Tíminn - 25.10.1966, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGUR 25. október 1966
TÍMINN
BÓNPINN OG LANDIÐ
LÆKKAÐ VERÐ Á FÓDURBLÖNDU
Snemma á þessu ári fóru
fram töluverðar umræður um
verð á innfluttu kjarnfóðri. 4
síðasta Búnaðarþingi kom fram
ályktun þess eðlis að kanna
skildi nýjar leiðir í innflutn-
ingi fóðurbætis, því talið var
að spara mætti tugir milljóna
króna, ef fóðurbætirinn yrði
fluttur inn laus í tankskipum.
Um líkt leiti og þessar umræð
ur fóru fram á Búnaðarþingi,
voru birtar yfirlýsingar frá for
stöðumönnum þeirra innflutn
ingsfyrirtækja, sem höfðu frarn
til þessa verið einráð á fóður
bætismarkaðnum hér. Þessar
yfirlýsingar voru birtar til að
mótmæla ummælum formanns
Búnaðarfélags íslands, sem
hann viðhafði í setningaræðu
sinni á Búnaðarþingi, en þar
•gat hann þess að ef keyptar
væru tilbúnar fóðurblöndur frá
V.-Evrópu, mundi það þýða
stórkostlegan sparnað fyrir
bændur og að sjálfsögðu neyt
endur í bæjunum °innig. Um
mæli formannns Búnaðarfélags
ins hafa ekki verið hrakin
en í stað þess hefur verið reynt
að þegja yfir þessu hagsmur.a
máli bænda og neytenda í þeirri
von, að ekki yrði hróflað við
ríkjandi fyrirkomulagi í kjarn
fóðurinnflutningi.
í dag er meðalverð á fóður
blöndu til bænda nálægt 7000
krónum tonnið, en trúlega er
hægt að bjóða þeim fóður-
blöndu frá V.Evrópu á um 5000
kr. tonnið, hvar á landinu sem
er. Ef gert er ráð fyrir að
heildarsala fóðurblöndu hér á
landi sé aðeins 30 þúsund tonn
þá er hér um að ræða 60 mill
jón króna lækkun á framleiðslu
kostnaðinum, sem kemur bænd
um til góða, og neytendurn í
bæjunum í lækkuðu vöruverði,
eða þá ríkissjóði í lækkuðum
niðurgreiðslum, sem að sjálf
sögðu hefði áhrif á pyngju al-
mennings. Þessi óhagstæðu
fóðurbætiskaup hafa verið var
in á þeirri forsendu, að kjarn
fóður frá Bandaríkjunum fengj
ust á hagstæðum lánum, sem
hægt væri að endurlána tii
landbúnaðarins. Ef kannað
væri hversu hagstæð þessi
lán raunverulega eru landbún
aðinum yrði niðurstaðan eflaust
sú, að aldrei hafa aðrir eins
okurvextir verið greiddir hér
á landi, svo ekki sé meira
sagt. Hvers vegna hafa for-
ustumenn bændasamtakanna
ekki krafist þess að fóðurbæt
isverzlunin væri gefin algjör
lega frjáls? Sennilega er það
vegna þess að bændur eru það
íheiðarlegir í viðskiptum, að
þeir trúa ekki að óreyndu, að
þeirra verzlunarfélög geri ekki
allt sem í þeirra valdi stendur
til að útvega þeim góðar og
ódýrar vörur. En svo óheppi
lega vildi til, að fyrsta við
leitni í þá átt að útvega bænd
um ódýrara fóður frá V.Evr
ópu, en verið hefur á markaðn
um undanfarin ár, var ekki
gerð af þeim fyrirtækjum, sem
bændur hafa trúað nær blint
á í viðskiptum. En þetta á
við bændur hvar í flokki sem
þeir eru. í því liggur höfuð-
meinsemdin. að bændur ráða
sáralitlu um stefnu eða fram
kvæmd viðskiptamála. Einnig
má eflaust rekja þetta sinnu-
leysi bændaforustunnar fyrir
bættum verzlunarháttum, til
þess áróðurs, sem rekinn hefur
verið um alllangt skeið, að þsð
.skipti ekki verulegu máli, fyrir
.afkomu bænda hvaða verð þeir
.borga fyrir sínar rekstrarvöru.
.Því hærra verð, sem þeir
.greiða fyrir fóðurbæti og áburð
.því meira fá þeir greitt fyrir
sínar afurðir
. Þetta fær ekki staðist þegar
.lækka verður útborgunarverð
til bænda, vegna þess að ekki
fást fullar útflutningsuppbætur
á allar útfluttar landbúnaðar-
afurðir. Verðlagsgrundvöllur
landbúnaðarafurða, er aðeins
dæmi, sem sett er upp a
hverju hausti, og síðan rifist
um útkomu dæmisins, en er
langt frá því að vera raunhæi
mynd af meðalbúi eins og það
gerist í dag. Það er rangt að
halda því fram að allar verð
hækkanir eða lækkanir komi að
fullu inn í grundvöllinn. Það
verður því að vera baráttumal
bændastéttarinnar að lækka
rekstrarkostnað búanna sem
mest, að minnsta kosti virðist
það vera öllu skemmtilegra
viðfangsefni, en að beina hags
munabaráttunni eingöngu, að
hækkuðu afurðaverði.
Réttlát lausn á þessu kjarn
fóðurmáli væri sú, að þau fyrir
tæki sem staðið hafa vörð um
innflutning á ^kjarnfóðri frá
Bandaríkjunum, fengju að halda
honum, en öðrum fyrirtækjum
yrði gefinn kostur á að flytja
inn fóðurblöndur frá V.-Evr-
ópu. Á þann hátt fengist fljót
lega úr því skorið. hvar hag-
kvæmast er að kaupa kjarn
fóðrið.
Agnar Guðnason.
HaBIdór Kristjánsson:
Vöruflutningar og
Vestfiaröaáætlun
Sú breyting, sem orðin er á
Skipaútgerð rikisins, mælist ekki
vel fyrir á Vestfjörðum. Esjan er
meira en 25 ára gömul og þarfir
og verkefni' voru allt önnur þá
en nú. Hún markaði tímamót á
sinni tíð og þegar Heklan bættist
við var loksins úti sá tími að kon-
ur og börn væru flutt eins og vör-
ur í lest eða með óhreinum fiski-
bátum milli Vestfjarða og höfuð-
staðarins. Nú er einkum ferðast
á landi eða í lofti þar á milli.
Ríkisstjórnin hefur að vísu sagt,
að Skipaútgerðin muni ekki
minnka þjónustu sína og engin
afturför verði í strandferðunum,
en fáir munu taka mikið mark á
þeim orðum, hver sem reyndin
verður.
Vestfirðingar hafa oft á undan-
förnum árum borið fram óskir um
sérstakt Vestfjarðarskip, — þ.e.
skip, sem hefði það verkefni eitt
að vera í förum milli Vestfjarða
og Reykjavíkur.
Ef gerð væri Vestfjarðaáætlun,
sem vit væri í og tæki yfir helztu
nauðsynjamál héraðsins hlyti hún
að ná yfir i'lutningamálin. Eins og
nú standa sakir fara vöruflutning-
ar mjÖE fram á landi með stórum
bílum. Flutningsgjald með þeim
er tvær krónur og tíu aurar fyrir
hvert kg. að sunnan en ein króna
og sjötíu aurar suður. Þetta er
skattur, sem legst á allt fólk og
allan rekstur vestra eins og sakir
standa.
Nú er að vísu alltot mikið um
flutninga frá Reykjavík vestur og
verður mjög að auka það, að vör-
ur komi beint á Vestfjarðahafnir
frá útlöndum. Samt sem áður verð
ur mikil fiutningaþörf þarna a
milli. En bílarnir ganga ekki þessa
leið nokkra mánuði ársins, auk
þess, sem vegir eru alls ekki gerð-
ir til að þola svo mikla þunga-
flutninga. Það stendur að sjálf-
sögðu til bóta en eins og sakir
standa kosta þessir flutningar mik
ið í viðhaldi vega. Hins vegar
er það, að hafnirnar, sem verða
að taka við vöruflutningunum að
vetrinum, — október til maí a.m.
k. — hafa eðlilega engar tekjur af
þeim flutningum, sem slíta vegun-
um.
Nú er það raunar svo, aö Vest-
fjarðaskip, hversu gott og hagan-
legt sem það væri, getur aldrei
verið nema liður í flutningakerf-
inu. Það þarf að skipa vörum bæði
út og upp. Þau skilyrði þarf mjög
að bæta. Afgreiðsla skipa á vest-
firzkum höfnum er yfirleitt hvergi
á einni hendi, heldur hefur hver
útgerð sína afgreiðslu. Hafnirnar
sjálfar hafa yfirleitt ekkert gert
fyrir afgreiðslu vöruflutningaskipa
en víðast nógu erfitt fjárhagslega
að standa undir því sem gera
verður vegna útgerðar fiskiskipa.
Vöruafgreiðslan verður því að
búa við úrelt húsnæði, þar sem
erfitt er að fara svo vel með vör-
ur sem þarf, og engin leið að
koma við hagkvæmum vinnubrögð-
um. Það vantar vöruskemmur á
hafnarbakkana. eðr a.m.k. hús, þar
sem hægt er að snúa sér við og
flokka vörur, þó að þau væru ekki
við skipshlið. En ekki þurfa Vest-
firðingar að bera kinnroða vegna
þessa af þvi. að betu. sé ástatt
i höfuðstaðnum. því að hvergi
Imunu vera erfiðari atgreiðsluskil-
yrði en við Reykjavíkurhöfn að
því er húsnæði varðar í sambandi
við vöruflutninga þessa.
Þetta er ekki sagt til þess að
deila á nokkurn manna eða stofn-
un, heldur til að benda á það, sem
ógert er, en gera verður, svo að
hægt sé að ætlast til að eðlileg
þróun í atvinnumálum og búsetu
eigi sér stað á Vestfjörðum. Vöru
flutningamir eru stórmál. Eins
og sakir standa eru þeir geysidýr-
ir og þungbærir. Takmarkið verð-
ur að vera ódýrari flutningar all-
an ársins hring og tíðari ferðir að
vetrinum.
Þessu takmarki ætti að vera
unnt að ná með hagkvæmu Vest-
fjarðaskipi og hagkvæmum vöru-
skemmum og afgreiðslu. Hér vant
ar hagræðingu, sem kostar pen-
inga, en myndi borga sig og hafa
mikla jákvæða þýðingu. Eðliiegast
væri að góðar vöruskemmur txl-
heyrðu höfnunum, — væru þeirra
eign — og er það eitt af því, sem
knýr á að hlutdeild ríkisins í hafn
argerðum sé aukin. Það er þjóðfé-
lagsmál að vöruflutningar til
vissra héraða séu ekki dýrari en
vera þarf.
Auðvitað má kalla vonlaust um
nokkra þá' leiðréttingu sem eitt-
hvað kveður að í þessum efnum,
þar til breytt hefur verið um
stjórnarstefnu. Engu að síður verð
ur að berjast og verður barist fyr-
ir leiðréttingunni, því að það er
einn þátturinn í lífsbaráttu vest-
firskra byggða.
H.Kr.
„Skiptíng lands-
umdæmi"
ms #
Lögfræðingafélag íslands hélt
félagsfund í Tjamarbúð 18. okt.
sl. Til umræðu var fundarefnið.
„Skipting landsins í umdæmi“ —
Framsögu hafði Hjáimar Vil-
hjálmsson, ráðuneytísstjóri.
Ræddi hann i ítarlegu erindi nú
verandi umdæmaskipun í landinu,
og taldi þörf á úrbótum og breyt
ingum í því efni. Kom ræðumað
ur víða við. Benti hann meöal ann
ars á, að stækkun sveitarfélaga
gæti háft jákvæð áhrif til jafn
vægis i byggð landsins, og taldi
rétt, að skapaðar yrðu sterkari fé-
lagslegar einingar um allt ’and
með sameiningu hreppa o’ stækk
un sveitarfélaga gæti haft jákvæð
áhrif til jafnvægis í byggð lands
ins, og taldi rétt, að skapaðar yrðu
sterkari félagslegar einingar um
allt land með sameiningu hreppa
og stækkun sveitarfélaga Þá væri
athugandi, hvort núgildandi kjör
tíæmaskipulag gæti orðið grund
völlur að nýju héraðsstjóraar-
skipulagi, og lögsagnarumdæmin,
svo og önnur umdæmi, t. d. trygg
ingaumdæmin, gætu miðast við
kjördæmin.
Umræður urðu á eftir ræðu
framsögumanns.
Formaður félagsins, Þorvaldur
G. Kristjánsson, stdórnaði fundin
um, sem var fjölmennur.
___________________?
ÁLITLEGT
FYRIRTÆKI
’-iiSiiimmmumBmBnummiummBuuunnn
Frétzt hefur að breytt skuli til
á Hólum í Hjaltadal og þar hafin
stofnræktun Svaðastaðahrossa
einna. Slík stofnræktun er geysi
álitlegt fyrirtæki, því víst er að
svo urðu til þau hrossin, sem
bezta raun gáfu, að þau voru blóm
inn af sjálfstæðum búum, löngum
ekki mjög hrossmörgum, þar sem
allt var skylt og lítið leitað til ann
arra um viðauka
Þeir fengú sjaldan happagrip-
ina, sem hrúguðu upp samtínings
stóðum.
En að flestu má finna og telja
mætti það nokkura áblástur á
jafn vænlegu úrræði, að þegar
er til bú, sem samanstendur að
svo til öllu Leyti af Svaðastaða-
hrossum, er orðið nokkuð ræktað
og hefir kostað ódæma fórnir að
velta fram og mætti því virða og
rækja. Á ég þar við Kirkjubæjar
búið á Rangárvöllum, sem er nú
hartnær tveimur áratugum lengra
á leið komið. Mætti virðast fróð
legra og nauðsynlegra að leyfa
fleiri ættstuðlum að reyna sig við
ámóta skilyrði bókhalds, úrvais
og einangrunar.
Ennfremur er það ieikmönnum
nokkur gáta hvemig hreinn
Svaðastaðastofn getur fengizt að
Hólum og hver era blöndunartak
mörk, áður en óhæft þykir til
framtímunar á svo frægum stað.
Þótt ég telji líklegt að vinza megi
á Kirkjubæ svo að nokkur hrein
leiki náist, þá hygg ég Blöndu-
hiið, Viðvíkursveit og Hjaltadal
með Hólum ótraustari um þetta.
En þótt nú svo væri að tekið
hafi verið hið eina ráð til ræktun
ar íslenzkra hrossa, sem stefnir
beint að marki, og þótt það ráð
væri svo framkvæmanlegt og þar
að auki hefði fundizt vænlegri
þáttur Svaðastaðahrossa en þeir
völdu Eggert Jónsson frá Nauta
búi og Ásgeir Jónsson frá Gotcorp
og væri sá bezti, sem til er á ís
landi, en því þori ég alls ekki að
neita að óreyndu, þá má osnda
á annað atriði þeirrar framkvæmd
ar, sem sannarlega hefir fyrir kom
ið og er til viðvörunar.
Framkvæmendur þeirrar land-
hreinsunar, sem fara skal fram
á Hólum, ef rétt er hermt, ættu
að varast að kaupa sjáifir eða leyfa
vinum sínum að festa fé í hroðan
um, sem burt á að sópa. Það minn
ir of mikið á forn dæmi og Ijót
og veikir traust almennings á
heiðarleik og ráðvendni stjóm-
enda, ef nokkur þeirra ágiraist
til handa barni sínu, vini sínum
eða sjálfum sér það hross eða þau
sem ekki mátti á þessum stað
halda fram byrjaðri ræktun á.
Hins vegar væri áiitlegt ráð að
vísa því bezta úr útskúfuðum stofn
um heim til meðhaldsmanna þeirra
ættstuðla og leyfa þeim og þcirra
vinum og frændum að njóta glögg
leika síns og ræktarsemi eða
gjalda glópsku sinnar og þrá-
kelkni.
Eg undirritaður býðst til að
lána mitt vit til ráðstöfunar þeirra
einstaklinga, sem frá mér eru
komnir að sorpskóflunni.
Það er að vísu lítil aðstoð, en
sú eina, sem ég á ráð á og væri
sannlega velkomin.
Sigurður Jónsson frá Brún.