja-
samtök sem leið að einingu í
stað beinnar sameiningar en
innsta eðli hreyfingarinnar er
þó óbreytt. Vestrænir blaða-
menn geta hlakkað yfir að
komist hafi upp um æfinga-
stöðvar fyrir skæruliða í Ghana
eftir að Nkruma féll, en það
svertir Nkruma ekki á nokkurn
hátt í augum Afríkumanna. Af-
ríkubúar eru allir staðráðnir í
að sigrast á þeim, sem fyrir
kynþáttamisrétti standa í Suð-
ur-Afríku, en mismikil áherzla
er lögð á að láta það ganga
Eyrir öðru. Æfingabúðir fyrir
„baráttumenn frelsisins“ eru
vissulega einnig í Tanzamu.
Nyerere er jafn rkafur dýrk-
andi þegnlegs jafnréttis og
Nkruma, enda þótt þá greini
á um aðferðir.
Nyerere getur ekki stuðzt
við neitt, sem jafnast á við
auð ríkjanna i Vestur-Aft íku
og verður því að byrja frá
grunni. Hann leggur mesta
áherzlu á sjálfsbjörg, er mjög
strangur og hagar skipulagi
flokks síns þannig, að hann
auki á þjóðarátakið þegar í
( þorpunum. Allt miðar þettíi að
| því að vera til fyrirmyndar um
beitingu ákveðinna einkeöna
afrískrar menningar við efna-
hagsþróunina. Nyerere stend-
ur einnig á því fastar en fót-
Unum, að í stjórnmálum skuli
gengið út frá ákveðnum grunn
reglum og styður það að auk-
inni siðferðislegri staðfestu
þjóðar hans. Þegar hann ákvað
að hlýða samþykkt einingar-
hreyfingar Afríku og slíta
stjórnmálasambandi við Bret-
land vegna Ródesíumálsins
varð hann að minnsta kosti í
bili af 7,5 milljón sterlings-
punda láni, en hann hefur ekki
sætt neinni gagnrýni vegna
þessa.
ENN er of snemmt að dæma
um, hvort einörð og skelegg
afstaða Obotes gegn Kabaka
ásamt hefðbundinni fylgd í Bu
ganda kveði niður sjálfstæðis-
kröfur þess eða ráði niðurlög-
um þeirra afla, sem ógna valdi
hans. Tími hefur heldur ekki
gefist til að dæma um áhrif
og afleiðingar klofningsins í
fylgi Kenyatta og brigða Og-
inga Odinga. í Uganda og Ken-
yu er fyrir hendi miklu meiri
auður en í Tanzaníu, bæði til
neyzlu og uppbyggingar. Enn
er þó óséð, hvort framfylgt verð
ur í þessu efni fullu félagslegu
réttlæti, eða viðhaft sama bruðl
ið og tíðkast hefur í öðrum
Vestur-Afríku-ríkjum.
Enginn efi leikur á því,
að öll Austur-Afríka fylgir Ny-
erere fast í Rodesíumálinu. Á
þetta er litið sem eins konar
baráttu um landsvæði milli víg
lína svartra manna og hvítra.
Kongó var jafnvel talið skipta
minna máli. Eftirtektarvert er,
að Austur-Afríkubúar hafa iát-
ið af stuðningi sínum við upp-
reisnarmenn í Kongó og voru
jafnvel reiðubúnir að viður-
kenna hina óvinsælu stjórn
Mobutu hershöfðingja í því
skyni að tryggja Zambíu fjár
hagsstuðning til þess að létta
umsátursástandi af efnahagslifi
landsins.
Þarna nægir ekkert minna
en fullur ósigur Ian Smiths og
hvítra fylgjenda hans í kyn-
þáttamisrétti. Með þessu er þó
ekki fullyrt, að leiðtogar Af-
ríkumanna heimti, að Afríku
menn í Rodesíu fá völdin í
landinu þegar í stað, enda eng-
um jafn ljóst, hve veik forusta
þeirra er. En leiðtogar Afríku
manna heimta, að uppreisn
Ian Smiths verði bæld niður.
Þegar bað er um garð gengið
eru þeir reiðubúnir til sam-
vinnu um beina, brezka bráða-
birgðastjórn, sem hjálpa á Af-
ríkumönnum að búa sig undir
lýðræðisstjórn. Leiðtogar Af-
ríkumanna eru reiðubúnir að
verja Breta fyrir öllum ásök-
unum um endurvakta nýlendu-
stefnu í bessu tilefni. En þeir
sætta sig ekki við neitt, sem
skemmra gengur en þessi
lausn.
EKKI leikur á tveim tung-
um, að byltingarnar í Afríku
síðast liðið ár hafa veikt mál-
stað einingarhreyfingar Afríku.
(Táknrænt er þó í þessu sam-
bandi, að enn eru við lýði á
meginlandi Afríku samtök, sem
kveðja alla leiðtogana saman
einu sinni á ári.) Byltingarn-
ar hafa einnig dregið úr árás-
arþunganum á kynþáttamisrétt
ið í sunnanverðri álfunni, þó
ekki sé með öðrum hætti en
þeim, að veikja trú manna á
hæfni Afríkumanna til að halda
uppi nútímaríki. Staðfesta Af-
ríkumanna í þeim ásetningi að
yfirbuga vald kynþáttamisrétt-
armanna er þó enn óhögguð.
Fleiri og fleiri menn gera sér
þó ljóst, að þetta verður lang-
vinn styrjöld og sigur verður
ekki unninn, með fáeinum,
snöggum áhlaupum.
Baráttan gegn nýlendukúg-
uninni á yfirráðasvæði Portúg-
ala geysar enn sem ákafast,
enda þótt fátt eitt sé frá
þeim átökum sagt. Harðstjórn-
arvald Verwoerds eykst að
mætti eftir því sem Afríkansk-
ir þjóðernissinnar eflast, fleiri
og fleiri hvítir, enskumælandi
menn þiggja skírteini sem ann
ars flokks félagar í kynþáttaað-
skilnaðarklúbbnum og ríkis-
stjórnin bugar æ fleiri hófsama
frjálslynda menn með tilstyrk
leyniþjónustunnar.
íbúar Bechuanalands og Baru
tolands búa sig undir að taka
við sjálfstæði sínu í haust. Leið
togar Afríkumanna annars stað
ar eru farnir að gera sér grein
fyrir, að þeir geta ekki ætlast
til að íbúar þessarra landa
hætti á að fórna heill og lífi
fjölskyldna sinna í opinberri
styrjöld við Verwoerd. (Þetta
styrkir aðstöðu Brezku stjórn-
arinnar, sé henni í raun og
veru kappsmál að hnekkja kyn
þáttamisréttarstefnunni, og
gefur henni tækifæri til að
veita íbúum þessara landa ríf-
lega fjárhagsaðstoð, til þess að
þeir geti losað sig úr efnahags-
skrúfstykki Suður-Afríku, en í
þá klemmu hefur stefna Breta
þrýst þeim.)
„ÞRÁTT fyrir vonbrigðin, sem
raunsæi í þessum málum óhjá-
kvæmilega veldur, hljóta mis-
tök Alþjóðadómstólsins í suð-
vestur Afríku að gera Afríku-
menn enn ákveðnari en áður
að hnekkja kynþáttaaðskilnað-
arstefnunni. Mörgum Afríku-
mönnum hlýtur í raun og veru
að vera skemmt með niður-
stöðu dómsins, enda þótt
þeir blási í lögmæti hans og
eins þá staðreynd, að tveir dóm
arar frá brezka samveldinu
greiddu brjú atkvæði í sex ár,
en Suður-Afríkuntenn hafa á
meðan undirbúið ýmsar ráð-
stafanir til að draga fram-
kvæmdir á langinn, ef dómsnið
urstaðan hefði orðið þeim and-
snúin. Nú hlýtur umsvifalaust
að taka til Sameinuðu þjóð-
anna.
Vel má vera, að notast megi
Framhald á bls. 14.