Vísir - 16.10.1975, Síða 8

8
VtSIR. Fimmtudagur 16. október 1975.
Þorsteinn Jóhannesson:
Vegna fjaðrafoks og
rangrar túlkunar
Nokkur orð um sjósöltun síldar og fleira

Liklegt er að nóg sé búið að
skrifa um þessa svokölluðu sjó-
söltun á siid um borð I islensk-
um veiðiskipum. En þar sem ég
er einn af þeim er tóku þátt í að
mæla með þessari aðferð, til
takmörkunar á leyfilegu veiði-
magni á sild, veiddri i nót á
komandi hausti, sé ég mig
knúð^n til að ræða helstu atriði
þessá máls. Sérstaklega með
tilliti til þess fjaðrafoks og
rangrar túlkunar frá nokkrum
aðilum á flestum atriðum varð-
andi þessar veiðar. Þessum
aðilum hefur láðst að kynna sér
eða láta koma fram allar að-
stæður, eða málavöxtu. Þess i
stað hefir verið lögð áhersla á
að uppnefna þá menn sem kosn-
ir voru til að gera tillögur um
tilhögun þessara veiða og gefið i
skyn, að þar væru asnar á ferð.
Samanber Dagblaðið 8. október
.1975.
Vil ég þó álita að allir þessir
aðilar séu hinir mætustu menn,
og unnu þetta starf með það I
huga, að þessi ráðstöfun yrði
sem flestum sjómönnum og út-
gerðarmönnum að sem mestu
gagni (ekki veitir af), en auka-
milliliðum sleppt úr dæminu.
Dagblaðið, fyrrnefndan dag,
hrósar sér af að rekja gang
þessa máls frá upphafi, en þar
kemur þvi miður i ljós misnotk-
un á heilbrigðri skynsemi varð-
andi gagnasöfnun, svo það rétta
komi fram, og er það illa farið
hjá blaði sem er að byrja göngu
sina. Það vekur ekki traust hjá
fólki, sem vill vita það rétta.
Skipan nefnflarinnar
Eins og fram er komið, var
þessi nefnd skipuð af sjávarút-
vegsráðherra snemma sumars,
þ.e. fyrrihlutann i mai 1975.
Formaður var skipaður Þor-
steinn Gislason, varafiskimála-
stjóri, en hann fór fljótlega til
sildveiða i Norðursjó, og þá tók
Már Elisson fiskimálastjóri við
formannsstarfi, skipaður meö
bréfi, dagsettu 5. júni 1975.
Nefndin tók fljótlega til
starfa, hélt umræðufund og
hafði samband við skipstjórnar-
menn og útvegsmenn þar á
meðal stjórn L.Í.Ú. sem mælti
með þessari aðferð. Þá lét skip-
stjórafélagið Aldan frá sér fara
meðmæli með þessari aðferð, en
i þvi félagi eru margir báta-
menn. Einnig hafði nefndin hlið-
sjón af bréfi til sjávarútvegs-
ráðuneytisins, frá Haf-
rannsóknarstofnuninni frá 18.
april og undirritað af Jakob
Jakobssyni fiskifræðingi, þar
sem hann mælir með að veiða
10 þúsund tonn og af þvi magni,
7.500 tonn i nót en hitt með rek-
netum.
Vill hann álita að þetta veiði-
magn skaði ekki sildarstofninn,
ef aðgát er höfð, og fylgst sé
með veiðunum, og telur upp
sinar tillögur i 9 liðum varðandi
stjórnun þessara veiða.
Tillögur
Jakobs Jakobssonar
I' umræddu bréfi frá Jakobi
Jakobssyni er lögð áhersla á að-
gæslu varðandi veiðarnar og
skýringar gefnar á ástandi sild-
arstofnsins og siðast segir:
,,Með tilvisun til þess sem að
framan er sagt, leyfi ég mér að
gera eftirfarandi tillögur um
fyrirkomulag og stjórnun sild-
veiða haustiö 1975.
1. Reknetaveiðar verði heimil-
aðar eins og á undanförnum
árum.
2. Sildveiðar i hringnót verði
háðar leyfum og takmark-
aðar við 7500 lesta hámarks-
afla.
3. Allur afli hringnótaskipa
verði isaður i kassa eða selt-
aður i tunnur um borð i sild-
veiðiskipunum.
4. Veiðitimabilið verði 15.
sept.—30. nóv.
5. Þegar séð verður, hve margir
bátar sækja um leyfi til
hringnótaveiða, verði veiði-
timabilinu skipt þannig, að
samtimis hafi ekki fleiri en
15—20 skip leyfi til að veiða.
6. Heildaraflanum, 7500 lestum,
verði skipt i samræmi við
skiptingu veiðitimabilsins.
7. Reglugerð um bann við veiði
smásilaar verði breytt þann-
ig, að 27 sm lágmarksstærð
komi i stað núgildandi 26
sm lágmarksstærðar.
8. Gerðar verði ráðstafanir til
að fyrirvaralaust verði unnt
• að loka veiðisvæðum, þar sem
hætta er á smásildardrápi.
9. Tryggt verði að sýni verði
tekin til rannsókna úr hverj-
um farmi, sem að landi berst,
og veiðileyfi afturkallað, ef
reglugerð um bann við veiði
smásildar er brotin.
Það var strax ákveðið að nýta
þetta litla magn til manneldis,
og endurvekja um leið saltsild-
armarkaði okkar sem legið hafa
niðri siðustu árin. Komu þá
helst til greina tvær aðferðir,
þ.e. að isa sildina i kassa um
borð i skipinu og flytja hana
þannig i land til söltunarstöðva,
eða salta sildina i tunnur um
borð i veiðiskipum.
Sjósöltun ákveðin
Eftir að hafa athugað hugsan-
legan fjölda söltunarstöðva er
gætu tekið sild til söltunar auk
frystihúsa, svo og fjölda skipa
er veiðarnar mundu stunda, var
ljóst að örðugt myndi verða að
gera alla ánægða. Svo er á það
að lita, að kostnaður er mikill
við nótaveiðar og þarf þvi
nokkurt magn til að veiðar geti
borið sig, enda voru nefndar-
menn sammála um að tak-
marka skipafjöldann á þessum
veiðum, með það i huga að þeir
sjómenn og útvegsmenn sem
þessar veiðar viidu stunda og
gætu, hefðu einhverja von um
að auka tekjur sinar, með þvi að
salta sjálfir aflann.
Komst þvi meirihluti nefndar-
innar að þeirri niðurstöðu að
heppilegast væri að veiðileyfi
yrðu háð þvi að salta sildina um
borð i skipunum.
Einn greiddi atkvæði á móti
þessari tillögu, framkvæmda-
stjóri sildarútvegsnefndar,
Gunnar Flovenz. Hann skilaði
séráliti, taldi landssöltun æski-
legriá Suðúrlandssild. Mælti þó
með að þeir sem vildu söltuðu
um borð i veiðiskipum. Svo ekki
taldi hann það útilokað að nota
þá aðferð er meirihluti nefndar-
manna lagði til.
En hvert er svo framhaldið?
Farið var á fund sjávarútvegs-
ráðherra og honum skýrt frá
áliti nefndarinnar. Var ekki á
honum að heyra annað en þetta
fyrirkomulag hefði hann helst
hugsað sér að nota i þessu til-
felli.
Nokkru siðar var þetta fyrir-
komulag á veiðunum auglýst af
sjávarútvegsráðuneytinu, og
óskað eftir umsóknum til þess-
ara veiða. Um veiðileyfi sóttu 80
bátar.
....Aö gera svo
öllum liki
Fljótlega kom i ljós, eins og
gera mátti ráð fyrir, óánægja
með takmörkunarfyrirkomu-
lagiö, menn töfdu eitt betra en
annað, svo sem að Isa slldina i
kassa og flytja hana þannig I
land til söltunar. Þá var nefnt að
draga út vissan bátafjölda, enn-
fremur að skipta vissum fjölda
báta á timabili og fl. Ljóst varð
að margir vildu taka þátt i
veiðunum en efa má að menn
hafi gert sér grein fyrir kostnaði
við útgerð, miðað við þau fáu
tonn sem komu i hlut hvers og
eins, miðað við bátafjölda er um
þessgr veiðar sóttu.
Vist er, að hvaða aðferð sem
var, mundi skapa óánægju hjá
þeim er útundan yrðu, sem ekki
var hægt að komast hjá.
Stiórnun eða
frjálsræði
Óneitanlega fólst frjálsræði i
þeirri aðferð er meirihluti
nefndarinnar valdi. Það gaf
mönnum kost á að stunda þess-
ar veiðar, ef þeir vildu, og útbúa
bátana i samræmi við það. En
sumir þeir óánægðu vildu láta
stjórna sér, það er orðinn vani,
þó þeir skammi svo alla stjórn-
un, ef hún kemur við þeirra
hagsmuni, en hinir óánægðu
sem áttu eingöngu hagsmuna að
gæta i landi, fóru strax að
heilaþvo menn i þessu máli og
telja þessa aðferð útilokaða,
sem þeim hefir nú tekist að
nokkru. En eitthvað hefir þetta
brambolt kostað, þvi nú skal
koma nýtt hráefnisverð og það
mun lægra en það sem áður var
i gildi, og er það varla til að
drýgja tekjur sjómanna og út-
gerðar, eða hvað?
Það er staðreynd að meiri-
hluti þessara báta er veiðileyfi
fengu, voru alls ekki útbúnir til
að nýta aflann á þennan hátt,
með viðeigandi tækjum og bún-
aði og þurfti ekki neina sérfræð-
inga til að sjá það. En miðað við
þessar vinnuaðstæður, var ekki
óeðlilegt að sjómenn yrðu
óánægðir, þvi öllum má mis-
bjóða.
Auðvelt að losa
sild úr nótinni
Varðandi þann vanda að fá of
mikla veiði, svo sjómenn réðu
ekki við aflann, er það að segja:
Skipstjórar telja litið vandamál
að losa sild úr nótinni, ef það er
gert i tima og ef mikið er i
henni. Svo hefir það verið og er
enn góðra manna siður að miðla
hver öðrum, til þess að eyði-
leggja ekki gefna veiði, þegar
séð er að viðkomandi hafði ekki
not fyrir aflann sjálfur, og er
það litil fyrirhöfn með þeim
búnaði er nú tiðkast á skipum.
Svipað má segja um flest það
er þessari aðferð er talið til
foráttu. Það virðist ráða ferð-
inni skilningsleysi á störfum
þeirra manna er um þetta fjöll-
uðu.
Norðmenn stunda
sjósöltun
Ýmislegt má hugleiða i þessu
sambandi. Það hefur ekki staðið
á islenskum sjómönnum hingað
til, að drýgja tekjur sinar með
aukinni vinnu ef aðstæður eru
fyrir hendi.
Benda má á að norðmenn og
sérstaklega hollendingar salta
sild um borð i sinum skipum og
allt til manneldis.
Er goðgá að hugsa til þess,
hvað verður næstu ár, þurfum
við ekki skömmtun og einhverja
skynsamlega stjórnun og ganga
þá út frá þvi að þeir sem þennan
atvinnuveg stundæ hafi, að
minnsta kosti sambærileg kjör
við aðra?
Þurfum við ekki að gæta að
fiskistofnum sem eru á okkar
miðum og nýta þá með arðsemi
en þó með gætni? Gefum
gleypuganginum fri! Við skul-
um gera okkur það ljóst, að
stjórnun er nauðsynleg og
mannleg samskipti, háð vissum
reglum, eru fjöldanum til góðs
en ofstjórn er niðurdrepandi.
Flestir fjölmiðlar er um þetta
hafa fjallað hafa látið vera að
kynna sér allar aðstæður og við-
horf, og sumir þeirra slegið
þessu upp i æsingartón, svo sem
„Sigur gegn sjósöltun”. „Undir
oki reglugerðar” o.fl. o.fl. og
allt i þeim 'dúr að koma ein-
hverri sök á þá menn er unnu að
þessu áliti og aðra er um það
fjölluðu.
Verkefnaskortur
bátaflotans
Það er áður minnst á af
hverju sjómenn urðu óánægðir,
það er liklega eðlilegt að bátaút-
vegsmenn á þessu svæði séu
óánægðir. Þeir standa frammi
fyrir verkefnaskorti fyrir fjölda
báta á þessu timabili vegna
ástæðna er þeir ráða ekki við en
þvi miður gat þessi veiði ekki
bjargað öllum. Aftur á móti er
þeim ætlað að standa undir
hluta af gjaldeyrissöfnun i
þjóðarbúið án eðlilegrar fyrir-
greiðslu miðað við marga aðra
og bera að nokkru þunga annars
útgerðarfyrirkomulags.
Væri það verðugt verkefni
fjölmiðla að kynna sér það
ásamt fleiru er bátaútveginn
varðar, að minnsta kosti á þessu
svæði.
Að siðustu þetta: Það blasa
alls staðar við eins og stendur
miklir erfiðleikar i okkar aðal-
atvinnuvegi, á öðrum sviðum,
væri nær að huga að þvi með
góðu hugarfari, og þjóðarheill i
huga.
Við höfum fengið reynslu á
mörgum sviðum varðandi
þennan þátt, og kynnst mann-
legum ófullkomleika og gætum
þvi dregið réttari ályktanir i
næstu tilraun, til að endurreisa
þennan þátt gjaldeyrisöflunar
fyrir þjóðarbúið.
Þorsteinn Jóhannesson
Gerðum