Tíminn - 20.10.1966, Qupperneq 7

FIMMTUDAGUR 20. október 1986
TtjVHNN
ÞINGFRÉTTIR
Lánsfjárhöftin koma í veg fyrir
framleiðniaukningu fyrirtækja
Langar umræður um lánsfjármálin á Alþingi í gær
Fundur var í sameinuðu þingi
í gær. Aliur fundartíminn fór í
umræður um þingsályktunartil-
Iögu Þórarins Þórarinssonar, Ing
vars Gíslasonar og Halldórs E.
Sigurðssonar um að framfylgt
verði lögum um það hlutverk
Seðlabankans að tryggja atvinnu-
vegunum hæfilegt lánsfé. Auk
Þórarins tóku þátt í þessum um-
ræðum Gylfi Þ. Gíslason, við-
skiptamálaráðlierra, Ólafur Bjöms
son og Helgi Bergs.
Þórarinn Þórarinsson mælti fyr
ir tillögunni, sem kveður á um
pfSfö Alþingi skori
ii§ á ríkisStjórnina
S hlutast til
..um að Seðla-
bankinn full-
f nægi þvj hlut-
I- ,'JIÍ verki, sem hon-
f um, er ætlað í
\ lögum frá 1961
að vinna að því, að framboð láns-
fjár sé hæfilegt miðað við það,
að „framleiðslitgeta atvinnuveg-
anna sé hagnýtt á sem fyllstan
og hagkvæmastan hátt.“
Þórarinn sagði, að samtök at-
vinnuveganna hétdu varla svo
fund, að ekki sé kvartað yfir því
að reksturslánaskorturinn hái
framleiðslunni og dregið hafi úr
lánveitingum til atvinnuveganna.
Ekki sé að undra að slíkar radd
ir heyrist. Hækkun á reksturs-
kostn-arði fyrirtækja hefur verið
150—160% síðan 1959 hjá einka-
fyrirtækjum. Reksturskostnaður
opinberra fyrirtækja hefur þó
hækkað enn meira og í sumum
tilfellum allt að.*þre- eða fjórfald-
ast. Ef allt hefði verið með felldu
hefðu lánveitingar átt að aukast
til samræmis við hinn aukna
reksturskostnað. Skv. Fjármálatíð
indum Seðlabankans námu endur
kaup á víxlum Seðlabankans 857
milljónum 1959 en 1164 milljón-
um 1965 eða höfðu aðeins hækk-
að um 36% á móti 160—170%,
hækkun á reksturskostnáði fyrir-
tækjanna. Skv. sömu skýrslum
áréiting
í grein, sem birtist í Tíman-
um í gær gerði ég meðan annars
að umtalsefni nauðsyn þess að
hleypidómalaus athugun fari fram
á því hvaða veiðarfæri séu hag-
kvæmust til veiða á grunnmiðum
og hver séu ef til vill skaðleg eða
óæskileg.
í framhaldi af því vil ég að
gefnu tilefni árétta þá skoðon,
sem ég hef áður látið í Ijós, að
bátarnir séu einfærir um að
stunda þær veiðar, sem stunda
þarf á grunnmiðum, einnig tog-
veiðar.
Togarar, sem byggðir eru fyrir
úthasfveiðar og veiðar á fjarlæg
um miðum eiga ekkert erindi á
mið bátanna.
Vandamál togaranna, sem vissu-
lega eru alvarleg, verða héldur
ekki leyst með því. Þau byggjast
ekki sízt á því að togararnir eru
orðnir úreltir og tæknibúnaður
þeirra svo slæmur, að óhæfilega
stóra áhöfn þarf á þá. Sá vandi
verður tæplega leystur með öðru :
en því að fá nýtízku úthafstog-}
ara, sem svara kröfum tímans.
19. okt. 1966.
Helgi Bergs.
Fjármálatíðinda námu útlán
banka og sparisjóða 3899 milljón-
um 1959 en 8242 milljón 1965 eða
höfðu hækkað um 111% á móti
160—170% hækkun reksturskostn
aðar. Af þessu væri öllum aug-
ljóst, að stórlega hefði dregið úr
þjónustu bankakerfisins við at-
vinnuvegina frá 1959, þrátt fyrir
óvenjulegt góðæri og aflauppgrip
allt þetta tímabil.
f skýrslu Efnahagsstofnunarinn
ar til Hagráðs' kæmi fram, að
framleiðniaukning hefði almennt
verið mjög lítil eða engin í ís-
lenzkum fyrirtækjum að undan-
skildum síldveiðunum. Hagvöxt
urinn stafaði fyrst og fremst af
metsíldveiði ár eftir ár, ásamt stór
felldri aukningu vinnutíma.
Sennilega hefði hvergi orðið
minni framleiðniaukning í al-
mennum atvinnurekstri í allri
Vestur-Evrópu og hér á landi.
Og síldin getur brugðist og
mönnum verður æ ljósara, að hiii
eina trygga undirstaða blómlegr-
ar afkomu er aukin framleiðni
fyrirtækjanna almennt — en sam
dráttarstefnan í útlánum kemur í
veg fyrir að fyrirtækin geti bætt
rekstur sinn með aukinni vélvæð-
ingu og hagræðingu og þar með
aukið framleiðnina.
Lánasamdrátturinn væri rétt-
lætanlegur, ef sparifé hefði dreg-
izt verulega saman. En ekki er
því að heilsa, sem betur fer, en
18—20% af sparifénu er fryst fast
í Seðlabankanum. Þetta fé hefði
átt að nota til að bæta stöðu fyr-
irtækjanna og auka framleiðni
þeirra.
Hvergi austan járntjaldsins
mun beitt öðrum eins höftum í
peningamálum og hér á landi —
og segist ríkisstjórnin vera á móti
öllum höftum og sérstök ályktun
send frá flokksráði Sjálfstæðis-
flokksins þessa dagana til að und-
irstrika það! Það er orðið tíma-
bært, að Alþingi grípi í taum-
ana og krefjist þess að fjármagn-
ið verði notað til að auka fram-
leiðni fyrirtækjanna. Þessi láns-
fjárhöft hafa verið réttlætt með
því að þau hafi átt að draga úr
verðbólgunni. Þeir menn hljóta
að ganga með lokuð augun, sem
trúa á þetta úrræöi eftir þá
reynslu, sem fengin er af þessu
því aldrei hafi verið meiri verð-
bólguvöxtur hér á laníi, en með-
an þessum höftum hefur verið
beitt. , Nú verður að leita nýrra
úrræða. Það þarf að koma til
skipulag og áætlanir um nýtingu
vinnuafls og fjármagns og láta
það sitj^ í fyrirrúmi, sem nauð-
synlegast er. Það er leiðin til auk-
innar framleiðni. Það er leiðin
út úr verðbólgufeninu.
Gylfi Þ. Gíslason, viðskiptamála
ráðherra, sagði að allur mál-
flutningur Þór-
arins Þórarins-
sonar væri
byggður á stór-
felldum grund
vallar misskiln-
ingi. Væri litið
á útlán bank-
anna síðustu 12
mánuði og bor-
iö saman við
næsta tólf mánaða tímabil þar á
undan kæmi í ljós, að útiánin
hefðu verið aukin um 23% og
mun meipa en hefði numið inn-
lánaaukningunni. Það væri því
fjarri öllu lagi, að deila á yfir-
stjórn bankakerfisins fyrir að
háífa svelt atvinnuvegina að láns-
fé. Þegar athugað væri hvert
þetta lánsfé hefði farið kærni í
ljós, að það hefði dreifzt all jafnt
til allra greina atvinnureksturs-
ins. Útlánaaukningin hefði skipzt
með þessum hætti: Landbúnaðar
-16,6%, sjávarútvegur 27.5% verzl
un 24.5%, iðnaður 22.7%, bygging
ar 13.5%, samgöngufyrirtæki 16.9
%, raforkuframkvæmdir 16.7%,
ríkisstofnanir og ríkissjóður 67.8
% bæjar- og sveitarfélög 21.3%
peningastofnanir og fjárfestingar
lánasjóðir 12.7% og ýmislegt 17.4
%.
Ráðherrann sagði að nauðsyn-
legt væri að binda spariféð til að
standa undiij gjaldeyrisvarasjóði.
Ekki væri unnt að veita bundna
fénu út í atvinnulífið nema eyða
gjaldeyrisvarasjóðnum. Ef menn
vildu lána út gjaldeyrisvarasjóðinn
í islenzkum krónum innnanlands,
eiga þeir að segja það vafninga-
laust. Gylfi- sagði, að mesta vanda
mál íslenzkra atvinnuvega og efna
hagslífs væri vinnuaflsskorturinn.
Seðlabankanum bæri skylda til
þess að sjá svo um að verðlag
í landinu héldist sem stöðugast
en ef bundna féð yrði íánað út
myndi það verða einhver mesti
verðbólguvaldur, sem hugsast
gæti.-
Ólafur Björnssdn sagði, að það
væri út af fyrir sig skynsamlegar
hugleiðingar, sem komið hefðu
fram hjá Eysteini Jónssýni um
hina leiðina, að rétt væri að raða
verkefnunum eftir gildi þeirra og
láta það sitja fyrir, sem nauð-
synlegast væri. En Eysteinn hefði
hins vegar ekkert sagt um aðgerð-
ir er leiddu til þessa. í tillögu
Þórarins væri hins vegar stefnt
að aðgerðum, en tillagan væri
bara byggð á misskilningi.
Þórarinn Þórarinsson sagði, að
það væri engu líkara, en Gylfi
hefði gleymt því að hann væri
heima núna en ekki útlöndum.
Það sem hann hefði sagt um láns-
fjármálin hefði getað átt við
Bandaríkin eða Júgóslavíu. Það
væri sjálfsagt ekki lánsfjárskort-
ur þar, en hann væri geigvænleg-
ur á íslandi. Bezt væri að vitna
til þeirra manna, sem bezt vissu
af eigin reynslu um lánsfjárskort
atvinnuveganna á íslandi og þótt
ráðherrann beitti öllu sínu áhrifa-
valdi gæti hann ekki fengið yfir-
lýsingu frá iðnrekendum, frysti-
húsaeigendum, útvegsmönnum eða
bændum um að hér ríkti ekki
lánsfjárkreppa. Sannleikurinn
væri sá, að fyrirtæki væru nú í
almennari greiðsluvandræðum en
nokkru sinni fyrr og þótt forsæt-
usætisráðherrann hlakkaði yfir
greiðsluerfiðleikum SÍS þá væri
sömu söguna að segja um einka-
f.vrirtækin. Og hið sama er að
segja um sveitarfélögin. Meira að
segja það sveitarfélagið, sem auð-'
ugast væri og bezta hefði aðstöð-
una. Reykjavíkurborg, væri kom-
in í greiðsluþrot. Stjórnarstefnan
væri að gera alla atvinnurekend-
ur að vanskilamönnum, vegna
þess að þeir fengju ekki eðlilega
fyrirgreiðslu hjá bönkunum til að
inna af
greiðslur.
Svo kemur yfirstjórandi banka-
málanna á íslandi og talar eins
og það sé engin lánsfjárskortur
til í landinu. Þó reyndi ráðherr-
anna ■ í engu að rengja þær töl-
ur, sem ég nefndi, enda eru þær
óhrekjahlegar og tala skýrt sínu
máli — teknar beint úr tímariti
Seðlabankans.
Það væri sjálfsagt rétt hjá ráð-
herranum, að útlánaaukning hefði
orðið á síðustu mánuðum, en
það sæi bara ekki högg á vatni
í verðbólguflóðinu og lánsfjár-
skorturinn vaxandi vandamál. Það
er óumdeilanlegt, sagði Þórarihn,
að stjórnarstefnan hefur skapað
stórfelldan lánsfjárskort fyrir fyr
irtækin og það hefur komið i veg
fyrir, að framleiðniaukningu í
atvinnurekstrinum, framleiðni-
aukningu, sem eru öllu öðru nauð
synlegri og hefði orðið, ef allt
hefði verið með felldu og rétt
haldið á málunum. Viðskiptamála
ráðherrann toídi enga leið koma
til greina í þessum málum, en
þá sem nú er farin og taldi það
sanna ótvírætt að fjármagninu
hefði verið vel varið, þar sem næg
atvinna hefði verið í landinu. En
það er hægt að nota vinnuaflið
vel eða illa og þar með fjármagn-
ið með því að beina því að ónauð
synlegúm framkvæmdum og
handahófinu yrði að linna og
fara yrði nýjar leiðir. Að lok-
um sagði Þórarinn, að þessar um-
ræður hefðu orðið til gagns, ef
þær leiddu til þess, að Gylfi kæmi
heim aftur.
Gylfi Þ. Gíslason kvaðst vilja
mólmæla því að hann hefði sagt,
að hér á landi væri ekki ríkjandi
lánsfjárskortur. Hér væri lánsfjár
skortur og hann fylgdi alltaf verð-
bólgu. Sú fullyrðing Þórarins, að
ríkisstjórnin hefði skapað lánsfjár
skort á íslandi væri alveg út í
bláinn.
Ilelgi Bergs gerði nokkrar at-
hugasemdir við málflutning við
skiptamálaráð
herra. Helgi
sagði nauðsyn
legt að hafa ein-
hvern gjaldeyr
isvarasjóð til-
tækan í öðru
eins efnahags-
öngþveiti og nú
ríkti, en hitt findist sér óeðlilegt,
NITTO
JAPÖNSKU NITT0
HJÓLBARÐARNIR
I flostum staorðum fyrirliggjandi
í Tollvörugoymslu.
FUÓT AFGREIÐSLA.
DRANGAFELL H.F.
Skiphoiti 35 — Sími 30 360
að það væri eingöngu bundið spari
fé, sem notað væri til að' standa
undir gjaldeyrisvarasjóðnum. Það
er of mikið átak fyrir þjóðina að
hafa fjórðung af sparifé sínu í
útlánum erlendis, þegar lánsfjár-
skortur er helzti fjötur atvinnu-
veganna og dragbítur á aukna
framleiðni. Það kostar líka tölu-
vert í vaxtamun að hafa fé til
ávöxtunar erlendis á sama tíma
og tekið er mikið af erlendum
lánum til framkvæmda innan-
lands. — Eitt brýnasta verkefn-
ið í efnahagsmálunum er að auka
útlán til framleiðniaukningar í at
vinnuvegunum. Aukin framleiðni-
lán myndu fyrst og fremst þýða
eftirspurn eftir nýjum og full-
komnum tækjum til atvinnurekstr
ar erlendis frá. Því vildi hann
spyrja ráðherrann, hvort hann
teldi, að það yrði mikill verð-
bólguvaldur á 'fslandi, ef hiuti af
gjaldeyrisvárasjóðnum yrði varið
til slíkra tækjakaupa, sem leystu
úr vinnuaflsskorti í þjóðfélagi
manneklunnar, — einkum ef
hann bæri slík lán saman við
töku erlendra lána fyrir innlend-
an framkvæmdamarkað ein*s og
átt hefði sér stað í ríkum mæli
undanfarið á sama tíma og rikis-
sjóður er rekinn með hundruð
milljóna greiðsluafgangi.
Ráðherrann . svaraði þessum
spurningum engu.
ELFUR
Skólavörðustíg 13,
Snorrabraut 38.
i