Lesbók Morgunblaðsins - 03.12.1933, Blaðsíða 5

LÍÍSBÓK MORGUNBLAÓSÍNS
373
else över Færöerne1 ‘ áriíS 1800, svo
um <;rindaveiÖina:
— Grindaveiði er ekki nema
ineð höppum og glöppum og ekki
líkt því jafn tíð nú og áður. —
Grindahvalirnir eru altaf í hópum
eða vöðum og misjafnlega margir
í hverri- Til eru 100 hvala vöður
og 1000 hvala vöður. Þegar nú
þess er gætt að af hverjum hval
fæst til jafnaðar ein tunna lýsis
og að lýsið kostar 9 ríkisdali, þá
eru grindahlaupin þetta frá 900—
9000 ríkisdala virði, auk þeirra
miklu nytja sem eyjaskeggjar
liafa af kjötinu og því af spikinu,
sem ekki er brætt, en er ágætur
matur. Það er því ekki að furða
þótt Færeyinguxn þyki vænt urn
grindina. Sje nokkrir menn saman
komnir og fátt sje um að tala,
sem sjaldan skeður, þá þarf ekki
annað en nefna grindina og allir
verða brosandi og málreifir. Og
þegar grindaboð kemur, þ- e- lirað-
boð um að nú hafi sjest grind eða
einhverjir sje að reka grind, kemst
alt í uppnám og allir verða upp
til handa og fóta, alt frá börnum
til gamalinenna- — — —
Grindin, sem veiðist er þannig
hagnýtt: Ný þykir hún afbragð
til átu og jafnvél útlendingar
telja suma bitana herramannsmat.
Kjötið, sem er undir spikinu, er
bæði að útliti og á bragð mjög
svipað náutakjöti. Það, sem ekki
er etið nýtt, er skorið í lengjur og
liengt upp í vind.- Spikið er að
mestu leyti brætt, en þó er nokk-
uð af.því saltað niður í tunnur og
stampa. Spikið af hryggnum er
látið liggja í pæklinum, en síðu-
spikið er tekið upp úr honum eftir
viku eða hálfan inánuð og hengt
upp í vind. Getur það síðan
geymst í mörg ár og er ]iað etið
eins og flesk.-------—
Árið 1882 var haldin stór al-
þjóðafiskisýning í Edinborg og
tóku flestar fiskveiða-Jijóðir þátt
í henni. Þar mátti Hta allskonar
veiðarfæri frá Færeyjum og II. C-
Miiller sýslumaður hafði ritað
mjög fróðlega lýsingn á grinda-
veiðum í Færeyjum á árunum
1584—1877. Fvlgdu henni margar
myndir, þar á meðal sú mynd sem
hjer er frá Þórsliöfn- Hana hafði
Miiller sjálfur tekið.
Hið elsta sem finst um grinda-
veiði í rjettarbókum er frá árinu
1584 og er svo:
— A Jónsmessu í sumar gerði
feikna kulda og stórhríð. Þá urðu
fyrir guðs fors-jón og furðuiega
tilviljun fundnir reknir 4 siná-
hvalir, sem menn kalla nýing, á
lutla Dimon- — —
Grindaveiðin í Færeyjum hefir
verið ákaflega misjöfn frá ári til
árs. Á árunum 1584—1877 voru
arepnir alls 113.574 grindahvalir,
(hjer eru þó ekki talin með árin
1662—1708, því að engar veiðitöl-
ur eru til frá þeim árum. En ákaf-
lega hefir veiðin verið misjöfn).
1709—1744 komu eitt eðn fleiri
grindahlaup á hverju ári (að
tveimur áruin undanteknum).
1745—1795 var veiðin lítil, og um
21 ár í röð (1755—1775) veiddist
engin grind- 1796—1859, eða í sam-
fleytt 64 ár komu grindahlaup á
hverju ári, en 18591—1877 var veið-
in mjög stopul og stundum kom
engin grind. H. C. Miiller hyggur
að ástæðan til þess að engin grind
skyldi koma á árunum 1755—1775
sje sú, að vegna hafíss hafi verið
of kalt í sjónum norðan við Fær-
eyjar fyrir átuna, sem grindin 1 if-
ir á- —
Ekki er gott að segja hvar grind
in liefst við, þegar hún er ekki
hjer í norðurhöfum, en að öllum
líkindum er hún þá sunnarlega í
Atlantshafi eða í Miðjarðarhafi.
II C. Miiller segir t. d- frá því, að
færeyskur sjómaður hafi sjeð grind
í Ermarsundi 1859. Ógurlega stór
grindavaða, sem elt var að ljetta-
hóp, sást langt suður í Atlantshafi
af skipi, sem var á leið frá Vest-
indíum til Evrópu. Grind hefir
einnig sjest hjá Newfoundland og
í Miðjarðarhafi.
II.
Grindaveiði seinustu 50 árin.
Seinustu 50 árin liefir grinda-
hlaup komið svo að segja á hverju
ári. Einstaka ár kann hún liaf'a
brugðist, en þau eru ekki niörg.
H.jer skal aðeins skýrt frá nokkr
um atburðum.
Árið 1878 fanst grindavaða h.já
Nólsoy. Reynt var að reka hana
, norður í sund“, en í stað þes.;
slapp lnin inn á Skólafjörð og þar
tókst ekki að, drepa hana. Þegar
grindin hafði verið þar inni í firð-
inum í 3 sólarhringa, var gefið
leyfi til þess að skutla hvalina og
voru þar drepnir um 20 livalir
með skutlum og skotum. Þá var
afráðið að fá grindanót frá Vest-
mannahöfn og menn höfðn fengið
leyfi til þess að leggja hana, en
áður en það komst í framkvæmd,
slapp grindin út úr firðinmn; hún
hafði þá verið þar inni í 12 sólar-
hringa.
Árið eftir kom grindahlaup til
Vestmanna, en ekki gekk vel að
drepa hana. Þar vildi til'það slys,
að ungur maður frá Straumnesi
fell útbyrðis og druknaði. Hann
var ásamt 5 mönnum öðrum á
grindabáti og höfðu þeir sett tvær
ífærur í einn hvalinn; voru ífær-