Tíminn - 21.08.1966, Blaðsíða 7

Á hrauninu vestan Bjarnarflags við Mývatn rísa stór stáigrjndahús, Virmstuhús Kísillðjunnar, sem er að komast þar á fót Skrffstofu- og starfs-
mannahús er þegar risíð, lág og hvlt bygging tjl hægri á myndinni. Skrifað var undir lokasamninga um sfofnun félaganna um síðustu helgi.
Mttin og málofni
SI3Bf?fBB!5iÆr0R 21. ágúst 1986
Heyiarýrt sumar
Svo er ná áiiStð sumars, að
séð er, hversu heyjast, og má
fullyrða, að heyfengtir verðwr
með minna mótl. Norðaniands
hafa óþurrkar rýrt og skemmt
fenginn, og kal bætzt ofa-n á
sums staðar. Á Suðurlaiidi og í
Borgarfirði er taðan með minna
móti, þótt vel hafi nýtzt, og há-
arspretta lítil sem engm um aílt
land. Fyrningar voru að mestu
upp gefnar s. 1. vor eftir harðan
vetur. A’Ilt bendir til, að bænd-
ur muni víða fækka á fóðrum,
og þá að líkindum fremur skerða
í fjösi en fjárhási.
Mjölkurframleiðslan er þegar
farin að minnka og smjörfjalEð
lækkar. Vel gæti svo fari5, að ár-
ferðið og hinar sérstöku ráðstaf
anir, sem gerðar bafa verið til
þess að mirnika mjói-kurfram-
leiðsiu, verði til þess, að mjötk
•og mjólkurvörur verði í naum-
ara lagi, þegar ISur á vetur,
Mundi það varla verða Iðttbær-
ara en offramleiðsla.
Á f jalli gengur nú fleira sauð
fé en nokkrn sinm fyrr á land-
inu, og þótt bændur haffist frem
ur t'il sauðfjárræktar er augijóst
að siátrun verður með lang-
mesta móti í haust. Markaöur
erlendis fyrir dílkakjöt er ekki
sérlega álitlegur núna, og er
verst til þess að vita, að Amer-
fkumarkaður skuli vera með ölla
lokaður.
Einn á 15 áratn
Við ræðum oft um þá hættu,
sem okkur stafar af því, að
langmenntaðir sérfræðingar
okkar í ýmsum greinum koma
ekki heim til starfa að námi
loknu, heldur ílendast með öðr-
um þjóðum. Ástæðan er talin
bæði launakjör og starfsskilyrði.
Skýrt dæmi um þetta kom fram
í fregnum blaða í vikunni sem
leið, þegar það var upplýst, að
aðeins einn sérfræðingur í háls-
nef- og eyrnalækningum hefði
setzt að til starfa hér heima s.l.
15 ár. Á þessu skeiði hafa orðið
stórstígar framfarir í greininni
bæði læknisfræðilegar og tækni
legar. Allmargir ísl. hafa
þó lokið þessu sérnámi, en þeir
starfa erlendis, og má td. nefna
að í Sviþjóð einni starfa sex
þessara ungu, íslenzku sérfræð
inga, eða jafnmargir og hér á
landi.
í þessu efni er líklega fyrst
og fremst um að kenna því, að
hér er ekki starfsaðstaða fyrir
þessa ungu sérfræðinga, engin
fullkomin sjúkrahúsdeild í grein
inni. Virðist ekki hafa verið fyr-
irhyggja um það af íslenzkri
heilhrigðisstjórn að ætla slíkri
deild rúm í þeim stóru sjúkra-
húsum, sem verið er að byggja,
og má kynlegt kalla. Hér er
um mikilvægara mál að ræða,
en í fljótu bragði mætti virðast,
og þetta er eitt dæmi um það,
hvernig okkur hættir til að drag
ast aftur úr þeirri öru þróun,
sem á sér stað í vísindum í lönd-
unum hið næsta okkur.
íhaldsglundroðinn í
ateleymiiigi.
Vísitalan heldur áfram að
hækka jafnt og þétt og bætir
við sig nýjum stigum í hverj-
um mánuði. Dýrtíðin þjáir al-
menning og leggur á menn æ
lengri vinnudag samfara alger-
urn glundroða á vinnumarkaði
og æ meira kapphlaupi verð-
bólgugróðamanna og nytsamra
framkvæmda og framleiðslu um
fjármagn og vinnuafl. Samning-
ar, sem gerðir voru í vor til
þriggja mánaða, renna brátt út,
og enginn grundvöllur fundinn
til nýrra samninga. íhaldsglund-
roðinn, þar sem hremsimenn
berjast um fenginn eins og villi-
menn í skógi stjórnar ferðinni.
En stjórnin situr og horfir á án
þess að reyna að stjórna.
Áætlanir og
skipulag
Á stríðsárunum og alllengi
eftir stríð giltu höft og skömmt-
un í flestum nálægum löndum
af illri nauðsyn. íslendirigar fóru
ekki varhluta af þeirri stjórn,
sem Sjálfstæðisflokkurinn átti
meginþátt í að móta og fram-
kvæma. Fólk undi slíku að von-
um illa og vænti betri tíða. Flest
ar ríkisstjórnir reyndu að létta
höftunum af smátt og smátt,
og sama leiðin var farin hér á
landi. Á miðjum sjötta áratugn-
um hafði allvel miðað í þá átt.
í nágrannalöndunum var þess
gætt að láta skipulag og frjálsa
áætlunargerð í efnahagsmálum
og fjárfestingu taka við af höft-
unum og koma þannig á skyn-
samlegri hagstjórn í samvinnu
ríkis, félaga og einstaklinga og
stjórna þannig framvindunni
með þjóðarhag fyrir augum. Svo
hefur farið fram 1 þessum lönd-
um allt til þessa, og þar hefur
tekizt að hafa hemil á verðbólgu.
Önnur saga á
Mandi.
En á sjö síðustu árum hefur
því miður gerzt önnur saga á
lslandi. í stað þess að hér réði
frjálslynd umbótastjórn, komst
barðsvíruð íhaldsstjórn til valda
og hugðist láta gömul og íirelt
ihaldssjónarmið og blinda sam-
keppni ráða eftir sömu lögmál-
um og gilda meðal rándýra í
skógi, en varpaði fyrir róða
þeirri stefnu, sem farin hafði
verið um sinn út úr höftum eft-
irstríðsáranna. Síðan hefur efna-
hagsþróunin orðið allt önnur á
íslandi en í nágrannalöndum.
Verðbólgan hefur leikið lausum
hala. Verðbólgugróðamenn ham
ast við að skara eld að sinni
köku, og ríkisstjórnin hugsar
um hag þeirra. Hún herðir að
framleiðslunni með lánakreppu
og vaxtaokri og dregur úr brýn-
um opinberum framkvæmdum
og vill ekki skilja, að hér eiga
ekki við gömul íhaldsráð, sem
nokkurt hald hefur verið í gegn
verðbólgu í langþróuðum iðnað-
arlöndum. Þjóðin hefur orðið
að búa við gamla haftakerfið
í nýrri mynd, þar sem ringul-
reiðin, öngþveitið og blint kapp-
hlaup skammta framkvæmdir og
ráða því, hvað gert er, en ekki
skynsamleg hagstjórn með þjóð
arhag fyrir augum.
Öfug tök.
Framsóknarmenn hafa alltaf
haldið því fram, að þetta væru
öfug tök, og að við ættum að
fara „hina leiðina" eins og ná-
grannalöndin. Eina leiðin út úr
öngþveitinu væri hin jákvæða
áætlana- og skipulagsstefna,
byggð á samvinnu ríkis, bæja,
félaga og einstaklinga, þar sem
þjóð, er svo margt ætti ógert
veldi og hafnaði eftir mikilvægi
verkefna, og ætlaði sér í heild
hæfilegt viðfangsefni, en kapp-
kostaði að örva sem mest fram-
leiðslu með ráðstöfunum í pen-
ingamálum og þyrði hiklaust að
nýta til fulls fjármagn, vélaorku
og framkvæmdaafl.
Stjórnarsinnar hafa farið ham
förum gegn þessari kenningu og
lagt ofurkapp á þá blekkingu,
að slík leið væri ekki til. Annað
hvort væri um að ræða stefnu
núverandi stjórnar, gömlu
íhaldsstefnuna, eða hafta-
stefnuna, og það væri sú stefna,
sem Framsóknarmenn vildu i
raun og veru.
Engir vita betur en þessir
menn sjálfir, hverjar blekkingar
hér eru hafðar í frammi, en þeir
eru að verja fjöregg sitt, þjóð-
félagsstefnu íbaldsins.
En svo ber það við fyrir nokkr
um dögum, að annað aðalmál-
gagn Sjálfstæðisflokksins segir
í ógætni frá þessari stefnu, og
það er engu líkara, en allt í
einu sé tekið aö skíma á þessum
bæ, þótt líklega sé borin von,
að sú skíma nái til prófessors-
stóla eða ráðherrahásæta fyrir
næstu vordaga. Vísir hefur allt
í einu játað, að til sé „skynsam-
leg hagstjórn,“ sem ekki hafi
höft og skömmtun í för með
sér og hafi ekki verið reynd
hér að undanförnu, en fullkom-
lega tímabært sé að beita hér.
Um þetta segir Vísir orðrétt s.l.
fimmtudag í forystugrein:
„Bæði Bretar og Norðurlanda
þjóðirnar hafa tekið upp slíka
skipulagningu í fjárfestingarmál
um, sem miðar að því að beita
vinnuafli og fjármagni á sem
hagkvæmastan hátt. Þar er ekki
um höft að ræða, heldur skyn-
samlega hagstjórn. Sýnist vissu-
lega tímahært að beita svipuð-
um ráðum hér á landi, svo sam-
keppni stórframkvæmdanna á
vinnumarkaðnum sprengi ekki
enn upp kaupgjald og verðlag
í landinu.“
Skipulag sveitanna
Þjóðinni fjölgar ört og með
vaxandi velmegun vex neyzlan
á hvern einstakling. Þörfin fyr-
ir búvörur hefur vaxið mjög
ört en henni hefur verið svar-
að með mikilli framleiðsluaukn-
ingu á sama tíma og fækkað hef-
ur í bændastétt. Afköst nverrar
vinnandi handar i landbúnaði
hafa margfaldazt. Neytendur
hafa notið góðs af þessari fram-
leiðniaukningu í hagstæðu bú-
vöruverði. Nú hefur átt sér stað
nokkur offramleiðsla á mjólkur
afurðum um skeið og m.a. af
því stafa erfiðleikar landbúnað-
arins nú, en sýnilegt er að þörf-
in fyrir búvörur innanlands mun
aukast verulega á næstu áratug
um. Afar mikilvægt er að sú
aukning, sem verður á landbún-
aðarframleiðslunni á næstu ára-
tugum verði með sem hagfelld-
ustum og skipulegustum hætti.
Það þarf því að gera heildar-
áætianir um skipulag landbún-
aðarbyggðanna langt fram í tím-
ann og hafa tök á að fylgja
þeim áætlnnum fram. Á þessu
máli er gripið í þingsályktunar-
tillögu, sem Helgi Bergs o. fl.
hafa flutt á Alþingi um endur-
skoðun laga um jarðakaup rík-
isins og skipulag sveitanna. Með-
al annars gerir tillagan ráð fyrir
því að ríkið kaupi eýðijarðir og
jarðir sem ella færu í eyði og
svo aðrar jarðir, sem ekki eru
nytjaðar með eðlilegum hætti
en jafnframt verði aukin skipu-
lagning sveitabyggðarinnar. Ein
mitt með þessum hætti Iiefði
ríkisvaldið tök á því að sjá svo
um að fjölgun búanna yrði þar,
sem hagkvæmast yrði fyrir
hændastéttina og þjóðarheildina
að búin yrðu staðsett og veitti
um leið til þess nauðsynlega að-
stoð. í greinargerð með þessari
tillögu segir Helgi Bergs m.a.:
„En það er líka æskilegt fyrir
ríkið að ná fullum umráðarétti
fyrir ónotuðu landi til þess að
geta tryggt hagkvæmt skipulag
landsins og sem bezta nýtingu
þess í framtíðinni. Þess vegna
er í 2. tölubí. tillögunnar gert
ráð fyrir að efla skipulagsstarf
landnámsins. Þar er fyrir hendi
mikið verk og vandasamt. Þó að
hagkvæm nýting landsins til
landbúnaðar sé í þessu samhandi
aðalatriðið, er fjölmargt fleira,
sem hafa verður í huga. Sífellt
þarf meira land til ýmissa ann-
arra þarfa þjóðfélagsins, ekki
aðeins fyrir iðnað og þétthýlis-
myndun heldur þarf einnig sí-
vaxandi fjöldi bæjarfólks að
hafa skilyrði til heilbrigðrar úti
vistar og samskipta við náttúru
landsins. Það má ekki verða til-
viljunum undirorpið. T. d. mega
hlunnindi jarða ekki verða til
þess að leggja þær beinlínis í
eyði, eins og dæmi eru um“.
Ráðstöfun íarðanna
„Nú er það ekki keppikefli í
sjálfu sér, að ríkið eigi jarðir,
en þegar kemur að því að ráð-
stafa jörðum, sem ríkið hefur
átt, er mikill vandi á höndum.
Margir óttast þá hættu, sem fólg
in er í því, að kaupandi, ef
hún yrði seld, mundi ekki nýta
hana með eðlilegum hætti, held-
Framhald á bls. 14.