Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1941, Blaðsíða 14

30
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Fílamál og tígrisdýraveiðar
Eftir W. Robert Foran
Fíllinn er þarft húsdýr og hef-
Ir mikla þýðingu í daglegu
lífi flestra Austurlandabúa. Hanu
er notaður til reiðar, dráttar og
áburðar; í veiðiferðir í frumskóg-
unum; við skógarkógg og land
búnaðarvinnu; við hátíðahöld og
skrúðgöngur trúarlegs eðlis, og í
hernaðarlegum tilgangi. Fíllinn
er einnig hafður til aðstoðar við
veiðar og tamningu villidýra.
Fíllinn er erfiður á fóðrum sem
dráttardýr. Meðalfóður Asíu-fíls-
ins er 900—1000 pund á dag; og
í viðbót fá þeir að vera á beit
þegar ekki er verið að nota þá.
Asíu-fíllinn jetur 860 pund af syk
urrevr og 60 pund af ,,ehapati“-
mjöli (sjerstök fóðurkök.utegund
á dag. Afríku-fíllinn, sem er stærri
en bróðir hans í Asíu, hefir betri
matarlyst.
Næst gáfuðustu apategundum
er fíllinn skynsamasta dýr jarð-
arinnar. Á vissum sviðnm erti
fílar jafnvel skynsamari en gáf-
uðustu aparnir, sem taldir eru
ganga næst manninum að viti.
Heili filsins er hinsvegar furð-
anlega lítill í hlutfalli við stærð
hans, og er ekki nema 2% sinnnm
stærri en meðal mannsheili.
Annað sjerkenni fílsins er, að
hann er stálminnugur. Ilann tek-
ur greinilega eftir órjettlæti eði
illra meðferð, sem honum er sýnd.
Fíllinn er þolinmóður og getur
beðið í mörg ár eftir tækifæri til
að hefna fyrir sig. En ef vel er
með fílinn farið er hann eitthvert
þægasta og meinlausasta dýr, sem
til er.
★
Indversku fílahirðarnir hafa
sjerstaka leikni við gæslu fílanna,
sem hefir gengið í arf mann fram
af manni í aldaraðir, og það er
mjög mikið vafamál hvort aðferð
þeirra hefir breyst að nokkru
verulegu leyti gegn um aldirnar
Þeir tala sjerstakt fílamál við
þessi risastóru húsdýr sín. Mál
þetta er ævagamalt og það kann
enginn nema indversku fílahirð-
arnir. Þeir varðveita leyndarmái
sitt með mikilli umhyggju.
Taminn fíll hlýðir orðunum bu’
ut, bu’ ut, þegar þait eru boriu
fram á rjettan hátt, og gerir það
sem húsbóndi hans vill láta hann
gera og það fer alveg eftir fram-
burðinum hvort fíllinn skilur og
hlýðir.
Indverjiun syngur við fílinn
sína einkennilegu söngva og allir
hafa þeir tilætluð áhrif á fílinn.
★
Fyrsta tígrisdýrið sem jeg skaut,
með aðstoð shikar-fíls, var við
Narbadaána, skamt frá Jubbul-
pore, í norðurhluta miðhjeraðanna
í Indlandi. Á þessum merkisdegi
var komið með fílana í tjald
búðir okkar, þeim skipað að leggj
ast á hnjen, stigar reistir við síð-
ur þeirra og við klifruðum upp
á bak risanna. Þegar allir höfðu
komið sjer vel fyrir í ssátum sín-
um, með rifflana tilbúna, var gef
in skipun um að leggja af stað.
Við hjeldum af stað í einfaldri
röð í áttina að Narbadaánni. í
þessu hjeraði voru venjulega stór
tígrisdýr og við vonuðum að svo
væri einnig nú. Fílar okkar voru
vel tamdir. Þeir áttu að standa
grafkyrrir þó tígrisdýrið rjeðist að
þeim og ekki að hreyfa sig þeg-
ar veiðimennirnir hleyptu af byss-
um sínum. Jeg held þó, að enginn
fíll sje með öllu óhræddur við
þenna stóra, gula kött, sem nefnd-
ur er tígrisdýr.
I viðbót við fíla þá, sem við rið-
um, voru nokkrir fílar, sem gengu
lausir og fylgdi þeim fjöldi fót-
gangandi Indverja. Þessum fílum
og mönnum var ætlað að reka
tígrisdýrið í áttina til okkar og
í skotfæri. Jeg get ekki sagt að
jeg öfundaði þá af starfanum og
kunni mikið betur við mig þar
sem jeg var.
Það hefir ávalt verið hulin gáte
hvernig þessi risadýr, sem virðasr
vera svo stirð í öllum hreyfing-
um, geta iæðst hljóðlega eins og
kettir og án þess að til þeirra
hej'rist. Manni virðist fíllýin dratt
ast letilega áfram, en það er eng-
inn leikur fyrir fótgangandi menn
að fylgja fíl eftir, jafnvel þó
maður sje ríðandi á hesti. Fílinn
getur farið með ótrúlega miklúm
hraða, af svo stóru dýri til að
vera.
Þegar við uálguðumst skotstað-
inn beindi forystufíllinn athygii
okkar að hóp gamma, sem sátu í
næstu trjám. Þetta var greinilegi
merki. Það gaf til kynna að tígr-
isdýrið væri nálægt. Sumir veiði-
fílanna reistu eyrun og sveifluðu
bloðkunum fram og til baka. Þeir
stigu varlega til jarðar. Það var
auðsjeð að þeir höfðu fundið lykl
af tígrisdýri. Fíllinn sjer ákaflega
illa, en hann er þess lyktnæmari
og heyrnin er ágæt.
Rekstrarmennirnir og fílarnir
breyttu nú um stefnu, um hálfa
mílu vegar til að komast, að baki
tígrisdýrsins, en við tókum okkur
stöðu í rjóðri í útjaðri frumskóg-
arins. Þarna áttum við að bíða þar
til búið var að reka tígrisdýrið i
skotfæri við riffla okkar. Þar sem
fíllinn fer með að minsta kosti 10
km. hraða á klukkustund, var
þess ekki langt að bíða, að við
heyrðum bumbur barðar, blásið í
horn og alskonar ólæti frá rekstr
armönnunum.
Bumbuslátturiun kom stöðugt
nær og við heyrðum einnig hið
einkennilega hljóð fílanna, sem
þeir reka upp til merkis um að
hættulegt dýr sje nálægt.
Veiðistjóri okkar benti með
hendinni og sagði stuttaralega:
„Tígrisdýr, sahib! Tígrisdýr!“ Og
alt í einu sá jeg þann gula. Það
var stærðar fress. Skolturinn nam
hjer um bil við jörðu er það
skreið í ótal hlykkjum á hvítri
vömbinni. Það staðnæmdist augna-
blik, einsi og í vafa um hvort það
œtti að fara.
Jeg miðaði þegar hyssu minni.