Vísir - 25.11.1975, Blaðsíða 19

VISIR Þriðjudagur 25. nóvember 1975.
19
Úlafsvik erelsti löggiltur versl-
unarstaður hér á landi. Þeirra
réttinda hefir þessi staður nú
notið i tæpar þrjár aldir, eða nær
hundrað árum lengur en
Reykjavík og nokkrar aðrar
hafnir sem næst fá slik löggild-
ingarbréfúrhendikonungs. Mörg
dæmin eru tiltæk um það að kaup-
túniöhefur borið nafn með rentu,
verðskuldaði sitt konunglega lög-
gildingarbréf. —
Nefnduf skal Ólafsvikur-Svan-
urinn, einn traustasti farkostur-
inn sem var f förum milli Islands
og annarra landa þau 116 ár sem
hann sigldi milli heimahafnar og
Kaupmannahafnar, nær til loka
siðustu aldar. Þá sigldu heima-
menn — og með vissu einn „inn-
fæddur” ólafsvikur-kaupmaöur
— með hina aldagömlu
verslunarvöru Snæfellinga salt-
fiskinn, til markaða Miöjaröar-
hafslanda, þegar fyrir hálfri ann-
arri öld siðan, fyrir þvi eru góðar
heimildir, jafnvel fyrr að ætla
má. Likur benda til aö heim hafi
þá farmurinn á stundum verið
nýlenduvörur frá Hafre í Frakk-
landi, sem um langt skeiö var ein
höfuömiðstöð nýlenduvöru-viö-
skipta i álfunni.
Einn mesti
saltfiskfram-
ieiðslustaðurinn
Ólafsvik hefur um aldir átt sin
velmegunar og hnignunartima-
bil. Af þessu kauptúni og undan-
fara þess i framleiöslu- og
verslunarmálum, Rifshöfn, er
mikil saga, og til vansæmdar
verður aö telja hversu litt hún er
könnuð og skráð af islendingum.
Siðustu árin lætur Ólafsvik —
sem I dag má vist telja fjölmenn-
asta kauptún á Snæfellsnesi —
ekki mikið yfir sér. Engu að slður
eru starfsamar hendur heima-
manna til sjós og lands, og að-
komið vinnuafl eins og kostur er
á, en afköstin til fyrirmyndar á
ýmsum sviðum. Verður hér drep-
ið á fáein dæmi þessu til sönnunar
úr athafnaumsvifum i þessu
plássi, og nokkrum oröum vikið
að hugleiðingum út frá þeim.
„Saltfiskurinn er þaö sem llfið
veltur á”, fullyröir Salka Valka I
meistaraverki Laxness. Ólafsvik
er einn mesti saltfiskframleiðslu-
staöur landsins. A siðast liðnu ári
voru tvær vinnslustöðvarnar þar,
Hrói og Bakki, einhver afkasta-
mestu saltfiskfyrirtæki landsins.
Bakki er fjölskyldufyrirtæki,
raunar i eigu flestra þeirra sem
þar starfa og mætti á þeim vett-
vangi veröa öörum til eftir-
breytni. Stofnendur eru allir
fæddir 1 plássinu. Starfsemina
hófu þeir i svo smáum stil aö engu
tali tekur. Nú hefur Bakki byggt
mikil hús, sem vel eru tækjum
búin til starfseminnar. Snyrti-
mennska auðkennir þar alla um-
gengni og aðbúnaður verkafólks-
ins er eins og best veröur á kosið.
Það sama má raunar segja um
allar fiskvinnslustöðvarnar, sem
eru þrjár að tölu, i þessu
sjávarkauptúni.
Þar greiða þeir
allt að 5350 kr
á klukkustund
i skatta
Hrói var afkastamesta saltfisk-
verkunarstöð landsins s.l. ár.
Eigandinn þar heitir Viglundur
Jónsson, og má vist nánast telja
nafn hans óþekkt utan byggöar-
laga heimafyrir. Engu að siður
mun hann vera stærsti skatt-
greiðandi landsins þetta áriö.
Hann mun greiða sem svarar um
það bil krónur fimm þúsund þrjú-
hundruö og fimmtiu á klukku-
stund, þ.e.a.s. þegar miðaðerviö
8 stunda vinnutimann. skv.
samn., allt árið i kring, og skv.
álagningarseðli.
Viglundur er fæddur og uppal-
inn I Stapa. Hefur hann sagt mér
frá þvi að er hann var unglingur
hafi hann litillega kynnst Ragnari
Ólafssyni, hæstaréttarmála-
færslumanni, sem þá var endur-
skoðandi Sambandsins og kaup-
félaganna. Ragnar hvatti þá
þennan unga mann til þess að
koma suður, I Samvinnuskólann,
og vildi greiða götu hans þar,. En
til þess voru engin efni i þann tið.
Sjórinn við Snæfellsnesið varð að
vera hans skóli, og þar varð hans
starfsvettvangur, um árabil
skipstjóri á eigin bát, þar til hann
fór smám saman að verka fiskinn
sjálfur, og er nú orðinn stærsti
saltfisk-framleiðandi landsins.
Rétt er aö geta þess aö á siðustu
vertið var Hraðfrystihús Ólafs-
vlkur stærsti saltfiskfram-
leiðandinn á landinu, Þar munu
afköstin hafa verið um 1100 smá-
lestir, þegar miöað er við full-
staðinn saltfisk.
Það þarf lika
að selja
fiskinn
„Lifið er saltfiskur”, en þaö er
ekki nóg að veiöa og salta fiskinn,
það þarf lika að selja hann. Aö
undanförnu hefur litiö eitt verið
drepið á sölutregöu á þessari
vörutegund erlendis og jafnvel
markaðsöflun borið á góma að ég
hygg. Stjórnmálaöngþveitið i
Portúgal, og óhugnanlegir tollar
á Spáni, eiga sinn þátt I þessu, en
þar hafa veriö aðalsaltfiskkaup-
endur islendinga. — Ég ætla að
leyfa mér að varpa þeirri spurn-
ingu hér fram hvort KERFIÐ i
þessu tilfelli markaðsöflun-
ar-kerfið á Islenska saltfiskinum,
sé viö hæfi þess fólks i landinu,
sem aflar og framleiðir þessa
vöru og greiðir m.a. sin opinberu
gjöld I samræmi við það. Ég leyfi
mér að halda þvi fram aö svo sé
ekki.og vill gjarnan rökstyðja þá
skoöun mina fáeinum orðum :
Frakkar hafa að undanförnu
Eftir Stefón
Þorsteinsson
verið aðrir stærstu kaupendur
norska saltfisksins. Hér þekkja
saltfiskframleiöendur vart til
þess að isl. saltfiskuggi fari á
markaö þar i landi. — Skreið-
ar-markaðs-lönd norðmanna I Af-
riku eru nú farin að kaupa af
þeim saltfisk „i æ rikari mæli” ef
marka má norsku blöðin. Þau
segja frá þvi að góðar horfur séu
á þeim málum, enda þróunin i
rétta átt, frá skreiðar-til saltfisk-
verkunar, séu I þvi mikil vöru-
gæði fólgin.
Saltfisksala til Nlgeríu mun ó-
þekkt hér á landi. — Til Kúbu
hafa norðmenn selt nokkuö af
þeirri tegund salfisks sem islend-
ingum gengur einna erfiðast að
selja, þann smæsta og lélegasta.
Islendingar öfluðu þarna mark-
aöa á sinum tima, og er mér tjáð
að þeir muni hafa haft þar hag-
stæö saltfisk-viðskipti liklega þar
til Fidel Castró náöi þar völdum.
Nú er verið að aflétta hafnbanni
og samgöngu-takmörkunum
bandarikjamanna við Kúbu, svo
norömenn geta nú flutt fiskinn
beint til landsins.
Það er nú löngu liðinn sá timi
sem menn sigldu sjálfir með salt-
fiskinn sinn til suðlægari landa og
leituðu þar uppi hina hagstæðustu
markaðsstaöi. Milliliðirnir eru nú
orönir margir, fyrst þeir hér
heima, virtir og viðurke'nndir.
Siðan taka við þeir erlendu, en af
þeim fara litlar sögur. Ætla má
aö saga þessara mála um áratugi
mætti verða talsvert lærdómsrik.
Norðmenn hafa löngum verið Is-
lendingum erfiðir keppinautar á
fiskmörkuöum, oft erfiðari en
menn hér ætla.
Þegar við skut-
um norðmönnum
ref fyrir
rass
Gera menn sér t.d. grein fyrir
þvi að um langt árabil eru það
norskir fiskkaupmenn, sem ann-
ast söluna á Islenskum saltfiski?
— Fyrir rúmri hálfri öld skutu is-
lendingar norðmönnum þó illi-
lega ref fyrir rass, með þvi að
þurrka þá út af spánarmarkaðn-
um um stundarsakir. Af þessu er
merkileg og fyrirokkurskemmti-
leg saga, einnig hversu flatt þetta
kom upp á norðmenn, frændur
vora, sem hafa ekki fengið orð
fyrir að semja af sér I viðskipt-
um, sem kallað er. Og hér hefur,
vlövikjandi saltfisksölunni verið
bent á þrjú markaðssvæöi I þrem
heimsálfum, þar sem norðmenn
hafa komið ár sinni vel fyrir borð,
en Islendingum eru lokuð.
Nú eru blikur á lofti i sjávarút-
vegamálum Ólafsvikurbúa, eins
og viðar I þeim efnum, en i Ólafs-
vik er öll afkoma fólksins háð
fiskinum og farsæld atvinnu-
greina er honum lúta, frá þvi
hann er veiddur og þar til hann er'
borinn á borð neytandans, ef svo
má að orði korriast. Hér er i mörg
hom að lita: Nefna má friðun
hrygningar og uppeldisstöðva við
Breiðafjörö, friðun fiskimiða
bátaflotans á staðnum, fiski-
skipakost kauptúnsbúa i náinni
framtið og fjölda viðfangsefna
hér að lútandi. Það er „önnur
saga” en engin tök á að gera þvi
nein skil i þessu greinarkorni.
Ólafsvik, 17.11. ’75.
Stefán Þorsteinsson.
SKUTTOGARI FRÁ SPÁNI
Lengd milli statna: 42,97 metrar.
Lengd milli lóðlina: 36,00 metrar.
Breidd skips: 9.50 metrar
ASalvil: M.W.M. 1800 hestöfl.
Frigangur skipsins: Samkvœmt kröfum Bureau Veritas.
Áætlað verS um kr. 318.000.000,00
AfgreiSslutimi: 8 minuSir.
Smiði i skipi þessu er nýlega hafin, og ennþi er tækilæri til a8 breyta þvi þannig, a8 stasrS þess ver8i
40 metrar milli lóBllna, en lengd milli stafna 47 til 48 metrar. Þessi stærri ger8 myndi kosta um
kr. 340.000.000,00.—
Tæknimenn fri skipasmiBastöSinni eru reiSubúnir til a8 köma nú þegar til Islands til viBræSna vi8
væntanlega kaupendur um hugsanlegar breytingar i innróttngu skipsins, ef þess yrSi óskaS.
Vinsamlega hafiB samband vi8 okkur sem allra fyrst.
SMXBNÚS VÍgiVHBSSSN
Austurstæri 1 7, IV. hæ8 (Hús Silla & Valda).
Simar 130578i21557. Heimasimi 41523.